Czym jest bariatria? Jak chirurgicznie leczy się otyłość?

Bariatria - dziedzina medycyny zajmująca się diagnozowaniem, ustalaniem przyczyn, zapobieganiem i leczeniem nadwagi, a zwłaszcza otyłości, w tym metodami chirurgicznymi.

W dzisiejszych czasach nadwaga i otyłość to poważny problem społeczny, który dotyka coraz większą liczbę osób w każdym wieku. Zjawisku temu sprzyja przede wszystkim siedzący tryb życia, nieregularne posiłki i brak ruchu. Operacja zmniejszenia żołądka pozwala na szybką utratę masy ciała, ale jest ostatecznością, która powinna być poprzedzona dietą i farmakoterapią. Istnieje kilka rodzajów operacji bariatrycznych.

Otyłość to groźna choroba, która prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych. Bezdech senny, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu 2 to tylko niektóre z jej następstw. Gdy leczenie zachowawcze, w tym dieta odchudzająca lub zwiększona aktywność fizyczna, nie przynosi efektów, a stan pacjenta pogarsza się z roku na rok, zalecanym leczeniem będzie rozważenie tzw. operacji bariatrycznej.


Otyłość - dlaczego warto ją leczyć? 
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), otyłość to nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, prowadzące do szeregu zaburzeń ze strony organizmu. Nie jest to zatem jedynie problem estetyczny - jak uważa większość społeczeństwa - ale przede wszystkim czynnik ryzyka rozwoju szeregu poważnych przewlekłych chorób niezakaźnych. 

Otyłość może prowadzić do rozwoju m.in:  

• nadciśnienia tętniczego, 
• cukrzycy typu 2, 
• miażdżycy, 
• nowotworów endometrium, jajników, piersi, prostaty, jelita grubego, 
• zapalenia trzustki, 
• podagra, 
• zespół bezdechu sennego, 
• niepłodność (m.in. z powodu zmian hormonalnych i zaburzeń owulacji). 

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że otyłość ma również swoje konsekwencje w zakresie samopoczucia psychicznego pacjenta i jego codziennego funkcjonowania. Osoby otyłe charakteryzują się ograniczoną mobilnością, problemami z akceptacją własnego ciała, trudnościami w znalezieniu satysfakcjonującej pracy, a także problemami w nawiązywaniu kontaktów, co ostatecznie może powodować pojawienie się stanów depresyjnych i nerwicowych. 



Chirurgia bariatryczna - co to jest? 
Chirurgia bariatryczna to interwencja chirurga bariatry mająca na celu pomoc pacjentowi w redukcji nadmiernej masy ciała, której obecność stanowi zagrożenie dla życia pacjenta. Potocznie przyjęło się mówić, że chirurg bariatra „daje pacjentowi nowy przewód pokarmowy”, którego zasad ma nauczyć się sam pacjent we współpracy z innymi członkami zespołu leczącego. 

Znaczna część chirurgów uważa tego typu zabieg za „operację ratującą życie”. Za sukces terapii uznaje się utratę co najmniej 50% nadwagi, czyli jeśli pacjent waży np. 150 kg, a jego przybliżona waga docelowa wyniesie 80 kg, to redukcja 35 kg (50% z 70 kg różnicy między tymi wartościami) będzie powodem do zadowolenia z osiągniętego efektu operacji.  



Kiedy należy zgłosić się do lekarza bariatry?
Konsultacja z lekarzem bariatrą zalecana jest pacjentom zmagającym się z otyłością. Przede wszystkim z tzw. otyłością olbrzymią (stadium III), ale także mniejszą otyłością, jeśli przyczynia się ona do innych chorób pacjenta. 

Bariatra zazwyczaj nie leczy nadwagi. Wizyta u specjalisty zalecana jest przede wszystkim osobom z otyłością III i II stopnia.

