Tlen jest niezbędny do życia każdej komórki naszego organizmu. Dzięki niemu zachodzą procesy metaboliczne, które umożliwiają produkcję energii. Gdy ilość tlenu w organizmie spada poniżej prawidłowych wartości, może dojść do poważnych zaburzeń funkcjonowania wielu narządów. Jednym z takich stanów jest hipoksemia – czyli zbyt niski poziom tlenu we krwi tętniczej.

Hipoksemia nie jest chorobą samą w sobie, lecz objawem wielu różnych zaburzeń oddychania i krążenia. Jej rozpoznanie i szybkie leczenie mają kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia pacjenta.

 

 

Termin hipoksemia (z gr. hypo – zbyt mało, haima – krew, oxys – tlen) oznacza obniżone stężenie tlenu (O₂) we krwi tętniczej.
W warunkach prawidłowych ciśnienie parcjalne tlenu (PaO₂) wynosi około 75–100 mmHg, a saturacja (SpO₂) – czyli wysycenie hemoglobiny tlenem – powinna mieścić się w granicach 95–100%.
O hipoksemii mówimy, gdy:

  • PaO₂ spada poniżej 60 mmHg,

  • lub saturacja tlenu (SpO₂) wynosi mniej niż 90%.

 

Przyczyny hipoksemii

 

Hipoksemia może mieć wiele różnych przyczyn. Najczęstsze z nich to:

  1. Zaburzenia wentylacji płuc (niewystarczająca wymiana gazowa)

    • przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),

    • astma,

    • zapalenie płuc,

    • obrzęk płuc,

    • niedrożność dróg oddechowych (np. przez ciało obce).

  2. Zaburzenia perfuzji (krążenia krwi przez płuca)

    • zatorowość płucna,

    • wstrząs,

    • niewydolność serca.

  3. Niska zawartość tlenu w powietrzu

    • przebywanie na dużych wysokościach (hipoksja wysokościowa),

    • niedostateczna wentylacja pomieszczeń.

  4. Nieprawidłowości w transporcie tlenu

    • anemia (zbyt mała ilość hemoglobiny),

    • zatrucie tlenkiem węgla (CO), który blokuje wiązanie tlenu z hemoglobiną.

 

Objawy hipoksemii

 

Objawy zależą od stopnia niedotlenienia i szybkości jego narastania. Do najczęstszych należą:

  • duszność, przyspieszony oddech,

  • sinica (niebieskawe zabarwienie skóry i błon śluzowych),

  • przyspieszone bicie serca,

  • uczucie lęku, niepokoju, splątania,

  • bóle głowy, zawroty, osłabienie,

  • w ciężkich przypadkach – utrata przytomności, drgawki, zatrzymanie oddechu i krążenia.

 

Diagnostyka

 

Podstawowym badaniem potwierdzającym hipoksemię jest gazometria krwi tętniczej, która pozwala określić:

  • poziom tlenu (PaO₂),

  • poziom dwutlenku węgla (PaCO₂),

  • pH krwi,

  • wysycenie hemoglobiny tlenem (SaO₂).

W praktyce klinicznej często stosuje się także pulsoksymetrię – nieinwazyjne badanie z czujnikiem zakładanym na palec, które mierzy saturację (SpO₂).

 

Leczenie hipoksemii

 

Leczenie zależy od przyczyny i nasilenia niedotlenienia. Najważniejszym celem jest przywrócenie prawidłowego poziomu tlenu we krwi.

Stosuje się m.in.:

  • tlenoterapię (podawanie tlenu przez maskę lub kaniulę nosową),

  • leczenie przyczynowe – np. antybiotyki w zapaleniu płuc, leki rozszerzające oskrzela przy astmie, heparynę przy zatorowości płucnej,

  • wentylację mechaniczną – w ciężkich przypadkach, gdy samodzielny oddech jest niewystarczający.

 

Powikłania nieleczonej hipoksemii

 

Długotrwały niedobór tlenu może prowadzić do poważnych uszkodzeń narządów, szczególnie mózgu, serca i nerek. Może dojść do:

  • zaburzeń rytmu serca,

  • niewydolności wielonarządowej,

  • uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,

  • w skrajnych przypadkach – do śmierci.

 

Profilaktyka

 

Aby zmniejszyć ryzyko hipoksemii, warto:

  • unikać palenia tytoniu,

  • leczyć choroby układu oddechowego i krążenia,

  • regularnie kontrolować poziom tlenu u osób z POChP lub astmą,

  • dbać o odpowiednie wietrzenie pomieszczeń,

  • stosować się do zaleceń lekarza podczas przebywania na dużych wysokościach.

 

Hipoksemia to stan, w którym krew tętnicza zawiera zbyt mało tlenu, co prowadzi do niedotlenienia tkanek i narządów. Jest to poważny objaw, wymagający natychmiastowej diagnozy i leczenia. Wczesne rozpoznanie i szybka reakcja mogą uratować życie chorego oraz zapobiec trwałym uszkodzeniom narządów.