Konflikt serologiczny w ciąży - jak się objawia? Czy można mu zapobiec?
Tags
serologiczny rhd minus konflikt
Wielu przyszłych rodziców martwi się i nierzadko pyta swojego lekarza o kwestię ewentualnego konfliktu serologicznego w ciąży, oraz związanymi z tym powikłaniami. W artykule postaramy się rozwiać wątpliwości dotyczące okoliczności powstawania takiego konfliktu, oraz podpowiedzieć jak tego uniknąć.


Czym jest konflikt serologiczny?

Każdy człowiek ma własną grupę krwi, która wynika z obecności lub braku określonego antygenu na czerwonych krwinkach. W organizmie z daną grupą, gdy wchodzi on w kontakt z krwią o innej grupie krwi, wytwarza przeciwciała przeciwko antygenom obecnym na obcych krwinkach.  Dlatego tak ważna jest zgodność grup w przypadku jej przetaczania, ale także w wypadku ciąży. 
Kiedy dochodzi do konfliktu serologicznego w ciąży?


Z takim konfliktem bedziemy mieć do czynienia wtedy, gdy u kobiety w ciąży dojdzie do wytworzenia przeciwciał przeciwko antygenom płodu. Zazwyczaj konflikt ten związany jest z przeciwciałami anty-D, ale co ciekawe zdarza się także w zakresie głównych grup krwi.

Z konfliktem serologicznym w układzie RhD mamy do czynienia wówczas gdy matka ma Rh-, ojciec Rh+, a dziecko odziedziczy Rh+.
Co ważne w pierwszej ciaży nie ma objawów takiego konfliktu, chyba, że wcześniej doszło u kobiety do poronienia, ciąży pozamacicznej lub innych zabiegów wewnątrzmacicznych.
Konflikt jest wyjątkowo niebezpieczny przede wszystkim dla dziecka w wypadku ciaży kolejnej lub wspomnianych przed chwilą sytuacjach. Matka nie odczuwa jego objawów. U dziecka może on doprowadzić do niebezpiecznej dla jego życia choroby hemolitycznej.


Objawy konfliktu serologicznego


Widoczne objawy konfliktu może zauważyć dobry lekarz wykonujący kontrolne badanie ultrasonograficzne u matki. U płodu może się on objawiać w badaniu usg, takimi cechami jak powiększona wątroba, śledziona, wolny płyn w brzuchu, jamach opłucnowych. Łożysko będzie wtedy grubsze niż zwykle. W wypadku przejścia wytworzonych przez matkę przeciwciał do płodu może to prowadzić do wspomnianej choroby hemolitycznej płodu i skutkować niedotlenieniem wewnątrzmacicznym. Takie niedotlenienie wiąże się z zagrożeniem uszkodzenia jego narządów, tkanek, w najgorszych wypadku do zgonu płodu.


Odczyn Coombsa


Jest to test antyglobulinowy, który wykrywa przeciwciała odpornościowe we krwi. Dzięki niemu możemy poznać, że dochodzi do konfliktu serologicznego między matką, a dzieckiem. Wykonuje się go w kolejnych trymestrach ciąży, a jeżeli test wychodzi ujemny to ciężarna może liczyć na podanie dawki immunoglobuliny anty Rh-D w około 28 tygodniu ciąży.
W przypadky gdy test Coombsa wyjdzie pozytywny, pacjentka w ciąży zostanie skierowana na monitorowanie poziomu wytwarzanych przeciwciał. Kiedyś służyły temu wyjatkowo inwazyjne badania jak nakłucia i pobieranie płynu owodniowego do badań. Aktualnie używa się do tego ultrasonografii, a od 18 tygodnia mierzy się szybkość przepływania krwi u płodu i definiuje jej prawidłowy, lub nieprawidłowy przebieg. W wypadku koniecznosci interwencji wiąże się ona z transfuzją dopłodową, która jest przeprowadzana w specjalistycznym ośrodku.



Czy da się zapobiec konfliktowi?


Aby mieć swiadomość zagrożenia takim konfliktem każda kobieta w ciaży powinna wykonać badanie krwi oznaczające grupę oraz czynnik Rh. Niestety nie da się całkowicie zapobiec konfliktowi w wypadku różnic antygenów czerwonokrwinkowych. Rozwój medycyny pozwala na szczęście na zminimalizowanie tego problemu. Wspomniana szczepionka z immunoglobulinami anty- zapobiega produkcji niebezpiecznych przeciwciał. Dodatkowo niezbędne będzie monitorowanie płodu podczas wizyt u specjalisty. Taką szczepionkę lekarz może także zalecić m.in. w sytuacji zagrożenia poronieniem, wczesnym porodem. Jej koszt to około 400 zł.
Podawanie matce immunoglobuliny anty-D jest aktualnie najlepszą profilaktyką przeciwko konfliktowi serologicznego w kolejnej ciąży. Warunki jakie muszą być spełnione to:

  • potwierdzona niezgodność krwi noworodka i matki, do 72 godzin po porodzie
  • w wypadku trwania ciąży wykonanie testu antyglobulinowego, który potwierdzi brak przeciwciał u matki
  • w wypadku poronienia, usunięcia ciąży pozamacicznej, przy obfitych krwawieniach w ciąży

Aby wykryć zagrożenie ewentualnym konfliktem, należy:

  • określić czynnik Rh u ojca i matki
  • przeprowadzić badanie odczynem Coombsa na obecność przeciwciał
  • zawsze poinformować lekarza o usuwanych ciążach, czy też poronieniach