Alergolog - czym się zajmuje i czy może wykryć wszystkie alergie?

Alergologia to specjalistyczna dziedzina medycyny, która obejmuje podstawowe badania, diagnostykę i leczenie chorób wywołanych nadmierną, nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na bodźce pochodzące ze środowiska człowieka, głównie na substancje organiczne pochodzenia biologicznego.

Alergolog to lekarz specjalista, który ukończył kilkuletni program szkoleniowy w tej dziedzinie medycyny i zdał egzamin państwowy. Program ten może być realizowany przez lekarzy bez specjalizacji lub (w nieco skróconej wersji) przez tych, którzy posiadają już dyplom z zakresu chorób wewnętrznych, pulmonologii, pediatrii, otolaryngologii lub dermatologii. Dopuszczalność łączenia alergologii z tak różnymi dziedzinami medycyny świadczy o rozległości objawów klinicznych alergii i występowaniu, wtórnie do nich, licznych schorzeń różnych układów i narządów ciała, które wymagają diagnostyki i leczenia.



Objawy alergii
Częstość występowania alergii stała się coraz bardziej powszechna w ostatnich dziesięcioleciach. Częstsze występowanie jest związane ze stale rosnącą ekspozycją na alergeny w uprzemysłowionym, zurbanizowanym świecie. Uważa się, że dużą rolę odgrywa poziom zanieczyszczenia środowiska oraz stopień przetworzenia i uprzemysłowienia produkcji żywności.

Choroby alergiczne pojawiają się już u kilkumiesięcznych dzieci, kiedy ich układ odpornościowy zaczyna dojrzewać i produkować własne przeciwciała w większych ilościach. Główną przyczyną jest nietolerancja substancji pokarmowych, która wywołuje objawy ze strony układu pokarmowego oraz charakterystyczne rumieniowe zmiany skórne. W ciągu życia choroby alergiczne zmieniają swój obraz - stosunkowo więcej jest alergii wziewnych i kontaktowych, czyli reakcji na alergeny docierające bezpośrednio z otoczenia. Powodują one astmę oskrzelową, przewlekłe stany zapalne nosogardzieli, zapalenie spojówek oraz objawy skórne typu wysypki i pokrzywki.

Osobną grupę chorób, które analizowane są pod kątem stymulacji układu odpornościowego, stanowią choroby autoimmunologiczne. Jednak tylko częściowo znajdują się one w obszarze zainteresowań alergologów.


Czym zajmuje się alergolog?
Alergolog - dziecięcy lub dorosły - wykonuje takie zadania jak:

• rozpoznawanie i opisywanie objawów chorobowych
• diagnozowanie możliwych przyczyn alergii poprzez wykonanie odpowiednich testów pod nadzorem zespołu medycznego
• ustalanie i wdrażanie metod leczenia łagodzących przebieg choroby (objawowych) i eliminujących jej przyczynę (przyczynowych),
• poinstruowanie pacjenta i jego bliskich, jak unikać źródeł antygenów (np. określonych substancji pokarmowych),
• w miarę możliwości poszukiwanie metod odczulania pacjenta tak, aby trwale lub okresowo zmniejszyć jego wrażliwość na antygen i nasilenie reakcji alergicznych.

Jak wygląda wizyta u alergologa?
Wizyta u alergologa składa się z kilku etapów, które są niezbędne do postawienia diagnozy i wdrożenia skutecznego leczenia. Wiele informacji alergolog uzyskuje na podstawie szczegółowego wywiadu. Badanie skóry, błon śluzowych, układu oddechowego pozwala określić nasilenie choroby i rodzaj odpowiedzi immunologicznej. Aby zidentyfikować czynnik alergizujący, często wykonuje się testy skórne lub pobiera krew do badań immunologicznych na obecność specyficznych przeciwciał.


Czy alergolog może zdiagnozować wszystkie alergie?
Alergolog ma do dyspozycji ograniczony zakres technik diagnostycznych pozwalających na identyfikację czynnika wywołującego alergię. Klasyczne zestawy testów zawierają od kilkunastu do kilkudziesięciu najczęstszych alergenów lub przeciwciał, umożliwiając identyfikację uczulenia np. na sierść psa lub kota, roztocza kurzu, pyłki pospolitych roślin. Nie jest jednakże możliwe zidentyfikowanie wszystkich substancji, które mają działanie uczulające. Co więcej, koszt takiego kompleksowego testu byłby niezwykle wysoki - testy immunologiczne należą do najdroższych metod badawczych. Jeśli nie jest możliwe zidentyfikowanie przyczyny alergii, pozostaje stopniowe eliminowanie możliwych czynników wywołujących reakcje metodą prób i błędów, w oparciu o doświadczenie alergologa.

Nie zawsze możliwe jest wykluczenie ryzyka wystąpienia ostrego ataku astmy, obrzęku krtani czy ostrej pokrzywki spowodowanej reakcją alergiczną. W takich sytuacjach pomocna może być pilna telekonferencja ze specjalistą, zwłaszcza jeśli szybka pomoc medyczna nie jest możliwa. Wirtualna klinika może również zapewnić cenne wsparcie leczenia w sytuacjach, w których ustalono charakter alergii i zgodnie z aktualnym stanem wiedzy należy dostosować dietę pacjenta lub wyeliminować określone substancje chemiczne lub materiały ze środowiska pacjenta.