Czym jest kandydoza?
Tags
kazdydoza grzyby grzybica drożdzyca drożdżaki candida albicans
Drożdżyca, grzybica, kandydoza – te trzy określenia opisują jeden rodzaj infekcji grzybiczej spowodowanej przez zbytnie namnożenie drożdżaków typu Candida w organizmie. Głównym z tych chorobotwórczych mikroorganizmów jest Candida Albicans. Zakażenie może atakować błony śluzowe, skórę lub paznokcie. W większości przypadków jest wynikiem zaniżonej odporności i rozwija się w połączeniu z inną chorobą przebiegającą w organizmie.


Jak rozpoznać kandydozę?

Drożdżaki wchodzą w naturalny skład m.in. jamy ustnej, flory bakteryjnej jelit, narządów płciowych i są też obecne na skórze. Nie powodują żadnych dolegliwości u osób zdrowych, a wręcz są pożyteczne, regulując prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i wchłanianie składników odżywczych. W przypadku osłabienia układu odpornościowego, ich liczba gwałtownie rośnie i może wywołać infekcję.


Przyczyny drożdżycy:

  • długotrwała antybiotykoterapia, chemioterapia i zażywanie leków steroidowych lub antykoncepcyjnych, co prowadzi do upośledzenia mikroflory organizmu hamującej namnażanie drożdżaków,
  • zaburzenia odporności m.in. przy przewlekłych chorobach jak AIDS lub marskość wątroby,
  • wirusowe i bakteryjne choroby zakaźne,
  • niedożywienie,
  • zażywanie narkotyków i nadmierne spożycie alkoholu,
  • zwiększony poziom cukru we krwi wywołany cukrzycą lub nieprawidłową dietą bogatą w konserwanty i cukry,
  • nadmierny stres,
  • przebyte zabiegi chirurgiczne (m.in. cewnikowanie, transplantacja) i rozległe rany pourazowe,
  • ciąża, zaburzenia hormonalne,
  • noszenie bielizny i ubrań z nieprzewiewnych materiałów wzmagających potliwość i w okolicach narządów płciowych i pachwin, ale też między palcami i pod pachami (wilgoć wzmaga rozwój grzybów),
  • żywienie pozajelitowe, sztuczna wentylacja (u pacjentów podłączonych do respiratorów).


Objawy i rodzaje kandydozy

W początkowej fazie infekcji, wiele osób nie zdaje sobie sprawy z namnożenia grzybów chorobotwórczych w organizmie, a dopiero dalsze badania stwierdzają zakażenie. Grzybica może rozwinąć się w układzie moczowym, przewodzie pokarmowym, ośrodkowym układzie nerwowym, płucach, zewnętrznych narządach płciowych czy w jamie ustnej. Początkowo pacjenci mogą też nie wiedzieć, że kandydoza towarzyszy innym chorobom jak grypa czy nerwica.

Kandydoza jamy ustnej (potocznie zwana pleśniawką) i przewodu pokarmowego

Język i gardło to główne miejsca kolonizacji Candida Albicans, która powstaje w wyniku osłabienia odporności i prowadzi do wytworzenia białego nalotu i owrzodzeń w jamie ustnej. Zmiany chorobowe są uciążliwe, gdyż zniechęcają do jedzenia powodując bolesne przełykanie pokarmów. Grzybicę jamy ustnej często obserwuje się u niemowląt oraz osób długotrwale zażywających antybiotyki czy chorych przewlekle. Następstwem pleśniawki jest często kandydoza przełyku i układu pokarmowego. Gdy drożdżaki rozmnażają się w przełyku, może to być spowodowane np. chorobą nowotworową lub radioterapią. W przypadku zajęcia żołądka i jelit, pojawiają się wymioty, częste bóle brzucha, biegunka, wzdęcia, długotrwałe uczucie pełności i niestrawności, ale też nadmierna ochota na jedzenie słodyczy lub chleba.

Kandydoza narządów płciowych i układu moczowego

Jednym z głównych czynników sprzyjających namnażaniu grzybów na zewnętrznych narządach płciowych jest ponownie długa antybiotykoterapia, ale też otyłość, cukrzyca oraz u kobiet stosowanie leków antykoncepcyjnych i ciąża. Uciążliwe dolegliwości związane z tego typem kandydozy to: świąd, pieczenie, obrzęk, ból w trakcie stosunku czy oddawania moczu, biała wydzielina z pochwy/prącia, uczucie ogólnego rozbicia i dyskomfortu. Drożdzyca układu moczowego jest diagnozowana głównie u osób po odbytym zabiegu cewnikowania i może objawiać się m.in. zapaleniem nerek. Towarzyszą temu podwyższona temperatura, częstomocz i/lub skąpomocz oraz bóle lędźwiowe.

