Innowacyjne spojrzenie w głąb ludzkiego ciała, czyli endoskopia kapsułkowa
Endoskopia kapsułkowa, będąca innowacyjną metodą diagnostyczną, umożliwia wizualizację całego przewodu pokarmowego, włącznie z jelitem cienkim. Tradycyjne metody często nie są skuteczne w badaniu tego obszaru lub są technicznie niemożliwe do przeprowadzenia. Dzięki kapsule endoskopowej możliwe jest wykrycie chorób jelita cienkiego, które dotychczas mogły być niediagnozowane lub diagnozowane z opóźnieniem. Badanie to polega na połknięciu przez pacjenta kapsułki wyposażonej w miniaturową kamerę cyfrową, diodę LED i nadajnik radiowy. Kapsuła ta, przechodząc przez przewód pokarmowy, transmituje obraz do rejestratora, co umożliwia dokładną analizę obrazu całego przewodu pokarmowego.


Na czym polega endoskopia kapsułkowa i co diagnozuje?

Endoskopia kapsułkowa stanowi zaawansowane badanie, umożliwiające szczegółową wizualizację całego przewodu pokarmowego, w szczególności jelita cienkiego. Jego skomplikowana budowa, z licznymi pętlami, sprawia, że konwencjonalne narzędzia diagnostyczne, takie jak gastroskop czy kolonoskop, mają ograniczoną skuteczność w jego badaniu. W ramach tego badania wykorzystuje się mikrokamerę cyfrową zasilaną baterią, wyposażoną w nadajnik oraz diodę LED jako źródło światła, zamkniętą w niewielkiej kapsułce. Pacjent połyka kapsułkę, która następnie podąża przez jego układ pokarmowy, napędzana naturalnymi ruchami perystaltycznymi. W trakcie podróży kapsuła wykonuje tysiące, a nawet dziesiątki tysięcy zdjęć, przesyłając je za pomocą nadajnika drogą radiową do urządzenia rejestrującego, umocowanego na pasku pacjenta. Zarejestrowane obrazy są później przenoszone na komputer i analizowane przy użyciu dedykowanego oprogramowania przez specjalistę medycznego.

Zdjęcia wykonywane przez kapsułkę podczas podróży przez układ pokarmowy pacjenta charakteryzują się tak dużą precyzją, że umożliwiają wykrycie nawet najmniejszych zmian o rozmiarach zaledwie 1 mm. Na ich podstawie można zidentyfikować różne nieprawidłowości, takie jak:

- Choroba Leśniowskiego-Crohna oraz inne rodzaje zmian zapalnych.
- Zespoły zaburzeń wchłaniania oraz ich powikłania.
- Polipy, czyli łagodne wzrosty błony śluzowej, które mogą ewoluować w zmiany złośliwe.
- Nowotwory.
- Krwawienia.
- Uszkodzenia spowodowane leczeniem, takie jak skutki uboczne radioterapii lub stosowania leków przeciwzapalnych.

Endoskopia kapsułkowa pozwala nie tylko na wykrycie anomalii, ale także precyzyjne określenie ich lokalizacji oraz ocenę stopnia zaawansowania choroby lub postępów w terapii.


Wskazania i przeciwwskazania do przeprowadzenia badania

Endoskopia kapsułkowa jest zazwyczaj zalecana w przypadku podejrzenia choroby jelita cienkiego, które jest trudno dostępne dla innych powszechnie stosowanych metod diagnostycznych. Najczęstszymi wskazaniami są: niedokrwistość o nieznanym pochodzeniu oraz krwawienie z przewodu pokarmowego, którego źródło nie zostało zlokalizowane podczas gastroskopii i kolonoskopii. Dodatkowo, endoskopia kapsułkowa może być użyteczna w przypadku przewlekłych lub nawracających dolegliwości bólowych brzucha lub biegunek. W jelicie cienkim możliwe jest poszukiwanie choroby Leśniowskiego-Crohna, uszkodzeń spowodowanych lekami, zespołów zaburzeń wchłaniania oraz ich powikłań, polipów, zespołów polipowatości oraz nowotworów. W przypadku już zdiagnozowanych chorób jelita cienkiego, endoskopia kapsułkowa umożliwia ocenę zaawansowania choroby oraz skuteczności zastosowanej terapii.

Endoskopia kapsułkowa nie wymaga specjalnego skierowania, jednak przed jej przeprowadzeniem zalecana jest konsultacja lekarska. W trakcie tej konsultacji lekarz może wykluczyć potencjalne przeciwwskazania, do których zaliczają się:

- Problemy z połykaniem lub motoryką przewodu pokarmowego.
- Pęknięcia, zwężenia lub niedrożności przewodu pokarmowego.
- Obecność przetoki jelitowej, czyli nieprawidłowego połączenia fragmentu jelita z inną strukturą anatomiczną.
- Zaparcia.
- Ostre lub popromienne zapalenie jelit.
- Ciężka niedokrwistość z niedoboru żelaza.
- Obecność licznych lub dużych uchyłków.
- Wcześniejsze operacje w obrębie jamy brzusznej, zwłaszcza niedawno przeprowadzone.
- Posiadanie wszczepionego stymulatora serca lub innego medycznego urządzenia elektronicznego, ponieważ komunikacja pomiędzy kapsułą a rejestratorem może wpłynąć na pracę urządzenia.
- Ciąża.

