Błonica - nadal obecna, a bardzo groźna

Błonica jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie Corynebacterium diphtheriae. Choroba ta atakuje głównie błony śluzowe dróg oddechowych, rzadziej skóry, powodując poważne powikłania, a nawet śmierć, jeśli nie jest odpowiednio leczona. W Polsce wprowadzono obowiązkowe szczepienia ochronne przeciwko tej chorobie. Leczenie błonicy prowadzi się w warunkach szpitalnych, ze względu na fakt, iż jest to choroba zagrażająca życiu.

Przyczyny błonicy

Błonica jest wywoływana przez toksynę produkowaną przez bakterie Corynebacterium diphtheriae. Bakteria ta może być przenoszona z osoby na osobę poprzez:

•    Kropelki powietrza: Kaszel, kichanie.
•    Bezpośredni kontakt: Kontakt z wydzielinami z nosa, gardła, skórą zakażonej osoby.
•    Zakażone przedmioty: Przedmioty zanieczyszczone bakteriami, takie jak kubki, sztućce czy ręczniki.

Objawy błonicy

Objawy błonicy pojawiają się zwykle od 2 do 5 dni po zakażeniu. Objawom towarzyszą objawy toksemii, czyli zatrucia organizmu. Serce bije znacznie szybciej, a tony serca są stłumione. Mogą pojawić się zaburzenia rytmu serca, a w skrajnych przypadkach nawet zgon z powodu martwiczo-zapalnych uszkodzeń mięśnia sercowego. W cięższych przypadkach mogą wystąpić również paraliże mięśni.

•    Ból gardła i trudności w połykaniu.
•    Podwyższona temperatura ciała (gorączka).
•    Obrzęk szyi (tzw. "szyja bycza").
•    Szary, gruby nalot na migdałkach, gardle i nosie.
•    Osłabienie i zmęczenie.
•    Chrypka lub zmiana głosu.
•    Powikłania sercowe i nerwowe: Toksyna może uszkadzać serce, nerwy i inne organy.

Diagnostyka

Diagnostyka błonicy opiera się na:

•    Wywiadzie medycznym i badaniu fizykalnym: Ocena objawów klinicznych.
•    Posiewie bakteryjnym: Pobranie wymazu z gardła, nosa lub zmian skórnych w celu wykrycia bakterii.
•    Testach toksynowych: Testy w laboratorium w celu wykrycia toksyny produkowanej przez Corynebacterium diphtheriae.

Leczenie

Leczenie błonicy polega na:

•    Podaniu antytoksyny błoniczej: Neutralizuje toksynę produkowaną przez bakterie.
•    Antybiotykoterapii: Antybiotyki, takie jak penicylina lub erytromycyna, eliminują bakterie.
•    Wsparciu oddechowym: W ciężkich przypadkach może być konieczna tracheotomia lub mechaniczna wentylacja.
•    Izolacji pacjenta: Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby.

Zapobieganie

Zapobieganie błonicy obejmuje:

•    Szczepienia: Najskuteczniejszą metodą zapobiegania błonicy jest szczepienie. Szczepionka przeciw błonicy jest podawana jako część szczepionki DTP (błonica, tężec, krztusiec) w serii szczepień dziecięcych.
•    Higiena osobista: Regularne mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi.
•    Unikanie wspólnego używania przedmiotów osobistych: Takich jak kubki, sztućce czy ręczniki z osobami chorymi.

Błonica jest poważną chorobą zakaźną, która może prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci. Dzięki szczepieniom jest obecnie rzadko spotykana w krajach rozwiniętych, jednak wciąż stanowi zagrożenie w rejonach o niskim poziomie szczepień. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla skutecznej terapii i zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby. Obecnie w Polsce nie odnotowuje się przypadków wystąpienia błonicy, jest ona jednak wciąż obecna w niektórych krajach Europy. Od 22 stycznia 2022 roku do 11 sierpnia 2023 roku w krajach UE zgłoszono łącznie 281 potwierdzonych zachorowań na błonicę.