celiakia_dieta_bezglutenowa_ademed

Celiakia to wrodzona, genetycznie uwarunkowana nietolerancja glutenu. Większość chorych na celiakie posiada gen  HLA-DQ2, występujący w dwóch postaciach - HLA-DQ2.5 oraz HLA-DQ2.2 oraz gen HLA-DQ8. Samo posiadanie genu odpowiadającego za celiakię, nie oznacza, że zawsze musimy na nią zachorować. Geny te są niezbędne ale niewystarczające do tego aby choroba się rozwinęła. Szacuje się, że osoby posiadające geny predysponujące je do wystąpienia celiakii, są narażone na jej wystąpienie w około 35-55%. Zwykle rozwój celiakii przypada na okres dzieciństwa, jednak może tez ujawnić się w późniejszym wieku. Celiakia należy do chorób autoimmunologicznych, czyli do takich gdzie układ odpornościowy atakuje własne tkanki oraz narządy. Objawy wywołuje gluten znajdujący się wielu zbożach, np. w pszenicy, życie czy jęczmieniu, którego spożywanie powoduje niszczenie kosmków jelitowych. To one są odpowiedzialne za przyswajanie składników odżywczych z pożywienia.  Niestety nie da się wyleczyć celiakii a jedynym sposobem na utrzymanie organizmu w zdrowiu jest całkowite wyeliminowanie z diety produktów zawierających gluten.

Jakie mogą być objawy celiakii?

Celiakia jest stosunkowo trudna do zdiagnozowania, ponieważ objawy są  niespecyficzne, bardzo różnorodne, dotyczą wielu organów, a zdarza się że w ogóle nie występują. Do objawów celiakii najczęściej należą:

  • Wzdęcia i bóle brzucha;
  • Zaparcia;
  • Biegunki – tłuszczowe bądź wodniste;
  • Anemia – zarówno z niedoboru żelaza jak i witaminy B12;
  • Zapalenia stawów;
  • Zmiany na skórze – łuszczyca, atopowe zapalenie skóry;
  • Zmiany w jamie ustnej – afty, zapalenia jamy ustnej, uszkodzenia szkliwa;
  • Podwyższony poziom cholesterolu;
  • Wysoki poziom tzw. prób wątrobowych (transaminaz);
  • Permanentna senność, zmęczenie;
  • Bezdech senny;
  • Utrata masy ciała - jednak należy zaznaczyć że bardzo często waga osób chorujących na celiakię jest w normie lub są one wręcz otyłe;
  • Objawy neurologiczne takie jak: depresja, stany lękowe, nerwice, drętwienie kończyn, zawroty głowy, padaczka, silne bóle głowy;
  • Wcześniej występująca osteoporoza, której przyczyna jest słabe wchłanianie wapnia;
  • Reumatoidalne zapalenie stawów;
  • Niski wzrost;
  • Choroby nerek;
  • Wczesna menopauza;
  • Problemy z płodnością, poronienia – szacuje się, że u kobiet z niewyjaśnioną niepłodnością lub skłonnością do poronień, aż 20% jest chorych na celiakię;
  • Niedobór składników odżywczych ze względu na problemy z wchłanianiem.


U dzieci:

  • Wzdęty brzuch;
  • Zahamowanie wzrostu;
  • Zaburzenia rozwoju.

 

Do rozwoju jakich chorób może doprowadzić nieleczona celiakia?

Istniejąca celiakia, w przebiegu której nie stosuje się diety bezglutenowej, może skutkować rozwojem bardzo poważnych schorzeń. Poza wspomnianymi powyżej, często dochodzi do rozwoju nowotworów układu pokarmowego. Wieloletnie zaniedbania dietetyczne skutkują często rozwojem chłoniaka jelita cienkiego, który u osób z celiakią występuje 30-50 razy częściej niż u osób bez celiakii. Celiakia może także doprowadzić do choroby płuc, do cukrzycy typu I, do chorób trzustki a także do choroby autoimmunologicznej tarczycy – Hashimoto.

Jak zapobiec rozwojowi chorób spowodowanych celiakią?

Jak już wspomniano, celiakii nie da się wyleczyć. Wyłącznie pozostawanie na diecie bezglutenowej jest w stanie zahamować rozwój choroby. Dieta wymaga całkowitego wyeliminowania z diety zbóż zawierających gluten i zastąpienie ich tymi bezglutenowymi. Dieta taka umożliwia chorym na celiakię powrót do zdrowia, jednak musi być utrzymywana przez całe życie. Stosowanie diety bezglutenowej może być, zwłaszcza na początku, sporym wyzwaniem, jednak po pewnym czasie stanie się rutyną. W początkowym etapie warto skorzystać z porad dietetyka, który pomoże nam wypracować zdrowy i odpowiadający nam jadłospis. Optymistyczne jest to, iż według szacunków po 5 letnim stosowaniu diety bezglutenowej u chorych na celiakię, ryzyko wystąpienia raka jelita cienkiego spada do poziomu przeciętnego – jest takie jak w przypadku każdego zdrowego człowieka. Warto zatem zadbać o swoje zdrowie i w razie wątpliwości wykonać niezbędne testy genetyczne i badania aby poznać stan swojego zdrowia, nadal jest bowiem ogromna liczba osób nie mająca pojęcia że choruje na celiakie.