Rodzaje termometrów i ich zastosowania

Termometr medyczny to niezbędny element każdej domowej apteczki. Prawidłowe mierzenie temperatury ciała znacznie ułatwia diagnozę i jest wskazówką do przyjmowania leków przeciwgorączkowych. Jakie są rodzaje termometrów? Jaki termometr wybrać, aby pomiar był najbardziej wiarygodny?

Rodzaje termometrów:

Termometry cieczowe

Sposób pomiaru za pomocą termometrów cieczowych polega na wykorzystaniu zjawiska rozszerzalności cieplnej cieczy (rtęci lub stopów ciekłych metali).

Termometry rtęciowe zostały wycofane z obiegu w 2009 roku w krajach Unii Europejskiej ze względu na szkodliwość oparów rtęci.

Termometry galowe zawierają stop galu, indu i cyny. Dzięki wyeliminowaniu rtęci nie są one toksyczne, co jest ważne w razie uszkodzenia termometru. Dokładność pomiaru temperatury ciała tego typu termometrem wynosi ± 0,1°C. Możemy mierzyć temperaturę w zakresie od 35,0°C do 42,0°C. Termometry cieczowe nie wymagają zasilania ani kalibracji, co gwarantuje ich działanie bez dodatkowych kosztów. Posiadają szklaną obudowę, dzięki czemu są antyalergiczne, higieniczne, łatwe do czyszczenia i dezynfekcji, ale również podatne na stłuczenia. Główną wadą termometrów galwanicznych jest stosunkowo długi czas pomiaru wynoszący od 4 minut (usta) do 10 minut (pacha, czyli pachy).

Ze względu na długi czas pomiaru, stosowanie tego rodzaju termometru u małych dzieci i niewspółpracujących pacjentów może być trudne. Należy również pamiętać, że termometr przed użyciem należy przygotować poprzez oblatanie urządzenia i umycie metalowej końcówki środkiem dezynfekującym.

Termometry cyfrowe

W elektronicznych termometrach dotykowych elementem, który odpowiada za pomiar temperatury jest układ elektroniczny określany jako termistor - rodzaj rezystora. Większość tego typu urządzeń przeznaczona jest do pomiaru temperatury w ustach, pachach. Czas pomiaru wynosi od około 10 do 15 sekund. Niektóre termometry działają w trybie predykcyjnym opartym na szacunkowym pomiarze temperatury po osiągnięciu równowagi termicznej tkanek otaczających końcówkę pomiarową. Tryb ten przyspiesza odczyt (nawet do kilku sekund), chociaż dokładność tego typu pomiaru nie sprawdza się tak dobrze w porównaniu z pomiarami ciągłymi.

Podstawową wadą tego typu urządzenia jest posiadanie końcówki wykonanej z niklu, co może być niebezpieczne dla osób uczulonych na związki tego metalu. Jeśli dana osoba jest uczulona, możemy zamiast tego zastosować termometry z pozłacaną końcówką lub po prostu użyć innego typu termometr. Istotną wadą termometrów cyfrowych jest wrażliwość na pola elektromagnetyczne wytwarzane przez urządzenia medyczne i telekomunikacyjne (telefony bezprzewodowe i komórkowe). Są one również droższe, gdyż co jakiś czas trzeba wymieniać baterię, a po każdym użyciu należy zdezynfekować metalową końcówkę.

Termometr bezdotykowy (na podczerwień)

Czujniki optyczne zostały wykorzystane do budowy termometrów bezkontaktowych, które są w stanie wykryć promieniowanie podczerwone emitowane przez gorące obiekty.

Termometry douszne na podczerwień mierzą promieniowanie cieplne emitowane przez błonę bębenkową. Zaletą tego typu termometru jest możliwość wymiany jednorazowych nakładek, zamiast każdorazowego dezynfekowania końcówki termometru alkoholem, co jest konieczne w przypadku termometrów dotykowych. Pomiary dokonywane termometrami dousznymi mogą być jednak obarczone błędem, np. z powodu zalegania cerumenu (woskowiny usznej) przesłaniającego błonę bębenkową. W takich przypadkach zaleca się oczyszczenie przewodu słuchowego, lekkie napięcie małżowiny usznej (widocznej części ucha) i skierowanie końcówki bezpośrednio na powierzchnię błony bębenkowej. Większość tego typu termometrów jest również mniej dokładna niż inne rodzaje urządzeń dotykowych. Błąd pomiaru wynosi ± 0,2°C. Co więcej, większy margines błędu jest dopuszczalny, gdy temperatura otoczenia przekracza zakres temperatury pokojowej 18-26°C. Termometry bezdotykowe, takie jak te, są również najdroższym urządzeniem do pomiaru temperatury i wymagają wymiany baterii oraz gniazd. Termometry tego typu muszą być również okresowo kalibrowane.

Termometry czołowe na podczerwień najczęściej, w zależności od zaleceń producenta, służą do pomiaru szczytowych wartości temperatury w okolicy tętnicy skroniowej (głównej tętnicy głowy). Zaletą tego rodzaju termometru jest krótki czas uzyskania odczytu oraz dostępność miejsc, w których dokonuje się pomiarów. Jednak pomiary temperatury na czole mogą być również niemiarodajne ze względu na makijaż i kremy, występowanie potu lub zakrywanie czoła włosami. W celu zminimalizowania błędów odczytu zaleca się dokonywanie pomiarów na umytej i osuszonej skórze czoła osoby, która spędziła co najmniej 10 minut w temperaturze pokojowej, bez przeciągów i bez jakiegokolwiek wysiłku fizycznego, np. poprzez ćwiczenia.