Żylaki to schorzenie, które bezpośrednio wpływa na zdolność człowieka do stania w pozycji wyprostowanej i chodzenia na dwóch nogach. Aby krew mogła być transportowana do serca w tej pozycji, żyły zawierają zastawki, które działają jak zawory jednokierunkowe, kierując krew w stronę serca, gdy pracują mięśnie. W żyłach dotkniętych żylakami zastawki stają się nieszczelne i nieskuteczne, co powoduje cofanie się krwi i jej zastój, a w konsekwencji stopniowe poszerzanie się żyły i powstawanie żylaków.
Objawy
W początkowej fazie choroby pierwszym niepokojącym objawem jest uczucie ciężkości nóg wieczorem, a następnie obrzęk i swędzenie w okolicy kostek oraz pojawienie się pajączków i żył siatkowych. Pojawienie się widocznych, niebieskawych, poszerzonych i krętych żył lub wypukłych linii wzdłuż łydek i w zgięciu kolanowym może wskazywać na rozwój zmian patologicznych, które należy wcześniej skonsultować ze specjalistą.
Objawy kliniczne
Żylaki są najbardziej reprezentatywnym objawem przewlekłej choroby żylnej. Jednak teleangiektazje i żyły siatkowe również można uznać za istotny objaw, czasami wczesny znak niewydolności żylnej. Niewielkie zmiany naczyniowe nie zawsze są tylko problemem kosmetycznym – czasami mogą współistnieć z refluksem żylnym i powodować ból.
Początkowe stadium przewlekłej choroby żylnej może postępować bez widocznych żylaków. Mogą wystąpić mrowienie, drętwienie, ból nóg lub uczucie ciężkości w kończynach. Objawy są najsilniejsze wieczorem, a skurcze mięśni występują w nocy. Czasami pierwszym objawem jest obrzęk w okolicy kostek.
Do klasyfikacji przewlekłej choroby żylnej stosuje się skalę CEAP, która porządkuje między innymi objawy kliniczne CVD:
- C0 – brak widocznych lub wyczuwalnych objawów choroby żylnej
- C1 – teleangiektazja (rozszerzone naczynia włosowate w warstwie podbrodawkowej skóry właściwej, o średnicy mniejszej niż 1 mm, koloru fioletowego lub jasnoczerwonego), żyły siatkowe (głębiej w skórze właściwej, o średnicy do 3 mm; ciemnoniebieskie)
- C2 – żylaki (bez objawów niewydolności żylnej) – trwałe rozszerzenie żył odpiszczelowych lub strzałkowych (w tkance podskórnej) o średnicy większej niż 3 mm
- C3 – obrzęk (żylaki towarzyszące obrzękowi w okolicy kostki, nasilające się wieczorem, ustępujące po nocnym odpoczynku)
- C4 – żylaki ze zmianami skórnymi:
* C4a – przebarwienia (zmiany koloru skóry – zazwyczaj brązowe, w okolicy kostek), wyprysk (zapalenie skóry);
*C4b – lipodermatosclerosis – stwardnienie tłuszczowe skóry związane z bliznami lub białą atrofią (atrophie blanche) – obszar skóry z atrofią;
* C4c – corona phlebectatica (rozszerzone naczynia włosowate skóry ułożone wachlarzowo wokół stopy i/lub kostki)
- C5 – zagojone owrzodzenie żylne;
- C6 – aktywne owrzodzenie żylne.
Przyczyny
Zmiany genetyczne nie są jedynym czynnikiem predysponującym do rozwoju żylaków. Inne czynniki przyczyniające się do rozwoju żylaków to leki hormonalne, które powinny być zawsze przepisywane przez lekarza, ciąża, palenie tytoniu, a nawet wysokie temperatury, które mają bardzo negatywny wpływ na układ żylny. Dlatego też należy unikać gorących kąpieli, sauny i nadmiernego opalania się, o ile to możliwe.
Przyczyny pierwotnej choroby żylnej nie są w pełni poznane, ale zidentyfikowano wiele czynników ryzyka.
Następujące czynniki mogą przyczyniać się do rozwoju żylaków:
- wiek (ryzyko wzrasta wraz z wiekiem)
- płeć żeńska
- wielokrotne ciąże i porody
- nadwaga i otyłość
- wysoki wzrost
- rasa kaukaska
- stojący lub siedzący tryb życia.
Czynniki zwiększające ciśnienie żylne i/lub osłabiające ściany naczyń predysponują do rozwoju pierwotnej choroby żylnej.
Prowadzi to do przebudowy naczyń żylnych i zmian w zawartości elastyny, kolagenu i włókien mięśni gładkich. Uszkodzenie zastawek żylnych powoduje refluks i zastój krwi w kończynie.
Nadal nie jest jasne, czy wzrost ciśnienia żylnego i niewydolność zastawek poprzedzają nieodwracalne zmiany w ścianie żylnej, czy też odwrotnie (tj. czy zmiany naczyniowe występują przed nadciśnieniem żylnym i niedomykalnością zastawek).
Wtórna choroba żylna jest najczęściej wynikiem zakrzepicy – upośledzenia przepływu krwi z kończyny, uszkodzenia aparatu zastawkowego i rozwoju refluksu.
