Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A)
Tags
żółtaczka_pokarmowa żółtaczka pokarmowa żółtaczka zapalenie wątroby typu a zapalenie wątroby wzw a wzw wirusowe zapalenie wirus typu a typ a test szczepionka szczeipienie hav choroba zakaźna

Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest zapaleniem wątroby, które może wywołać chorobę o łagodnym lub ciężkim przebiegu.

Wirus zapalenia wątroby typu A (HAV) jest przenoszony przez spożycie skażonej żywności i wody lub przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną.

Prawie każdy w pełni zdrowieje po zapaleniu wątroby typu A i uzyskuje odporność na całe życie. Jednak bardzo mały odsetek osób zakażonych WZW A może umrzeć z powodu piorunującego zapalenia wątroby.
Ryzyko zakażenia WZW A wiąże się z brakiem czystej wody oraz złymi warunkami sanitarnymi i higienicznymi (np. zanieczyszczone i brudne ręce), niską higieną osobistą i seksem oralno-analnym..
W celu zapobiegania zapaleniu wątroby typu A dostępna jest bezpieczna i skuteczna szczepionka.


WZW A nie powoduje przewlekłej choroby wątroby, ale może powodować osłabiające objawy i rzadko piorunujące zapalenie wątroby (ostra niewydolność wątroby), które często jest śmiertelne. WHO szacuje, że w 2016 roku z powodu WZW A zmarły na świecie 7134 osoby (co stanowi 0,5% śmiertelności z powodu wirusowych zapaleń wątroby).

WZW A występuje sporadycznie i w epidemiach na całym świecie, z tendencją do cyklicznych nawrotów. Epidemie związane z zanieczyszczoną żywnością lub wodą mogą wybuchać gwałtownie. Mogą być również długotrwałe, dotykając społeczności przez wiele miesięcy poprzez przenoszenie się z osoby na osobę. Wirusy zapalenia wątroby typu A utrzymują się w środowisku i są odporne na procesy produkcji żywności rutynowo stosowane w celu inaktywacji lub kontroli patogenów bakteryjnych.

Rozmieszczenie geograficzne


Obszary dystrybucji geograficznej można scharakteryzować jako charakteryzujące się wysokim, średnim lub niskim poziomem zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu A. Jednak zakażenie nie zawsze oznacza chorobę, ponieważ zakażone małe dzieci nie doświadczają żadnych zauważalnych objawów.

Zakażenie jest powszechne w krajach o niskich i średnich dochodach, w których panują złe warunki sanitarne i praktyki higieniczne, a większość dzieci (90%) została zakażona wirusem zapalenia wątroby typu A przed ukończeniem 10 roku życia, najczęściej bez objawów. Wskaźniki zakażeń są niskie w krajach o wysokim dochodzie, w których panują dobre warunki sanitarne i higieniczne. Zachorowania mogą wystąpić wśród młodzieży i dorosłych w grupach wysokiego ryzyka, takich jak osoby wstrzykujące narkotyki, mężczyźni uprawiający seks z mężczyznami, osoby podróżujące do obszarów o wysokiej endemiczności oraz w populacjach izolowanych, takich jak zamknięte grupy religijne, duże ogniska wśród osób doświadczających bezdomności. W krajach o średnich dochodach i regionach, gdzie warunki sanitarne są zmienne, dzieci często unikają zakażenia we wczesnym dzieciństwie i osiągają dorosłość bez odporności.

Transmisja


Wirus zapalenia wątroby typu A przenosi się przede wszystkim drogą fekalno-oralną, tzn. gdy osoba niezakażona spożyje pokarm lub wodę, które zostały zanieczyszczone kałem osoby zakażonej. W rodzinach może to nastąpić przez brudne ręce, gdy osoba zakażona przygotowuje jedzenie dla członków rodziny. Ogniska przenoszone przez wodę, choć nieczęste, są zwykle związane z zanieczyszczoną ściekami lub nieodpowiednio oczyszczoną wodą.

Objawy


Okres inkubacji WZW A wynosi zazwyczaj 14-28 dni.
Objawy zapalenia wątroby typu A mogą mieć charakter od łagodnego do ciężkiego i mogą obejmować gorączkę, złe samopoczucie, utratę apetytu, biegunkę, nudności, dyskomfort w jamie brzusznej, ciemne zabarwienie moczu i żółtaczkę (zażółcenie oczu i skóry). Nie każdy zakażony będzie miał wszystkie objawy.

Dorośli mają oznaki i objawy choroby częściej niż dzieci. Ciężkość choroby i śmiertelność są większe w starszych grupach wiekowych. Zakażone dzieci poniżej 6 roku życia zwykle nie mają zauważalnych objawów, a tylko u 10% rozwija się żółtaczka. Wirusowe zapalenie wątroby typu A ma czasem charakter nawrotowy, co oznacza, że osoba, która dopiero co wyzdrowiała, zachoruje ponownie na kolejny ostry epizod. Po tym okresie następuje zwykle wyzdrowienie.

Kto jest zagrożony?


Wirusem zapalenia wątroby typu A może zarazić się każdy, kto nie był szczepiony lub nie był wcześniej zakażony. Na obszarach, gdzie wirus jest szeroko rozpowszechniony (wysoka endemiczność), większość zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu A występuje we wczesnym dzieciństwie. Do czynników ryzyka należą:
  • złe warunki sanitarne;
  • brak bezpiecznej wody;
  • mieszkanie w gospodarstwie domowym z osobą zakażoną;
  • bycie partnerem seksualnym osoby z ostrym zakażeniem wirusem zapalenia wątroby typu A
  • używanie narkotyków rekreacyjnych;
  • seks między mężczyznami; oraz
  • podróżowanie do obszarów o wysokiej endemiczności bez uodpornienia.

Leczenie


Nie ma specyficznego leczenia WZW A. Powrót do zdrowia po zakażeniu może być powolny i trwać kilka tygodni lub miesięcy. Ważne jest, aby unikać niepotrzebnych leków. Należy unikać acetaminofenu, paracetamolu i leków przeciw wymiotom.
Hospitalizacja jest zbędna w przypadku braku ostrej niewydolności wątroby. Terapia ma na celu utrzymanie komfortu i odpowiedniego bilansu żywieniowego, w tym uzupełnienie płynów, które są tracone z powodu wymiotów i biegunki.

Zapobieganie


Poprawa warunków sanitarnych, bezpieczeństwo żywności i uodpornienie to najskuteczniejsze sposoby zwalczania WZW A.

Rozprzestrzenianie się WZW A można ograniczyć poprzez:

  • odpowiednie dostawy bezpiecznej wody pitnej;
  • prawidłowe usuwanie ścieków w obrębie społeczności; oraz
  • praktyki higieny osobistej, takie jak regularne mycie rąk przed posiłkami i po wyjściu z toalety.

Na świecie dostępnych jest kilka inaktywowanych szczepionek przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A w postaci iniekcji. Wszystkie zapewniają podobną ochronę przed wirusem i mają porównywalne działania niepożądane. Żadna szczepionka nie jest dopuszczona do stosowania u dzieci poniżej 1 roku życia. W Chinach dostępna jest również żywa szczepionka atenuowana.