Drenaż opłucnej - wskazania do zabiegu

Drenaż opłucnej to powszechna procedura wykonywana zarówno w celach terapeutycznych, jak i diagnostycznych. Gdy w płucach gromadzi się płyn, powietrze lub treść ropna, pozwala on na ich opróżnienie i przywrócenie funkcji płuc.

Drenaż opłucnej - na czym polega?
Nakłucie i drenaż jamy opłucnej to zabiegi diagnostyczne lub terapeutyczne wykonywane przez lekarzy różnych specjalności. Fizjologicznie jama opłucnej to szczelinowata przestrzeń pomiędzy opłucną płucną (blaszką trzewną) pokrywającą zewnętrzną powierzchnię płuca a opłucną ścienną przylegającą do ściany klatki piersiowej.

W niektórych stanach lub w wyniku urazu wąska jama opłucnej może wypełnić się płynem lub powietrzem, poważnie utrudniając oddychanie. W takim przypadku jedynym sposobem na rozprężenie ściśniętego, zapadniętego płuca jest nakłucie jamy opłucnej, a następnie drenaż (odprowadzenie) zalegającego w niej powietrza lub płynu.

Drenaż jamy opłucnej jest najczęściej wykonywanym zabiegiem w obrębie klatki piersiowej. Pozwala on na szybką stabilizację stanu pacjenta, przywrócenie funkcji układu oddechowego i sercowo-naczyniowego zaburzonych przez przemieszczenie i ucisk narządów, a także dużych naczyń zlokalizowanych w śródpiersiu.

Opłucna jest cienką błoną surowiczą składającą się z dwóch warstw - trzewnej i ściennej. Część trzewna pokrywa oba płuca, podczas gdy część ścienna wyściela ścianę klatki piersiowej, przeponę i śródpiersie od wewnątrz. Jama opłucnej, ograniczona przez obie blaszki opłucnej, w normalnych warunkach zawiera do 20-30 ml płynu surowiczego, którego funkcją jest zmniejszenie tarcia podczas oddychania.

Niektóre stany powodują gwałtowny wzrost objętości jamy opłucnej, powodując niedodmę z ucisku, czyli zmniejszenie napowietrzenia miąższu płucnego. „Uciskane” w ten sposób płuca szybko przestają pełnić swoją rolę w wymianie gazowej, co pacjent odczuwa jako duszność i ból opłucnowy. Dodatkowo ucisk na duże żyły znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie opłucnej, a także serce, utrudnia ogólnoustrojowe krążenie krwi, co może być źródłem bezpośredniego zagrożenia życia pacjenta.

W takiej sytuacji jedynym skutecznym sposobem na natychmiastowe przywrócenie warunków fizjologicznych jest nakłucie i odbarczenie opłucnej z odmy (usunięcie powietrza) lub aspiracja płynu zalegającego między blaszkami opłucnej, co potocznie nazywane jest drenażem płuc.

Drenaż opłucnej - wskazania
Celem każdego drenażu opłucnej jest usunięcie powietrza lub płynu uciskającego tkankę płucną. W przypadku ropniaka opłucnej konieczne jest usunięcie ogniska zapalnego, a w przypadku krwi monitorowanie objętości utraconej krwi. Wskazania do zabiegu można podzielić na dwie grupy w zależności od rodzaju drenowanej substancji.

Drenaż z powodu odmy opłucnowej (powietrze w jamie opłucnej):

objawowa odma samoistna trwająca 24-72 godziny, np. po pęknięciu torbieli rozedmowej w płucach,
narastająca odma urazowa lub jatrogenna (uszkodzenie płuc przez czynniki zewnętrzne),
odma opłucnowa (zastawkowa, wentylacyjna), która może spowodować nagłe zatrzymanie krążenia z powodu zaburzeń hemodynamicznych, wymagając tym samym natychmiastowej dekompresji w nagłych wypadkach,
obustronna rozedma płuc,
odma pourazowa z naruszeniem ciągłości powłok klatki piersiowej,
odma krwotoczna,
odma spowodowana wentylacją mechaniczną, tj. zbyt dużą objętością gazów oddechowych wprowadzonych do układu oddechowego pacjenta.

Drenaż opłucnej - powikłania
Opieka nad pacjentem i konserwacja drenu obejmuje monitorowanie jego drożności i odpowiednią higienę skóry wokół miejsca wprowadzenia. Przez cały okres drenażu należy monitorować parametry życiowe pacjenta. Możliwe powikłania wprowadzenia drenu do jamy opłucnej to:

odma podskórna spowodowana przez przypadkowe przebiciem ściany klatki piersiowej końcówką kaniuli,
ból będący konsekwencją naruszenia ciągłości powłok ciała, który reaguje na leczenie przeciwbólowe,
zakażenie opłucnej, skóry, tkanek międzyżebrowych,
uszkodzenie płuc,
krwiak opłucnej,
uszkodzenie wiązki nerwowo-naczyniowej biegnącej w pobliżu dolnej krawędzi każdego żebra,
Zespół Hornera (bardzo rzadki) - spowodowany przerwaniem unerwienia współczulnego biegnącego w pobliżu szczytu płuc.