Zakaźne zapalenie skóry u owiec i kóz (zaraza kopyt) – przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Zakaźne zapalenie skóry owiec i kóz, znane również jako zaraza kopyt, to choroba wywoływana przez bakterie z rodzaju Dichelobacter nodosus i Fusobacterium necrophorum. Jest to jedno z najpoważniejszych schorzeń skóry i racic tych zwierząt, które powoduje duże straty ekonomiczne, głównie z powodu obniżonej wydajności i trudności w poruszaniu się zwierząt. Zaraza kopyt charakteryzuje się występowaniem stanów zapalnych racic, prowadzących do bólu, kulawizny i wtórnych zakażeń.

Etiologia i czynniki sprawcze

Głównym czynnikiem zakaźnym jest Dichelobacter nodosus – bakteria odpowiedzialna za rozkład tkanki rogowej racic i powstawanie bolesnych owrzodzeń. Często współwystępuje z Fusobacterium necrophorum, które zaostrza proces zapalny i prowadzi do rozwoju martwicy.

Warunki sprzyjające rozwojowi choroby to:

• Wilgotne, błotniste i brudne środowisko
• Duże zagęszczenie zwierząt
• Uszkodzenia skóry i racic (np. mechaniczne urazy)
• Brak higieny i niewłaściwe warunki utrzymania

Objawy kliniczne

Pierwsze objawy choroby pojawiają się zwykle w okolicy racic i obejmują:

• Obrzęk i zaczerwienienie skóry wokół racicy
• Rozmiękanie rogu racicowego
• Powstawanie pęknięć i owrzodzeń między palcami i na podeszwie racicy
• Silny ból i kulawizna, co ogranicza ruchliwość zwierząt
• Nieprzyjemny zapach z racic spowodowany rozwojem bakterii
• W zaawansowanych przypadkach – rozległe uszkodzenia racic, które mogą prowadzić do unieruchomienia zwierzęcia

Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na:

• Obserwacji charakterystycznych objawów klinicznych
• Wywiadzie hodowlanym, szczególnie jeśli w stadzie występowały podobne przypadki
• Badaniu mikrobiologicznym materiału pobranego z zakażonych miejsc (wymazów z racic)
• Różnicowaniu z innymi chorobami kopyt, np. parakokcydiozą czy grzybicą racic

Leczenie

Leczenie zarazy kopyt powinno być jak najszybsze i kompleksowe, obejmujące:

• Stosowanie antybiotyków miejscowo (np. maści, kąpiele w roztworach antyseptycznych) i ogólnie (zazwyczaj antybiotyki beta-laktamowe lub tetracykliny)
• Mechaniczne usunięcie zmienionych chorobowo tkanek racicowych przez wykwalifikowanego specjalistę
• Poprawa warunków bytowych: utrzymanie racic w czystości i suchości
• Izolacja chorych osobników, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się zakażenia

Profilaktyka

Zapobieganie zakaźnemu zapaleniu skóry i zarazie kopyt opiera się na:

• Regularnym przeglądzie i pielęgnacji racic (trimming racic)
• Utrzymaniu odpowiednich warunków sanitarnych, szczególnie w okresach wilgotnych
• Redukcji zagęszczenia zwierząt w oborach i zagrodach
• Wprowadzeniu procedur dezynfekcji pomieszczeń i narzędzi
• W razie potrzeby – szczepienia ochronne dostępne na rynku (w zależności od kraju i dostępności)
• Szybkiej izolacji i leczeniu chorych osobników

Zakaźne zapalenie skóry u owiec i kóz, czyli zaraza kopyt, to poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej reakcji i konsekwentnej profilaktyki. Skuteczne zwalczanie choroby opiera się na połączeniu odpowiedniej higieny, właściwego leczenia i zarządzania stadem. Tylko kompleksowe podejście pozwoli ograniczyć straty i zapewnić zwierzętom komfort oraz zdrowie.