Zespół Bealsa

Zespół Bealsa to rzadka, dziedziczna choroba tkanki łącznej, objawiająca się m.in. szczupłymi i długimi palcami (arachnodaktylia), wrodzonymi przykurczami stawów, deformacjami kręgosłupa oraz nadmierną ruchomością niektórych stawów. Przypomina zespół Marfana, ale ma odmienny przebieg kliniczny i genetykę.

Przyczyny

• Mutacje w genie FBN2 (fibrillina-2) na chromosomie 5.
• Dziedziczenie autosomalne dominujące (wystarczy jedna kopia zmutowanego genu).
• Fibrillina-2 jest ważnym składnikiem mikrofibryli w tkance łącznej – jej zaburzenia wpływają na rozwój kości, stawów i skóry.

Objawy

• Wrodzone przykurcze stawów (zwłaszcza łokci, kolan, palców).
• Arachnodaktylia – wydłużone, cienkie palce („pająkowate dłonie”).
• Skolioza (często znaczna, rozwija się wcześnie).
• Nadmierna ruchomość stawów w niektórych obszarach.
• Cienka budowa ciała, długie kończyny, wklęsła klatka piersiowa (pectus excavatum) lub wypukła (pectus carinatum).
• Czasem też deformacje małżowin usznych i niedosłuch.
• W odróżnieniu od zespołu Marfana: zajęcie serca (np. tętniaki aorty) występuje rzadko lub wcale.

Diagnostyka

• Na podstawie objawów klinicznych i wywiadu rodzinnego.
• Testy genetyczne potwierdzają mutację w genie FBN2.
• Diagnostyka różnicowa z zespołem Marfana, artrogrypozą i innymi zespołami tkanki łącznej.
• Badania obrazowe (RTG, rezonans) oceniają zakres deformacji i skoliozy.

Leczenie

• Brak leczenia przyczynowego – terapia jest objawowa i wspomagająca.
• Fizjoterapia i ćwiczenia rehabilitacyjne od najmłodszych lat.
• Leczenie ortopedyczne przykurczów i skoliozy (aparaty, czasem operacje).
• Monitorowanie rozwoju kręgosłupa i postawy.
• Opieka wielospecjalistyczna (ortopeda, genetyk, fizjoterapeuta, audiolog).

Powikłania

• Nasilająca się skolioza, prowadząca do problemów z oddychaniem i postawą.
• Problemy z poruszaniem się i ograniczona sprawność fizyczna przy dużych przykurczach.
• Potencjalne trudności z samoobsługą, zwłaszcza u dzieci.

Występowanie

• Rzadka choroba genetyczna, liczba przypadków szacowana na mniej niż 1 na 1 000 000.
• Objawy widoczne już od urodzenia lub w pierwszych miesiącach życia.

Ciekawostki

• Choroba opisana w 1972 r. przez Rodneya Bealsa, stąd jej nazwa.
• Mimo podobieństw do zespołu Marfana, różni się genetycznie (FBN2 vs FBN1) i klinicznie (np. serce zwykle nie zajęte).
• W prenatalnym USG można zauważyć ograniczenie ruchomości kończyn i deformacje stawowe – pozwala to na rozpoznanie już w okresie płodowym.