Hiperlipidemia – niewidoczny problem z wielkimi konsekwencjami

Hiperlipidemia, nazywana także zaburzeniem gospodarki lipidowej, to stan, w którym we krwi występuje zbyt wysokie stężenie tłuszczów (lipidów) – głównie cholesterolu i trójglicerydów. Lipidy są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu: budują błony komórkowe, uczestniczą w produkcji hormonów i magazynowaniu energii. Jednak ich nadmiar w krwiobiegu prowadzi do odkładania się tłuszczów w ścianach naczyń krwionośnych, co sprzyja miażdżycy i zwiększa ryzyko zawału serca, udaru mózgu czy choroby wieńcowej.

Rodzaje hiperlipidemii

W zależności od tego, które składniki lipidowe są podwyższone, wyróżnia się kilka typów zaburzeń:

1. Hipercholesterolemia – zwiększony poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL („złego cholesterolu”).
2. Hipertriglicerydemia – podwyższony poziom trójglicerydów.
3. Hiperlipidemia mieszana – jednoczesny wzrost cholesterolu LDL i trójglicerydów.

Wyróżnia się też:

• hiperlipidemię pierwotną (dziedziczną) – uwarunkowaną genetycznie,
• hiperlipidemię wtórną – wynikającą z innych chorób lub czynników środowiskowych.

Przyczyny hiperlipidemii

Do najczęstszych przyczyn należą:

• nieprawidłowa dieta – bogata w tłuszcze nasycone i trans,
• brak aktywności fizycznej,
• otyłość i nadwaga,
• nadużywanie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• choroby towarzyszące (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy, choroby wątroby i nerek),
• predyspozycje genetyczne (np. rodzinna hipercholesterolemia).

Objawy – choroba, która długo nie daje znać o sobie

Hiperlipidemia zwykle nie daje wyraźnych objawów, dlatego często bywa rozpoznawana dopiero, gdy dojdzie do powikłań miażdżycowych.

W rzadkich przypadkach (szczególnie w dziedzicznych formach choroby) mogą pojawić się:

• żółtaki – żółtawe grudki na powiekach, łokciach, kolanach lub ścięgnach,
• rąbek starczy rogówki – szarobiały pierścień wokół tęczówki,
• bóle w klatce piersiowej, chromanie przestankowe (ból nóg przy chodzeniu).

Diagnostyka

Podstawą rozpoznania jest badanie krwi – tzw. lipidogram, w którym oznacza się:

• cholesterol całkowity,
• cholesterol LDL („zły”),
• cholesterol HDL („dobry”),
• trójglicerydy (TG).

Wyniki ocenia się w kontekście wieku, płci, chorób towarzyszących i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego.

Leczenie hiperlipidemii

Leczenie ma na celu obniżenie poziomu lipidów we krwi i zapobieganie powikłaniom miażdżycowym.

1. Zmiana stylu życia

To podstawowy krok w terapii:

ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, słodyczy i przetworzonej żywności,

• zwiększenie udziału warzyw, owoców, ryb i pełnoziarnistych produktów,
• regularna aktywność fizyczna (minimum 150 minut tygodniowo),
• redukcja masy ciała,
• unikanie alkoholu i tytoniu.

2. Leczenie farmakologiczne

Jeśli zmiana stylu życia nie przynosi efektu, lekarz może zalecić leki, takie jak:

• statyny – obniżają poziom LDL,
• fibraty – redukują trójglicerydy,
• ezetymib – zmniejsza wchłanianie cholesterolu w jelitach,
• inhibitory PCSK9 – nowoczesne leki stosowane w ciężkich, rodzinnych postaciach choroby.

Leczenie jest długoterminowe i wymaga regularnych badań kontrolnych.

Profilaktyka – jak chronić serce i naczynia?

Najlepszym sposobem zapobiegania hiperlipidemii jest:

• zdrowa, zbilansowana dieta (np. śródziemnomorska lub DASH),
• regularna aktywność fizyczna,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• ograniczenie stresu,
• regularne badania profilaktyczne – zwłaszcza po 40. roku życia.

Hiperlipidemia to choroba, która nie boli, ale z czasem może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji – zawału serca, udaru czy miażdżycy. Dlatego tak ważne są regularne badania krwi, zdrowy styl życia i szybka reakcja na nieprawidłowe wyniki.

Kontrola poziomu cholesterolu to inwestycja w zdrowie serca i długie życie.