Leczenie – jaką metodę wybrać?
W leczeniu żylaków stosuje się metody zachowawcze oraz inwazyjne.
Leczenie zachowawcze obejmuje terapię uciskową, uniesienie kończyn, odpowiednią aktywność fizyczną i ćwiczenia oraz leki flebotropowe.
W leczeniu żylaków metody minimalnie inwazyjne (termiczne i nietermiczne) stopniowo zastępują klasyczne zabiegi chirurgiczne, które wiążą się z większym ryzykiem poważnych powikłań.
Celem zabiegów minimalnie inwazyjnych jest zamknięcie niewydolnych naczyń żylnych (zwykle bez ich usuwania), zminimalizowanie ryzyka powikłań i nawrotów oraz znaczne skrócenie czasu rekonwalescencji.
Metody termiczne
Termiczne metody leczenia żylaków wymagają podania znieczulenia tumescencyjnego (miejscowego) wzdłuż leczonej żyły, które ma działanie przeciwbólowe, zwęża żyłę i chroni tkanki przed uszkodzeniem termicznym.
Techniki laserowe
EVLT to wewnątrznaczyniowa procedura leczenia żylaków za pomocą lasera, której skuteczność jest porównywalna z leczeniem chirurgicznym. Jest to jedna z najczęściej wykonywanych procedur wewnątrznaczyniowych. Możliwe powikłania obejmują siniaki, przebarwienia, oparzenia, parestezje i zakrzepicę.
Systemy robotyczne są również wykorzystywane w endovenous laserowym leczeniu żylaków, zwiększając precyzję zabiegu i skracając czas jego trwania.
Metody przezskórne stosuje się w leczeniu niewielkich zmian (teleangiektazje, żyły siatkowe). Absorpcja światła lasera przez hemoglobinę (składnik krwi) powoduje jej nagrzewanie. Absorpcja odpowiedniej ilości ciepła prowadzi do zamknięcia naczynia.
Usuwanie żylaków za pomocą pary wodnej
W leczeniu żylaków za pomocą pary wodnej wykorzystuje się parę wytworzoną z kilku mikrolitrów sterylnej wody. Przegrzana para (o temperaturze około 120°C) jest wstrzykiwana do żyły za pomocą cewnika. Potencjalne skutki uboczne zabiegu obejmują parestezję, wybroczyny/krwiaki, zapalenie żył, ból i przebarwienia.
Leczenie żylaków za pomocą mikrofal
Ablacja żylaków za pomocą mikrofal polega na wykorzystaniu mikrofal emitowanych przez cewnik dożylny. Mikrofale ogrzewają wodę w ścianie naczynia, powodując kurczenie się i zamknięcie niewydolnej żyły. Możliwe powikłania po zabiegu obejmują wybroczyny, przejściowe przebarwienia oraz parestezje.
Metody nienagrzewające w leczeniu żylaków
Metody nienagrzewające pozwalają na zamknięcie niewydolnych żył przy użyciu niewielkiej ilości środka znieczulającego (tylko w miejscu wprowadzenia tzw. rękawa naczyniowego). Nie wiążą się one z ryzykiem termicznego uszkodzenia tkanki.
Klejenie żylaków
Zastosowanie kleju cyjanoakrylowego jest jedną z nowszych metod leczenia żylaków. Dożylne wstrzyknięcie kleju tkankowego powoduje reakcję zapalną i zwłóknienie żyły. Zgłaszane powikłania i działania niepożądane obejmują ból, zakrzepowe zapalenie żył, zapalenie tkanki łącznej, przebarwienia skóry i zakrzepicę żył głębokich, a także późne reakcje alergiczne na klej.
Skleroterapia
Skleroterapia polega na dożylnym podaniu środka obliterującego – substancji (w postaci płynu lub pianki), która powoduje chemiczne uszkodzenie ściany żyły.
Skleroterapia jest metodą o dobrze udokumentowanej skuteczności – znaną i stosowaną od lat. Ma stosunkowo niewiele skutków ubocznych. Możliwe powikłania obejmują przebarwienia, stany zapalne, owrzodzenia z utratą skóry, zakrzepicę i reakcje alergiczne.
Miniflebektomia – flebektomia ambulatoryjna
Miniflebektomia z użyciem haczyków Mullera to technika chirurgiczna służąca do usuwania zmienionych żylaków powierzchownych. Wykonuje się ją poprzez niewielkie nacięcia lub nakłucia w pobliżu docelowego naczynia. Zabieg polega na selektywnym usuwaniu fragmentów żył nawiniętych na haczyk. Powikłania obejmują miejscowe zakrzepowe zapalenie żył i krwotok.
Leczenie hybrydowe żylaków
W leczeniu żylaków często stosuje się leczenie hybrydowe, łączące różne techniki chirurgiczne – jednocześnie lub etapowo (np. jako uzupełnienie). Połączenie odpowiednio dobranych metod pozwala uzyskać optymalne wyniki i zwiększa skuteczność terapii.
Każde leczenie rozpoczyna się od badania ultrasonograficznego kończyn dolnych metodą Dopplera. Na tej podstawie lekarz jest w stanie ocenić, które zabiegi będą skuteczne w danym przypadku.
Validate your login