Kandydoza układu oddechowego

Nadmierna ilość Candida Albicans atakujących płuca często daje objawy podobne do chorób układu oddechowego (kaszel, duszności, kłujący ból w klatce piersiowej przy oddychaniu). Charakterystycznymi objawami jest też zapalenie zatok oraz nasilenie dolegliwości alergicznych np. kataru siennego. Ten rodzaj kandydozy często diagnozuje się u pacjentów zakażonych wirusem upośledzenia odporności HIV, cierpiących na AIDS, przewlekle chorujących na infekcje płuc oraz poddanych leczeniu onkologicznemu.

Kandydoza skóry i paznokci

Drożdżaki często silnie rozwijają się na skórze stóp i dłoni w wyniku nadmiernej potliwości i zwiększonej wilgotności skóry, często spowodowanej przez noszenie odzieży ze sztucznych materiałów. Infekcja paznokci objawia się mocnym zaczerwienieniem i obrzękiem w okolicach ich zakończeń. Skutkiem kolonizacji Candida Albicans na skórze są tzw, wyprzenia, czyli zmiany zapalne powstające w wyniku pocierających się o siebie fałd skóry. To schorzenie często dotyka osoby starsze, otyłe oraz niemowlęta.

Fungemia

Jest to najgroźniejsza odmiana kandydozy zwana grzybiczym zakażeniem krwi. Obserwuje się ją u osób z drożdzycą ogólnoustrojową, gdzie Candida Albicans rozwija się w wielu układach i narządach jednocześnie. Na fungemię cierpią głównie pacjenci w ciężkim stanie przebywający na oddziałach szpitalnych, w trakcie intensywnej radioterapii lub chemioterapii. Grzybicze zakażenie krwi jest częstym czynnikiem śmiertelnym opornym na leczenie.

W czasie trwającej infekcji grzybiczej, drożdżaki wytwarzają neurotoksynę mogącą też zaburzyć normalne funkcjonowanie układ neurologicznego powodując problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci, wahania nastrojów, stany depresyjne i nerwicowe, ataki agresji.


Diagnozowanie kandydozy

W wykrywaniu zakażeń drożdzycą stosuje się różne metody badań. Głównym z nich jest badanie serologiczne krwi, które wykrywa przeciwciała skierowane przeciwko drożdżakom powodującym infekcję. W przypadku zakażenia kandydozą, pobiera się materiał np. w postaci wymazu z nosa/szyjki macicy, próbki kału/śliny/moczu lub wycinka skórnego z obszaru zmienionego chorobowo, które bada się w laboratorium pod kątem histopatologicznym i mikrobiologicznym. Istnieją też badania molekularne gdzie obecność patogenów identyfikuje się na podstawie pobranego materiału genetycznego. Rozpoznanie infekcji niekiedy musi być uzupełnione o badania obrazowe (w przypadku kandydozy płuc), endoskopię, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny, co pozwala dobrać najlepsze metody leczenia.


Leczenie i profilaktyka

Wyleczenie się z kandydozy wymaga stosowania doustnych, dożylnych lub miejscowych leków przeciwgrzybiczych hamujących namnażanie drożdżaków (które są też składnikiem szamponów przeciwłupieżowych lub leczniczych lakierów do paznokci). Użycie konkretnego preparatu jest zalecane przez lekarza na podstawie specjalistycznych badań. Nie zaleca się przeczekania infekcji bez zażywania leków, gdyż prowadzi to do poważnych powikłań jak m.in. zakażenia jajowodów i kanału szyjki macicy, a nawet bezpłodności w przypadku nieleczonej grzybicy pochwy u kobiet, grzybiczego zapalenia opon mózgowych, zapalenia płuc czy nerek.

Aby odgrzybić organizm, powinno stosować się odpowiednio dobraną dietę oraz prowadzić zdrowy tryb życia wypełniony aktywnością fizyczną. Konieczne jest wyeliminowanie z diety węglowodanów i cukrów, a wprowadzenie produktów bogatych w probiotyki obecne w kiszonkach warzyw (buraków, kapusty, ogórków), jogurtach, lub w gotowych preparatach farmakologicznych. Należy też wzbogacić jadłospis w produkty z dużą zawartością błonnika jak: kasza jęczmienna i gryczana, produkty z pełnymi ziarnami, płatki owsiane, brązowy ryż, warzywa (cebula, czosnek, por, pomidory), owoce (banany, śliwki, pomarańcze, cytryny). Bardzo wskazane jest picie minimum 2 litrów wody dziennie oraz dodawanie do potraw naturalnych ziół zwalczających Candidę jak np. szałwii, oregano, glistnika czy zażywanie wyciągu z nasion grejpfruta. W czasie kuracji leczenia kandydozy konieczne jest znaczne ograniczenie spożycia alkoholu, napojów gazowanych, serów pleśniowych, tłustych potraw, żywności wysokoprzetworzonej, zawierającej cukry i białą mąkę.