żelazo_poziom_żelaza_a_gojenie_się_ran_niedobór_żelaza_nadmiar_żelaza_admed
Aby organizm człowieka funkcjonował prawidłowo, wszystkie pierwiastki powinny być na właściwym poziomie. Pierwiastki dzielimy na mikro oraz makroelementy. Do jednych z ważniejszych mikroelementów, biorącym udział w licznych procesach biochemicznych w naszym organizmie, należy żelazo – pierwiastek śladowy, którego niedobory prowadzą do poważnych zaburzeń fizjologicznych.
 

Żelazo w organizmie człowieka

Szacuje się, że organizm zdrowego, dorosłego człowieka magazynuje od 35 do 50 mg żelaza na kilogram masy ciała. Z tej liczby ok. 70% wykorzystywane jest w hemoglobinie, mioglobinie i enzymach zaangażowanych w wewnątrzkomórkowe procesy utleniania, w transporcie tlenu oraz  w oddychaniu komórkowym. Żelazo jest  magazynowane  głównie w erytrocytach (hemoglobina), wątrobie (ferrytyna, hemosyderyna), mięśniach (mioglobina), osoczu (transferyna) i  w szpiku kostnym. Pierwiastek ten możemy znaleźć w produktach mięsnych gdzie występuje w postaci hemowej a także w produktach  pochodzenia roślinnego (warzywa zielone, buraki, strączki) i w jajkach – w postaci niehemowejŻelazo hemowe ma dużo większą przyswajalność od żelaza niehemowego – 10% do 25%, podczas gdy żelazo niehemowe wchłania się w ilości od 1% do 10%.

Niedobory żelaza

Najbardziej narażone na niedobory żelaza są dzieci w okresie intensywnego wzrostu, kobiety w ciąży, kobiety, które mają intensywne miesiączki a także osoby starsze i wegetarianie. Na początku obniżeniu ulega ferrytyna, po czym spada także stężenie hemoglobiny i żelaza we krwi. Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza to zmęczenie, bladość skóry, zanik brodawek na języku, pojawianie się zajadów w kącikach ust, nadmierne wypadanie włosów, obniżenie odporności czy kołatania serca.

Jak uzupełnić niedobór żelaza

Gdy leczymy rany, bardzo niebezpieczna jest sytuacja gdy niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje jednocześnie z niedokrwistością pokrwotoczną. W okresie gojenia się ran, niezwykle istotna jest dieta bogata w żelazo a także w razie konieczności jego suplementacja. Średnie dzienne zapotrzebowania na żelazo to ok. 10 mg dla mężczyzny oraz 18 mg w przypadku kobiet, które z powodu miesiączkowania są narażone na większą utratę krwi, natomiast kobiety w ciąży potrzebują aż 27 mg żelaza na dobę. Najbardziej wartościowym źródłem żelaza jest czerwone mięso, a także wątróbka, która jest niezwykle pomocna w walce z anemią. Najlepiej spożywać ją 2 razy w tygodniu po 150g a w bardzo krótkim czasie zauważmy poprawę wyników krwi. Poza tym zaleca się jedzenie morskich ryb, żółtka jaj, orzechy, nasiona oraz warzywa strączkowe. W razie konieczności, gdy poziom żelaza jest bardzo niski, lekarz zazwyczaj zaleca suplementację silniejszymi związkami żelaza dostępnymi wyłącznie na receptę.

Niedobór żelaza a gojenie się ran

Niezwykle istotna jest dbałość o właściwy poziom żelaza we krwi. Jego niewłaściwy poziom wpływa na nieprawidłowy przebieg ważnych procesów zachodzących w organizmie takich jak jakość gojenia się ran. Niedobory żelaza mają wpływ na proces krzepnięcia krwi, czyli pierwszy etap gojenia się ran ale także na produkcje kolagenu, ważnym procesie w kolejnych etapach gojenia się ran. Proces gojenia się ran jest złożony, poza żelazem największą rolę odgrywają tutaj miedź i cynk oraz witaminy C, A, K i witaminy z grupy B. Rola żelaza w gojeniu się ran wiąże się głównie z jego rolą jaką odgrywa jako nośnik tlenu do tanek. Niedobór tlenu w tkankach wpływa negatywnie na tempo podziału komórek, na ich długość życia oraz wzrost. Jak już wspomniano, rola żelaza jest także bardzo ważna w syntetyzowaniu kolagenu.

Nadmiar żelaza w trakcie gojenia się ran


Nadmiar żelaza może powstać, gdy suplementacja żelaza jest stosowana niezgodnie z zaleceniami (wyższa dawka).Przed rozpoczęciem suplementacji  preparatami żelaza a także w jej trakcie konieczne jest sprawdzanie poziomu tego pierwiastka badaniami laboratoryjnymi. Z powodu możliwości kumulowania żelaza w organizmie, Amerykański Instytut Żywności i Żywienia ustalił maksymalne jego dzienne spożycie przez osoby dorosłe na poziomie 45 mg.
Inne przyczyny nadmiaru żelaza to hemochromatoza, która jest dziedziczna (polega na nadmiernym gromadzeniu żelaza wskutek zmniejszenia efektywności jego transportowania przez makrofagi), choroby wątroby a także choroby wymagające wielokrotnego przetaczania krwi.  Badania wskazują, że nadmiar żelaza oraz związana z nim nadmierna produkcja reaktywnych form tlenu wpływa negatywnie gojenie się ran. Podobnie jak w przypadku niedoboru żelaza, także w przypadku jego nadmiaru może dojść do pewnych powikłań w tracie gojenia się ran. Chodzi głównie o nadmierne tworzenie się ziarniny co prowadzić może do powstawania guzów w miejscu rany a także owrzodzeń.