Choroba Brutona

Choroba Brutona, znana również jako agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (XLA), to pierwotny niedobór odporności wynikający z genetycznie uwarunkowanego braku dojrzewania limfocytów B.

Przyczyna

• Choroba jest spowodowana mutacją w genie BTK (Bruton Tyrosine Kinase), który znajduje się na chromosomie X.
• Gen BTK odpowiada za prawidłowy rozwój i dojrzewanie limfocytów B, odpowiedzialnych za produkcję przeciwciał (immunoglobulin).
• Dziedziczona recesywnie, sprzężona z płcią – dotyka niemal wyłącznie chłopców.

Mechanizm

• Brak aktywnego białka BTK prowadzi do zahamowania różnicowania limfocytów pre-B do dojrzałych limfocytów B.
• Efekt: znacznie zmniejszona lub brakująca liczba limfocytów B i bardzo niski poziom wszystkich klas przeciwciał (IgG, IgA, IgM).
• Upośledzona odporność humoralna prowadzi do nawracających i ciężkich infekcji.

Objawy kliniczne

• Pojawiają się zwykle po 6. miesiącu życia, gdy przestaje działać odporność bierna przekazana przez matkę (IgG):
• Nawracające infekcje bakteryjne: zapalenie oskrzeli, płuc, ucha środkowego, zatok, a także przewlekłe biegunki,
• Nietypowe i ciężkie zakażenia, m.in. Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus,
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa,
• Zmniejszone węzły chłonne i migdałki,
• Brak odpowiedzi na szczepienia (zwłaszcza te wymagające odpowiedzi humoralnej).

Diagnostyka

• Immunofenotyp: brak lub bardzo mało limfocytów B (CD19+, CD20+),
• Bardzo niskie lub niewykrywalne stężenia IgG, IgA, IgM,
• Testy genetyczne: wykrycie mutacji genu BTK,
• Historia rodzinna (jeśli występowały podobne przypadki u mężczyzn w rodzinie).

Leczenie

• Immunoglobulina dożylna (IVIG) lub podskórna (SCIG) – podawana regularnie co 3–4 tygodnie w celu uzupełnienia przeciwciał,
• Profilaktyczne antybiotyki w niektórych przypadkach.

Rokowanie

• Przy właściwej diagnozie i regularnym leczeniu – osoby chore mogą prowadzić względnie normalne życie, choć ryzyko powikłań (zwłaszcza płucnych) pozostaje.
• Nieleczona choroba prowadzi do ciężkich, przewlekłych zakażeń i zgonu w dzieciństwie.

Nazwa choroby pochodzi od dr Ogdena Brutona, który jako pierwszy opisał przypadek chłopca z brakiem przeciwciał w 1952 roku.

Choroba Brutona to klasyczny przykład pierwotnego niedoboru odporności humoralnej.

Kobiety mogą być nosicielkami – same nie chorują, ale mogą przekazać mutację synom.