Niektóre z wymienionych problemów niekoniecznie muszą być absolutnymi przeciwwskazaniami, ale decyzję o przeprowadzeniu endoskopii kapsułkowej podejmuje lekarz na podstawie indywidualnej oceny. Często może towarzyszyć dodatkowym badaniom, takim jak tomografia komputerowa jamy brzusznej lub pasaż jelitowy, które mogą rozwiać wątpliwości co do ewentualnych zaburzeń perystaltyki lub zwężeń przewodu pokarmowego. Podczas konsultacji specjalista udzieli także wskazówek dotyczących przygotowania do badania.


Jak przygotować się do endoskopii kapsułkowej?

Prawidłowe przygotowanie do badania ma kluczowe znaczenie dla wiarygodności jego wyników, ponieważ czysta błona śluzowa drogi pokarmowej pozwoli na lepszą widoczność. W związku z tym lekarz może zalecić:

- Przejście na dietę półpłynną na 3 dni przed badaniem.
- Odstawienie preparatów żelaza, które mogą zabarwić śluzówkę jelit, na 3 dni przed badaniem.
- Odstawienie leków, które tworzą warstwę ochronną na błonie śluzowej (np. sukralfat), na dzień przed badaniem.
- Przejście na dietę płynną na dzień przed badaniem.
- Przyjęcie przepisanego środka przeczyszczającego na dzień przed badaniem.
- Przybycie na endoskopię na czczo, czyli 8-12 godzin po spożyciu ostatniego posiłku.

W dniu badania wolno jedynie pić niegazowaną wodę, w niewielkich ilościach. Stałe leki należy przyjąć nie później niż 2 godziny przed połknięciem kapsułki. Ponadto pacjent może zostać poproszony o zaprzestanie palenia na dobę przed badaniem oraz o unikanie nakładania balsamów lub kremów na brzuch i klatkę piersiową w tym czasie. W przypadku obfitego owłosienia w tych obszarach może być również zalecone ogolenie (w promieniu 20 cm od pępka), co ułatwi zamocowanie elektrod na skórze, odpowiedzialnych za zbieranie sygnału i przekazywanie go do urządzenia rejestrującego.


Jak przebiega badanie?

Po przygotowaniu elektrod, uruchomieniu rejestratora i zamieszczeniu go na pasku, lekarz aktywuje kapsułkę, którą pacjent połyka, popijając wodą. Przez następne 4 godziny pacjent powinien powstrzymać się od spożywania jedzenia, przyjmowania leków oraz picia innych płynów niż woda. Po upływie tego czasu zaleca się unikanie stałych posiłków (dozwolone są np. zupy, przeciery itp.). W trakcie całego badania, trwającego od 8 do 12 godzin, zaleca się wypijanie szklanki wody co około godzinę, aby utrzymać odpowiednią perystaltykę przewodu pokarmowego, która będzie popychać kapsułkę naprzód. Po zakończeniu badania urządzenie rejestrujące zostaje zwrócone lekarzowi, który przejrzy zapisane na nim zdjęcia i dokona ich analizy. Wyniki endoskopii kapsułkowej zwykle są gotowe do odbioru po 2-3 dniach. Samą kapsułkę, która jest jednorazowa, organizm pacjenta usuwa wraz ze stolcem. Do czasu jej naturalnego wydalenia nie zaleca się przeprowadzania rezonansu magnetycznego, ponieważ silne pole magnetyczne wytwarzane podczas tej procedury mogłoby spowodować gwałtowne przemieszczenie lub nagrzanie kapsułki, co z kolei mogłoby uszkodzić otaczające tkanki. W przypadku konieczności przeprowadzenia rezonansu magnetycznego, kapsułkę można ewentualnie zlokalizować, wykonując zdjęcie rentgenowskie jamy brzusznej.


Potencjalne powikłania

Powikłania po endoskopii kapsułkowej są niezwykle rzadkie, występują jedynie w około 0,75% przypadków (ryzyko wzrasta do około 1,25% w przypadku pacjentów z chorobą Leśniowskiego-Crohna). Najczęściej dotyczą one zatrzymania kapsułki w zwężonym fragmencie przewodu pokarmowego spowodowanym bliznami pozapalnymi lub naciekami nowotworowymi. W takiej sytuacji konieczne może być usunięcie kapsułki podczas procedury endoskopowej lub chirurgicznej. Należy jednak zauważyć, że nawet gdyby kapsułka nie wystąpiła, podobna interwencja byłaby niezbędna do poszerzenia samego zwężenia.


Czynniki ograniczające endoskopię kaspułkową

U około 1/3 pacjentów poddanych endoskopii kapsułkowej może pojawić się problem w trakcie trwania procedury. Jeśli pacjent ma spowolnioną perystaltykę lub nadmiernie długie jelita, istnieje ryzyko, że bateria w kapsułce może się wyczerpać przed dotarciem do końca badanego odcinka przewodu pokarmowego. W rezultacie ten obszar nie zostanie w pełni zdiagnozowany. Dodatkowo, brak możliwości sterowania kapsułką uniemożliwia np. zatrzymanie jej lub zmianę kierunku podróży w celu dokładniejszego zbadania określonego obszaru. Endoskopia kapsułkowa nie umożliwia pobierania próbek tkanek do badań histopatologicznych ani wykonywania drobnych zabiegów, co jest możliwe podczas gastroskopii czy kolonoskopii. Dlatego też nie zastąpi ona w pełni tych tradycyjnych badań. Jednak na podstawie wyników endoskopii kapsułkowej lekarz może zdecydować, że nie ma potrzeby przeprowadzania dodatkowych badań, co pozwala zaoszczędzić pacjentowi dyskomfortu i stresu.