Najczęstsze problemy zdrowotne u wcześniaków i jak sobie z nimi radzić

Poród przedwczesny to ogromne wyzwanie – zarówno dla dziecka, jak i jego rodziców. Wcześniaki, czyli noworodki urodzone przed 37. tygodniem ciąży, przychodzą na świat zanim ich organizm zdąży w pełni się rozwinąć. Z tego powodu wymagają szczególnej troski i często mierzą się z różnorodnymi problemami zdrowotnymi. Oto najczęstsze z nich oraz sposoby, jak sobie z nimi radzić.

 

Niewydolność oddechowa i zespół zaburzeń oddychania (RDS)


Na czym polega problem?


Wcześniaki często rodzą się z niedojrzałymi płucami i brakiem surfaktantu – substancji niezbędnej do utrzymania pęcherzyków płucnych otwartych. Skutkuje to trudnościami z oddychaniem, a w cięższych przypadkach niewydolnością oddechową.

Jak sobie radzić?

 

  • Podanie surfaktantu bezpośrednio do płuc.
  • Wspomaganie oddychania przez CPAP lub respirator.
  • Stała opieka w oddziale intensywnej terapii noworodka (NICU).

 

Bezdechy wcześniacze


Na czym polega problem?


Układ nerwowy wcześniaków może być zbyt niedojrzały, by skutecznie kontrolować rytm oddechowy. W efekcie dziecko może na chwilę przestać oddychać (bezdech).

 

Jak sobie radzić?

 

  • Monitorowanie saturacji i tętna.
  • Leczenie farmakologiczne (np. kofeina).
  • W niektórych przypadkach – wsparcie oddechowe.

 

Problemy z termoregulacją


Na czym polega problem?


Niedojrzały układ nerwowy oraz mała ilość tkanki tłuszczowej sprawiają, że wcześniaki szybko się wychładzają.

 

Jak sobie radzić?

 

  • Przebywanie w inkubatorze utrzymującym stałą temperaturę.
  • Kangurowanie (kontakt skóra do skóry z rodzicem).
  • Ciepłe ubranka i odpowiednie środowisko w domu po wypisie.

 

Niskie napięcie mięśniowe i opóźnienia ruchowe


Na czym polega problem?


Wcześniaki często mają słabsze mięśnie, przez co wolniej uczą się takich czynności jak unoszenie głowy, siadanie czy raczkowanie.

 

Jak sobie radzić?

 

  • Regularna fizjoterapia i rehabilitacja.
  • Wczesna interwencja (np. metoda NDT-Bobath).
  • Monitorowanie rozwoju przez neurologa i terapeutę.

 

Problemy z układem pokarmowym (np. refluks, martwicze zapalenie jelit)


Na czym polega problem?


Układ trawienny wcześniaków nie jest w pełni dojrzały, co może prowadzić do refluksu, trudności z karmieniem lub poważniejszych powikłań, jak martwicze zapalenie jelit (NEC).

 

Jak sobie radzić?

 

  • Karmienie przez sondę lub kroplówkę w początkowym okresie.
  • Stopniowe wprowadzanie pokarmu (najlepiej mleka matki).
  • W przypadku NEC – leczenie chirurgiczne i antybiotykoterapia.

 

Retinopatia wcześniacza


Na czym polega problem?


Zaburzenia w rozwoju naczyń krwionośnych siatkówki mogą prowadzić do pogorszenia wzroku, a nawet jego utraty.

 

Jak sobie radzić?

 

  • Regularne badania okulistyczne już w szpitalu.
  • Leczenie laserowe lub z użyciem leków anty-VEGF.
  • Wczesna diagnostyka jest kluczowa!

 

Niedokrwistość wcześniacza


Na czym polega problem? 


Mniejsza ilość czerwonych krwinek i żelaza może prowadzić do niedokrwistości, co wpływa na rozwój i samopoczucie dziecka.

 

Jak sobie radzić?

 

  • Suplementacja żelaza.
  • Przetaczanie krwi w cięższych przypadkach.
  • Dieta matki karmiącej lub odpowiednie mleko modyfikowane.

 

Warto wiedzieć!

 

  • Wcześniactwo to nie wyrok

Wielu wcześniaków, nawet urodzonych w bardzo wczesnych tygodniach, rozwija się prawidłowo dzięki postępom w neonatologii. Kluczowe są: odpowiednia opieka, rehabilitacja i cierpliwość.

 

  • Stopień wcześniactwa ma znaczenie

Im wcześniej dziecko się urodzi, tym większe ryzyko powikłań. Lekarze dzielą wcześniactwo na:

 

skrajne (<28. tygodnia),

bardzo wczesne (28–31),

umiarkowane (32–33),

późne wcześniactwo (34–36).

 

  • Pierwsze tygodnie mogą być trudne
    Dziecko najczęściej trafia na oddział intensywnej terapii noworodka (NICU). Rodzice nie zawsze mogą trzymać je na rękach od razu – to może być trudne emocjonalnie, ale to część leczenia.

 

  • Kangurowanie ma ogromne znaczenie
    Kontakt „skóra do skóry” stabilizuje oddech i tętno dziecka, wspiera rozwój mózgu, a także pomaga rodzicom budować więź z maluchem.

 

  •  Mleko mamy to najlepszy lek
    Pokarm kobiecy, zwłaszcza siara, zawiera przeciwciała i składniki wspierające rozwój. Nawet niewielkie ilości mają ogromne znaczenie. Czasem konieczne jest odciąganie mleka.

 

  •  Rozwój wcześniaka liczony jest wg wieku korygowanego
    Oceniając rozwój dziecka, lekarze biorą pod uwagę wiek korygowany – czyli wiek od daty planowanego terminu porodu, a nie od dnia urodzenia.

 

  • Wczesna interwencja czyni różnicę
    Współpraca z fizjoterapeutą, neurologopedą czy terapeutą integracji sensorycznej pomaga w wyrównywaniu opóźnień rozwojowych.

 

  • Kontrole specjalistyczne są niezbędne
    Wcześniaki powinny być regularnie badane przez neonatologa, okulistę, neurologa i audiologa – nawet jeśli wszystko wydaje się w porządku.

 

  • Rodzice też potrzebują wsparcia
    To, co przeżywa rodzina wcześniaka, często przypomina stres pourazowy. Warto korzystać z grup wsparcia, terapii psychologicznej i rozmów z innymi rodzicami wcześniaków.

 

  •  Każde dziecko rozwija się inaczej
    Nie porównuj swojego wcześniaka z rówieśnikami urodzonymi o czasie. Czas i wsparcie robią swoje – cierpliwość naprawdę popłaca.


Wcześniactwo nie musi oznaczać wyroku – dzisiejsza medycyna daje ogromne możliwości wspierania najmłodszych pacjentów. Kluczowe jest wczesne rozpoznanie problemów, współpraca z zespołem medycznym i stała opieka rozwojowa. Choć pierwsze miesiące bywają trudne, wiele wcześniaków wyrasta na zdrowe i silne dzieci.