Pacjenci trafiający do bariatry zazwyczaj mają za sobą wiele nieudanych prób zrzucenia zbędnych kilogramów. Często metody stosowane na własną rękę, przy początkowo zachęcających rezultatach, kończą się ponownym przybraniem na wadze. Wynika to zazwyczaj z szeregu błędów popełnianych przez pacjenta, które można wyeliminować z pomocą specjalisty.

Uważa się, że zwlekanie z wizytą, zwłaszcza w przypadku osób z otyłością III stopnia (lub II stopnia, jeśli otyłości towarzyszą inne choroby przewlekłe), może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.



Bariatria - jak wygląda wizyta?
Pierwsza wizyta u chirurga bariatrycznego rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem, przeglądu historii choroby, dotychczasowej dokumentacji medycznej (warto mieć ją ze sobą) oraz analizy badań.  Chirurg bariatra dokładnie ocenia stan pacjenta, co pozwala mu zaproponować najkorzystniejsze opcje leczenia, dostosowane do potrzeb i możliwości pacjenta.

Zazwyczaj chirurg bariatra informuje pacjenta, że bez względu na wybraną metodę leczenia, konieczna jest zmiana dotychczasowego trybu życia.



Zabiegi bariatryczne - chirurgiczne leczenie otyłości
Jednym ze sposobów leczenia otyłości jest stosowanie leków zmniejszających apetyt i/lub przyspieszających redukcję tkanki tłuszczowej oraz przestrzeganie odpowiedniej - zaleconej  diety. Ponieważ w przypadku pacjentów z otyłością III i II stopnia (zwłaszcza jeśli towarzyszą jej zagrażające życiu choroby przewlekłe) rzadko pozwala to na satysfakcjonującą redukcję masy ciała, bariatra zwykle proponuje wykonanie zabiegu zmniejszającego pojemność żołądka. Ostateczna decyzja dotycząca operacji bariatrycznej zawsze należy do pacjenta.


Balon żołądkowy
Wprowadzenie balonu do żołądka powoduje zmniejszenie jego objętości, co zapobiega przyjmowaniu dużych ilości pokarmu. Wydłuża się również czas opróżniania żołądka, dając pacjentowi długotrwałe uczucie sytości.

Założenie balonu wiąże się z koniecznością zmiany nawyków żywieniowych (restrykcyjna dieta) i stylu życia (podjęcie aktywności fizycznej). Dlatego przed zastosowaniem metody lekarz bariatra powinien ocenić, czy pacjent jest odpowiednio zmotywowany. Ścisłe przestrzeganie zaleceń jest gwarancją sukcesu.

Założenie balonu żołądkowego jest rozwiązaniem tymczasowym. Zazwyczaj usuwa się go po około sześciu miesiącach. Pacjenci z mniejszą otyłością mają duże szanse na osiągnięcie zadowalających rezultatów. Konieczne jest dalsze przestrzeganie diety. U pacjentów z dużą otyłością balon pozwala na utratę wagi, niezbędną przed zastosowaniem bardziej radykalnych metod.


Redukcja żołądka
Redukcja żołądka to najpoważniejsza z metod chirurgicznych stosowanych przez chirurga bariatrę. Polega ona na chirurgicznym i trwałym zmniejszeniu żołądka za pomocą jednej z wybranych metod:

• rękawowa resekcja żołądka (sleeve gastrectomy)
• wyłączenie żołądkowe,
• endoskopowa plikacja żołądka,
• plikacja żołądka.

Chirurgia bariatryczna może przynieść bardzo dobre rezultaty. Warunkiem jest przestrzeganie zaleceń lekarza, zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia.

Chirurgia przewodu pokarmowego, jak każdy zabieg chirurgiczny, wiąże się z ryzykiem powikłań. Uważa się, że w przypadku większości pacjentów ze znaczną otyłością ryzyko wynikające z operacji bariatrycznej jest niższe niż ryzyko związane z rezygnacją z chirurgicznego leczenia otyłości metodą bariatryczną.