Pierwsza pomoc przy zatruciu grzybami – co każdy powinien wiedzieć?

Jesień – sezon grzybobrania i… zatruć

Grzybobranie to jedno z ulubionych zajęć Polaków. Każdego roku miliony osób ruszają do lasu z koszykiem, nożem i atlasem grzybów. Niestety, wraz z sezonem na podgrzybki i borowiki rośnie liczba przypadków zatruć grzybami. Często są to sytuacje bardzo poważne – niektóre toksyny grzybów mogą prowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby, nerek, a nawet śmierci.

Dlatego tak ważna jest znajomość zasad pierwszej pomocy w przypadku podejrzenia zatrucia grzybami. Prawidłowe działanie może uratować życie.

Kiedy podejrzewać zatrucie grzybami?

Objawy zatrucia mogą pojawić się już po kilkunastu minutach, ale też dopiero po kilku lub kilkunastu godzinach od spożycia. Ich charakter zależy od rodzaju toksyny, jednak najczęstsze symptomy to:

- nudności, wymioty, biegunka, silne bóle brzucha

- osłabienie, zawroty głowy, pocenie się

- zaburzenia widzenia lub świadomości

- żółtaczka (zażółcenie skóry i oczu)

-drgawki, spadek ciśnienia, utrata przytomności

Szczególnie niebezpieczne są objawy występujące późno (po 6–24 godzinach) – np. po spożyciu muchomora sromotnikowego. Wtedy uszkodzenie narządów wewnętrznych może być już bardzo zaawansowane.

Pierwsza pomoc – krok po kroku

1. Wezwij pomoc medyczną

Nie zwlekaj!

Zadzwoń pod numer 112 lub 999, jeśli podejrzewasz zatrucie grzybami – nawet jeśli objawy są łagodne.

Każda minuta może mieć znaczenie, ponieważ niektóre toksyny działają szybko i nieodwracalnie.

2. Nie prowokuj wymiotów bez konsultacji

W starszych poradnikach zalecano natychmiastowe wywoływanie wymiotów. Dziś wiadomo, że może to być niebezpieczne, zwłaszcza u dzieci, osób nieprzytomnych lub osłabionych.

Jeśli jednak kontakt z pogotowiem jest utrudniony, a osoba jest przytomna, można delikatnie sprowokować wymioty tylko na polecenie dyspozytora medycznego lub lekarza.

3. Zachowaj resztki grzybów i potrawy

To kluczowy element diagnostyki!

Nie wyrzucaj:

- resztek potrawy z grzybami

- surowych grzybów z koszyka

- wymiocin lub ich próbki (jeśli możliwe)

Ułatwi to lekarzom identyfikację gatunku grzyba i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

4. Nie podawaj leków na własną rękę

Unikaj:

- środków przeciwwymiotnych

- leków przeciwbiegunkowych

- domowych „odtrutek” (np. mleka, alkoholu)

Takie działania mogą pogorszyć stan chorego lub utrudnić rozpoznanie rodzaju zatrucia.

5. Nawadniaj – ale ostrożnie

Jeśli osoba jest przytomna i nie wymiotuje nieustannie, można podawać niewielkie ilości wody (małe łyki co kilka minut), aby zapobiec odwodnieniu.

Nie należy jednak podawać dużych ilości płynów, ponieważ mogą nasilić wymioty.

Co robią lekarze po przyjęciu pacjenta?

W szpitalu pacjent z podejrzeniem zatrucia grzybami przechodzi:

- płukanie żołądka (jeśli to uzasadnione)

- badania laboratoryjne (ocena funkcji wątroby, nerek, elektrolitów)

- leczenie objawowe i odtrutkowe – np. podanie silibininy, N-acetylocysteiny czy penicyliny G w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym

- intensywne nawadnianie i monitorowanie stanu ogólnego

W ciężkich przypadkach konieczna może być hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii, a nawet przeszczep wątroby.

Jak zapobiegać zatruciom grzybami?

- Zbieraj tylko te grzyby, które dobrze znasz.

- W razie wątpliwości – zostaw grzyb w lesie.

- Nie zbieraj grzybów młodych i niedojrzałych, które trudno rozpoznać.

- Nie podawaj dań z grzybami dzieciom, kobietom w ciąży ani osobom starszym.

- Pamiętaj, że gotowanie, suszenie czy marynowanie nie usuwa toksyn.

Podsumowanie

Zatrucie grzybami to stan potencjalnie zagrażający życiu. Objawy mogą być mylące i pojawiać się z opóźnieniem, dlatego każde podejrzenie zatrucia wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem lub pogotowiem.

Najważniejsze zasady to:

- nie zwlekać z wezwaniem pomocy

- zachować próbki grzybów lub potrawy

- nie podawać leków i nie eksperymentować z „domowymi metodami”

Świadomość i szybka reakcja mogą uratować życie – Twoje lub Twoich bliskich.