Mięśniaki macicy - diagnostyka i leczenie

Mięśniaki macicy, nazywane również włókniakami lub fibroidami, to łagodne guzy wywodzące się z tkanki mięśniowej ściany macicy. Choć nie są zmianami nowotworowymi złośliwymi, ich obecność może wpływać na codzienne funkcjonowanie kobiet, powodując ból, obfite miesiączki czy problemy z płodnością. Schorzenie to występuje bardzo często – szacuje się, że dotyczy nawet połowy kobiet w wieku rozrodczym, a ryzyko ich rozwoju wzrasta po 30. roku życia.

Przyczyny powstawania mięśniaków nie są do końca poznane, jednak główną rolę przypisuje się wpływowi hormonów płciowych – estrogenu i progesteronu, które pobudzają wzrost komórek mięśniowych macicy. Znaczenie mają również predyspozycje genetyczne, otyłość, wczesne rozpoczęcie miesiączkowania, brak ciąż, a także dieta uboga w warzywa i błonnik. W wielu przypadkach mięśniaki nie dają żadnych objawów i wykrywane są przypadkowo podczas rutynowego badania ginekologicznego. U części kobiet mogą jednak powodować dolegliwości takie jak obfite i przedłużające się krwawienia miesiączkowe, bóle podbrzusza, uczucie ucisku, częste oddawanie moczu czy zaparcia. W zależności od lokalizacji guzy mogą również utrudniać zajście w ciążę lub przyczyniać się do poronień.

Podstawową metodą diagnostyczną jest badanie ultrasonograficzne (USG), które pozwala ocenić wielkość, liczbę i umiejscowienie mięśniaków. W niektórych przypadkach lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak sonohisterografia, histeroskopia lub rezonans magnetyczny. Dzięki nim można dokładnie określić charakter zmian i zaplanować odpowiednie leczenie.

Sposób postępowania zależy od wielu czynników – wieku pacjentki, nasilenia objawów, wielkości i położenia guzów, a także planów dotyczących macierzyństwa. Jeśli mięśniaki są niewielkie i nie powodują dolegliwości, często wystarcza obserwacja i regularne kontrole USG. W leczeniu farmakologicznym stosuje się preparaty hormonalne, które hamują wzrost guzów i łagodzą objawy, a także leki przeciwbólowe czy regulujące krwawienia miesiączkowe. Choć terapia hormonalna może znacząco poprawić komfort życia, mięśniaki zwykle nie znikają całkowicie i mogą ponownie się powiększać po zakończeniu leczenia.

W przypadkach bardziej zaawansowanych lub gdy objawy są uciążliwe, konieczne bywa leczenie zabiegowe. Stosuje się wtedy miomektomię, czyli chirurgiczne usunięcie mięśniaków przy zachowaniu macicy. Zabieg ten można przeprowadzić metodą histeroskopową, laparoskopową lub klasyczną (laparotomia). U kobiet, które zakończyły okres rozrodczy, niekiedy wykonuje się histerektomię, czyli całkowite usunięcie macicy. Coraz większą popularność zyskują także małoinwazyjne metody, takie jak embolizacja tętnic macicznych, polegająca na zamknięciu naczyń doprowadzających krew do guza, co prowadzi do jego obumarcia, oraz nowoczesna terapia HIFU, w której skupiona fala ultradźwiękowa niszczy tkankę mięśniaka bez potrzeby ingerencji chirurgicznej.

Rokowanie w przypadku mięśniaków macicy jest bardzo dobre – są to zmiany łagodne, a ryzyko zezłośliwienia jest minimalne. Co więcej, po menopauzie, gdy poziom hormonów płciowych naturalnie spada, mięśniaki często ulegają samoistnemu zmniejszeniu. Profilaktyka polega głównie na regularnych wizytach u ginekologa, wykonywaniu badań USG oraz utrzymaniu prawidłowej masy ciała i zdrowej diety, co może obniżać ryzyko ich rozwoju.

Mięśniaki macicy, choć częste i zazwyczaj niezłośliwe, mogą znacząco wpływać na jakość życia kobiety. Wczesne rozpoznanie i odpowiednio dobrane leczenie pozwalają skutecznie kontrolować objawy, zapobiegać powikłaniom i zachować zdrowie układu rozrodczego. Regularna profilaktyka oraz świadomość własnego ciała to klucz do wczesnego wykrywania zmian i zachowania dobrej kondycji na długie lata.