Włóknina w medycynie – nowoczesny materiał o szerokim zastosowaniu

Włóknina to materiał, który zrewolucjonizował wiele dziedzin życia – w tym także medycynę. Dzięki swoim właściwościom fizycznym i chemicznym, takim jak lekkość, przepuszczalność powietrza, elastyczność, a zarazem wysoka wytrzymałość mechaniczna, włókniny znajdują szerokie zastosowanie w placówkach ochrony zdrowia, laboratoriach, a także w opiece domowej. W artykule przyjrzymy się, czym jest włóknina, jakie są jej rodzaje oraz jakie pełni funkcje w medycynie.

Czym jest włóknina?

Włóknina to materiał tekstylny, który nie jest tkany ani dziany. Powstaje poprzez mechaniczne, chemiczne lub termiczne łączenie luźnych włókien. W medycynie najczęściej stosuje się włókniny syntetyczne (np. z polipropylenu, poliestru) ze względu na ich sterylność, odporność chemiczną i łatwość utylizacji.

Rodzaje włóknin medycznych

W zależności od przeznaczenia, włókniny medyczne dzielą się na:

• Włókniny SMS (Spunbond + Meltblown + Spunbond) – wielowarstwowe materiały o podwyższonej filtracji, stosowane m.in. w maseczkach ochronnych, fartuchach chirurgicznych i osłonach pola operacyjnego.
• Spunbond – lekka i wytrzymała włóknina stosowana w produkcji jednorazowej odzieży medycznej.
• Meltblown – drobno włóknista struktura, doskonała do filtracji powietrza i cieczy, wykorzystywana np. w filtrach medycznych.

Zastosowanie włókniny w medycynie

1. Odzież ochronna
Włókniny stanowią podstawę produkcji jednorazowej odzieży ochronnej, takiej jak:

• maseczki chirurgiczne i ochronne,
• czepki, fartuchy, ochraniacze na obuwie,
• kombinezony ochronne stosowane m.in. przy chorobach zakaźnych.

Ich główną zaletą jest skuteczna ochrona przed patogenami oraz komfort użytkowania nawet podczas długotrwałych zabiegów.

2. Materiały opatrunkowe
Włóknina służy do produkcji jałowych opatrunków, kompresów i gazików. Charakteryzuje się dobrą chłonnością, miękkością oraz brakiem włókien luźnych, które mogłyby dostać się do rany.

3. Zastosowania chirurgiczne
W chirurgii włóknina wykorzystywana jest do produkcji:

osłon pola operacyjnego (tzw. serwet chirurgicznych),

ręczników chirurgicznych,

zasłon i zasłonek zapewniających sterylność pola operacyjnego.

4. Filtry i systemy oczyszczania
Dzięki swojej strukturze, niektóre rodzaje włóknin (szczególnie meltblown) pełnią rolę filtrów w systemach oczyszczania powietrza i cieczy, m.in. w respiratorach, maseczkach FFP2/FFP3 oraz filtrach wentylacyjnych w salach operacyjnych.

Zalety stosowania włókniny w medycynie

• Jednorazowość – zmniejsza ryzyko zakażeń krzyżowych.
• Sterylność – wiele włóknin może być łatwo sterylizowanych.
• Ekonomiczność – stosunkowo niski koszt produkcji.
• Komfort – materiały są lekkie, oddychające i przyjazne dla skóry.

Łatwość utylizacji – włókniny można spalać bez emisji szkodliwych gazów.

Nowoczesne technologie produkcji

W ostatnich latach dynamicznie rozwijają się technologie pozwalające na tworzenie bardziej zaawansowanych włóknin:

• Elektroprzędzenie (electrospinning) umożliwia tworzenie bardzo cienkich warstw włókien o wysokiej skuteczności filtracji.
• Nanowłókniny, dzięki swojej strukturze, mogą pełnić funkcje nie tylko fizycznej bariery, ale również aktywnej ochrony przed drobnoustrojami.

Ekologia i zrównoważony rozwój

Rosnące zużycie materiałów jednorazowych skłania producentów do wprowadzania włóknin ekologicznych:

• Włókniny biodegradowalne (np. z PLA – polilaktydu), które ulegają rozkładowi w warunkach kompostu przemysłowego.
• Włókniny wielokrotnego użytku, które można sterylizować i stosować ponownie w określonych warunkach.

Włókniny z funkcją leczniczą

Włóknina może również pełnić funkcję terapeutyczną. Innowacyjne opatrunki są wzbogacane o substancje przeciwdrobnoustrojowe, takie jak nanosrebro lub chlorheksydyna. Mogą także zawierać leki, które uwalniają się stopniowo, wspomagając proces gojenia ran.

Wzrost rynku i znaczenie

Rynek włóknin medycznych rozwija się dynamicznie. Pandemia COVID-19 przyczyniła się do ogromnego wzrostu zapotrzebowania na maseczki i fartuchy, co zwiększyło świadomość znaczenia jakości włóknin w ochronie zdrowia. Szacuje się, że do 2030 roku globalny rynek włóknin medycznych przekroczy wartość 20 miliardów dolarów.

Wyzwania i przyszłość

Chociaż włóknina syntetyczna dominuje w medycynie, rosnące zainteresowanie ochroną środowiska skłania producentów do opracowywania biodegradowalnych i ekologicznych alternatyw. Badania nad włókninami kompozytowymi, z domieszką srebra czy substancji przeciwdrobnoustrojowych, również otwierają nowe możliwości zastosowań.

Włóknina to nieodzowny element współczesnej medycyny. Dzięki swoim właściwościom znajduje zastosowanie w ochronie personelu medycznego, leczeniu ran oraz utrzymaniu sterylności. Jej rola będzie rosła wraz z rozwojem technologii i potrzeb w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego.