Choroba Leśniowskiego–Crohna

Choroba Leśniowskiego–Crohna (ang. Crohn’s disease) to przewlekłe zapalne schorzenie przewodu pokarmowego, należące do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (NZJ).
Może zajmować każdy odcinek układu pokarmowego – od jamy ustnej po odbyt, ale najczęściej lokalizuje się w końcowym odcinku jelita krętego i okrężnicy.

Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, a jej przyczyny nie zostały w pełni poznane. Pomimo że jest przewlekła i nieuleczalna, odpowiednie leczenie umożliwia prowadzenie normalnego, aktywnego życia.

Dokładna etiologia nie jest znana, ale wyróżnia się kilka kluczowych czynników:

1. Predyspozycje genetyczne

Ryzyko zachorowania wzrasta, jeśli choroba występuje u członków rodziny.
Zidentyfikowano liczne geny związane z odpowiedzią immunologiczną, które zwiększają podatność na NZJ.

2. Zaburzenia układu odpornościowego

Układ odpornościowy reaguje nadmiernie na naturalną florę jelitową, powodując przewlekły stan zapalny.

3. Czynniki środowiskowe

• palenie papierosów (najsilniejszy udowodniony czynnik ryzyka)
• dieta uboga w błonnik, bogata w przetworzoną żywność
• niektóre infekcje jelitowe
• stres i styl życia

4. Mikrobiota jelitowa

Zaburzenia równowagi bakteryjnej w jelicie mogą sprzyjać rozwojowi choroby.

Objawy choroby Leśniowskiego–Crohna

Objawy zależą od lokalizacji i stopnia zaawansowania zapalenia.
Choroba może rozwijać się stopniowo, a pierwsze symptomy bywają niespecyficzne.

Najczęstsze objawy:

• przewlekła biegunka (często bez domieszki krwi)
• bóle brzucha – najczęściej po prawej stronie
• utrata masy ciała
• osłabienie i zmęczenie
• gorączka, stany podgorączkowe
• niedokrwistość z niedoboru żelaza lub witaminy B12
• brak apetytu

Objawy pozajelitowe:

Choroba Crohna może wpływać także na inne narządy:

• zapalenie stawów
• zmiany skórne (rumień guzowaty, piodermia zgorzelinowa)
• zapalenie błony naczyniowej oka
• kamica nerkowa
• choroby wątroby i dróg żółciowych

W wyniku przewlekłego zapalenia może dojść do:

• przetok (łączących jelito z pęcherzem, skórą lub narządami)
• ropni
• zwężeń jelita (stenoz) prowadzących do niedrożności
• niedoborów żywieniowych
• zwiększonego ryzyka raka jelita grubego

Rozpoznanie choroby

Diagnoza jest złożona i opiera się na kilku typach badań:

1. Badania laboratoryjne

• CRP, OB – markery stanu zapalnego
• morfologia – anemia, leukocytoza
• kalprotektyna w kale – marker zapalenia jelit

2. Badania endoskopowe

• kolonoskopia z pobraniem wycinków (biopsji) – podstawowe badanie
• ocena owrzodzeń, zwężeń, przetok

3. Badania obrazowe

• rezonans jelit (enterografia MR)
• tomografia komputerowa
• USG jamy brzusznej

4. Badania mikroskopowe

• Analiza pobranych wycinków potwierdza przewlekły, ziarniniakowy charakter zapalenia

Leczenie choroby Leśniowskiego–Crohna

Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, ale nowoczesne terapie pozwalają znacznie ograniczyć objawy i unikać powikłań

1. Leki

• mesalazyna (w ograniczonych przypadkach)
• glikokortykosteroidy – w zaostrzeniach
• leki immunosupresyjne – azatiopryna, metotreksat
• leki biologiczne – infliksymab, adalimumab, ustekinumab, wedolizumab
• antybiotyki – przy przetokach i ropniach

2. Dieta

• dostosowana indywidualnie
• unikanie tłustych, ciężkostrawnych posiłków, alkoholu, nabiału (jeśli występuje nietolerancja)
• suplementacja witamin i minerałów

3. Leczenie chirurgiczne

• Wskazane przy przetokach, ropniach, zwężeniach lub poważnych komplikacjach
• Choć zabieg nie leczy choroby, usuwa uszkodzone fragmenty jelita i łagodzi objawy

Życie z chorobą Crohna

Współczesna medycyna umożliwia osobom z chorobą Crohna prowadzenie aktywnego życia – pracy zawodowej, nauki, uprawiania sportu.
Wymaga to jednak:

• regularnych kontroli
• stosowania leków
• dbania o dietę i styl życia
• unikania palenia papierosów
• Wsparcie psychologiczne i edukacja pacjenta są kluczowe dla długotrwałej kontroli choroby

Choroba Leśniowskiego–Crohna to przewlekłe zapalne schorzenie jelit, które może znacząco wpływać na jakość życia.
Choć nieuleczalna, dzięki nowoczesnym metodom leczenia możliwe jest uzyskanie długotrwałej remisji i zapobieganie powikłaniom.

Wczesne rozpoznanie, regularne monitorowanie i indywidualnie dobrana terapia są podstawą skutecznego leczenia.