Zalety i wady wszywki alkoholowej w terapii uzależnień

Wszywka alkoholowa to lek w formie podskórnych tabletek, stosowany jako wsparcie w leczeniu uzależnienia od alkoholu. Zabieg przeprowadzany jest pod opieką lekarza, a lek dostępny jest wyłącznie na receptę. Jej działanie polega na stopniowym uwalnianiu substancji, która zakłóca metabolizm alkoholu, wywołując nieprzyjemne objawy po jego spożyciu. Skuteczność wszywki zależy także od innych metod stosowanych w terapii uzależnień.


Co to jest wszywka alkoholowa i jak działa?

Wszywka alkoholowa to forma farmakoterapii wspomagającej leczenie uzależnienia od alkoholu. Termin ten odnosi się do implantu z tabletkami zawierającymi disulfiram, które umieszcza się pod skórą. Wszywki to sterylne tabletki, które lekarz wszczepia pod skórę. Zabieg powinien być przeprowadzony przez chirurga. Zabieg polega na umieszczeniu 8-10 tabletek podpowięziowo. Lekarz nacina skórę w okolicy łopatki lub pośladka i umieszcza tam tabletki, które stopniowo uwalniają substancję czynną do krwiobiegu. Działanie wszywki utrzymuje się przez kilka miesięcy, podczas których substancja czynna blokuje metabolizm alkoholu. Działanie wszywki alkoholowej wynika z obecności disulfiramu, substancji farmakologicznej, która hamuje metabolizm alkoholu w wątrobie. Mechanizm ten polega na blokowaniu dehydrogenazy aldehydowej, enzymu biorącego udział w rozkładzie alkoholu. W rezultacie dochodzi do gromadzenia się aldehydu octowego, który normalnie przekształciłby się w mniej szkodliwy kwas octowy. To właśnie nagromadzony aldehyd octowy jest odpowiedzialny za nasilone objawy zatrucia alkoholowego, popularnie nazywanego kacem.

Do objawów należą:

- nudności,
- wymioty,
- przyspieszone bicie serca (tachykardia),
- niskie ciśnienie krwi (niedociśnienie),
- zaczerwienienie twarzy,
- uczucie gorąca,
- zawroty głowy.

Ich nasilenie zależy od ilości spożytego alkoholu. Symptomy te zazwyczaj trwają od 30-60 minut do kilku godzin.

W przypadku spożycia dużych ilości etanolu mogą wystąpić poważniejsze reakcje, takie jak:

- niewydolność krążeniowa,
- utrata przytomności,
- zaburzenia rytmu serca,
- zawał,
- niewydolność oddechowa, co może prowadzić do śmierci.

Wszywka alkoholowa nie jest gwarantowanym sposobem na wyleczenie alkoholizmu, ale może być częścią terapii uzależnienia. Disulfiram wywołuje liczne nieprzyjemne objawy u osoby pijącej alkohol, co ma na celu zniechęcenie do jego spożywania.


Przeciwwskazania i działania niepożądane wszywki alkoholowej

Wdrożenie wszywki alkoholowej nie jest odpowiednie dla każdego. Istnieją pewne przeciwwskazania do stosowania disulfiramu, takie jak:

- uczulenie na disulfiram, tiokarbaminiany lub inne składniki leku;
- schorzenia sercowo-naczyniowe, w tym nadciśnienie, niewydolność serca, choroba niedokrwienna serca lub przebyta niewydolność obwodowa krążenia;
- próby samobójcze, zaburzenia psychiczne lub psychozy (z wyjątkiem ostrych psychoz alkoholowych);
- trwający stan upojenia alkoholowego lub spożywanie alkoholu etylowego oraz leków z alkoholem w ciągu 12 godzin przed zabiegiem wszczepienia wszywki.

Oprócz wymienionych przeciwwskazań, ważne jest, aby przestrzegać ostrzeżeń dotyczących bezpiecznego stosowania wszywki alkoholowej. Należy poinformować lekarza przepisującego wszywkę o takich chorobach jak cukrzyca, padaczka, schorzenia serca czy układu oddechowego, ponieważ spożycie alkoholu przez pacjenta przyjmującego disulfiram może pogorszyć te schorzenia. Istnieje również ryzyko wystąpienia nieprzyjemnych objawów z powodu interakcji między alkoholem a disulfiramem, jeśli pacjent używa płynów zawierających alkohol, takich jak sosy, ocet, płyny do płukania jamy ustnej, syropy przeciwkaszlowe, środki rozgrzewające, a także niektóre kosmetyki i płyny po goleniu.

Po zastosowaniu wszywki alkoholowej mogą wystąpić, ale nie muszą, działania niepożądane. Do nich zaliczają się nudności, wymioty, senność, przejściowa impotencja, zmęczenie oraz odczuwanie smaku czosnku lub metalicznego posmaku w ustach. W rzadkich przypadkach mogą wystąpić depresja, mania, reakcje psychotyczne, stany paranoiczne czy schizofrenia. Inne możliwe działania niepożądane to alergiczne reakcje skórne, uszkodzenia hepatocytów czy zapalenie nerwów obwodowych. O wszelkich działaniach niepożądanych należy informować lekarza.

Ponadto disulfiramu nie należy łączyć z lekami przeciwzakrzepowymi i diazepamem, ponieważ może to zwiększyć ich działanie. Równoczesne stosowanie z metronidazolem może prowadzić do wystąpienia stanów psychotycznych.


Czy sama wszywka wystarczy, aby pokonać nałóg?

Wszywka alkoholowa nie jest lekiem na alkoholizm, lecz jedną z metod wspomagających terapię uzależnienia.Choć wszywka daje nadzieję na pokonanie nałogu, po zabiegu pacjenci często odczuwają skrajne emocje. Lek ten nie eliminuje pragnienia alkoholu, dlatego zdarza się, że pacjenci wracają do lekarza w celu usunięcia wszywki nawet kilka dni po jej wszczepieniu. Z drugiej strony, wszywka może wprowadzać w błąd, dając fałszywe poczucie bezpieczeństwa i zniechęcając do podjęcia terapii, co często prowadzi do szybkiego powrotu do picia. Kluczowe strategie w walce z uzależnieniem od alkoholu obejmują leczenie w ośrodkach odwykowych, psychoterapię oraz wsparcie grup samopomocowych. Ważna jest zatem pomoc psychologiczna, a farmakoterapia, w tym leczenie disulfiramem lub innymi lekami, może stanowić uzupełnienie tego procesu. Nie zawsze jest to zalecana opcja i niektórzy specjaliści mogą ją odradzać. Alternatywne leki przepisywane osobom uzależnionym od alkoholu jako uzupełnienie psychoterapii to na przykład naltrekson (który blokuje endorfiny wydzielane podczas picia alkoholu), akamprozat (który zmniejsza głód alkoholowy) oraz nalmefen.