Pachymetria – jak badanie grubości rogówki wpływa na diagnostykę stanu oczu?

Rogówka jest przezroczystą częścią oka, pełniącą funkcję optyczną poprzez wpływ na załamywanie światła, co pozwala na ostre widzenie. Do pomiaru jej grubości stosuje się badanie zwane pachymetrią. Grubość rogówki odgrywa istotną rolę w diagnostyce i leczeniu chorób oczu, zwłaszcza w przypadku jaskry, gdzie precyzyjny pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego jest szczególnie ważny. Jaskra częściej występuje u osób z cienką rogówką, a badanie jej grubości stanowi również istotny etap przygotowań do zabiegów okulistycznych.


Co to jest jest pachymetria i na czym polega?

Pachymetria to badanie umożliwiające określenie grubości rogówki. Jest ono kluczowe, ponieważ jednym z istotnych parametrów ocenianych dzięki temu pomiarowi jest ciśnienie śródgałkowe, zwane również wewnątrzgałkowym. Ciśnienie w oku ma ogromne znaczenie dla zdrowia wzroku, jednak jego dokładne zmierzenie wymaga uwzględnienia grubości rogówki. Pachymetria pozwala na skorygowanie wyników pomiaru ciśnienia, eliminując błędy wynikające z różnic w grubości rogówki u pacjentów. Jedną z największych zalet pachymetrii jest to, że jest to metoda bezinwazyjna, co oznacza, że badanie nie wymaga naruszania tkanek oka ani bolesnych procedur. Dzięki temu pacjenci mogą liczyć na komfortowe i bezpieczne badanie.

Badanie pachymetryczne przeprowadza się za pomocą specjalnego, ręcznego urządzenia zwanego pachymetrem. Okulista delikatnie dotyka nim rogówki pacjenta, a urządzenie natychmiast dokonuje pomiaru grubości przezroczystej tkanki pokrywającej przednią część oka. Wynik podawany jest w mikrometrach (µm).


Jakie są normy grubości rogówki?

Norma grubości rogówki stanowi ważny wskaźnik w ocenie zdrowia oczu. Pachymetr to urządzenie umożliwiające precyzyjne zmierzenie tej wartości. U osób rasy białej prawidłowa grubość rogówki wynosi około 545 μm, z dopuszczalnym marginesem w granicach +/- 40 μm. Podana wartość dotyczy środka rogówki, a w kierunku obwodu jej grubość zazwyczaj wzrasta, co jest naturalnym zjawiskiem anatomicznym. Co więcej, grubość rogówki jest ściśle powiązana z ciśnieniem wewnątrzgałkowym, które powinno wynosić od 10 do 21 mm Hg.

Warto pamiętać, że ciśnienie wewnątrzgałkowe zmienia się w ciągu dnia, osiągając najwyższy poziom rano. Pomiar grubości rogówki ma istotny wpływ na wartość tego ciśnienia. Im grubsza rogówka, tym niższe rzeczywiste ciśnienie śródgałkowe, które odczytuje tonometr. W wielu przypadkach niezbędne jest przeprowadzenie pachymetrii, ponieważ norma grubości rogówki wynosi 545 μm. Każda zmiana grubości o 20 μm wpływa na zmianę ciśnienia śródgałkowego o 1 mm Hg. Te wartości mają kluczowe znaczenie w diagnozowaniu i monitorowaniu pacjentów, zwłaszcza tych, którzy są narażeni na problemy związane z ciśnieniem wewnątrzgałkowym.


Kiedy wykonuje się badanie pachymetryczne?

Pachymetria, czyli pomiar grubości rogówki, to istotne badanie w okulistyce, które umożliwia dokładniejszą ocenę zdrowia oczu. Nie jest to jednak badanie rutynowe i wykonuje się je w określonych przypadkach, które warto zrozumieć.

Najczęstszymi wskazaniami do wykonania pachymetrii są:

- podejrzenie jaskry — choroby oczu, która prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jednym z kluczowych czynników ryzyka jaskry jest ciśnienie wewnątrzgałkowe. Dzięki pomiarowi grubości rogówki można uzyskać dokładniejsze wyniki ciśnienia śródgałkowego (IOP), uwzględniając indywidualne różnice w grubości rogówki. Podejrzenie jaskry często stanowi podstawę do przeprowadzenia tego badania, co umożliwia wczesną diagnozę i skuteczniejsze monitorowanie pacjenta.

- podejrzenie obrzęku rogówki — stanu, w którym w rogówce gromadzi się płyn, co może prowadzić do pogorszenia ostrości widzenia. Pachymetria umożliwia dokładną ocenę grubości rogówki, pomagając zidentyfikować obecność obrzęku oraz monitorować jego zmiany w czasie.

- podejrzenie stożka rogówki — schorzenia, w którym rogówka ulega deformacji, przyjmując stożkowaty kształt, co prowadzi do znacznego pogorszenia ostrości widzenia. Pachymetria jest niezwykle pomocna przy podejrzeniu tej choroby, ponieważ pozwala na precyzyjny pomiar grubości rogówki w różnych miejscach, co umożliwia lepsze zrozumienie jej struktury i ocenę deformacji.

- ocena funkcji śródbłonka rogówki — zwłaszcza u pacjentów z chorobami, które wpływają na tę warstwę. Jest to szczególnie ważne przy monitorowaniu stanu rogówki i dostosowywaniu strategii leczenia.

- przygotowanie do przeszczepu rogówki — przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, takimi jak keratoplastyka, pachymetria odgrywa istotną rolę. Badanie to pozwala okulistom ocenić grubość rogówki, co wpływa na dobór odpowiedniej techniki operacyjnej oraz na prognozowanie wyników zabiegu.

Okuliści wykorzystują pachymetrię do oceny rogówki dawcy przed przeszczepem oraz do monitorowania wyników takich operacji. Co więcej, badanie to jest też pomocne w wykrywaniu innych problemów, takich jak suchość oka, powikłania wynikające z noszenia soczewek kontaktowych, a nawet w przypadku chorób, takich jak cukrzyca. Pachymetria jest przeprowadzana również przed tonometrią, czyli pomiarem ciśnienia w oku. Grubość rogówki ma istotny wpływ na wyniki pomiaru ciśnienia, dlatego wyniki obu badań powinny być uwzględnione przy ocenie zdrowia oka.


Dwie metody badania

Istnieją dwa rodzaje pachymetrii:

Pachymetria dotykowa — przeprowadzana po znieczuleniu oka specjalnym preparatem, który eliminuje dyskomfort. Lekarz przykłada płaską końcówkę urządzenia do rogówki, wywierając delikatny nacisk. Badanie trwa zaledwie kilka sekund, a wynik uzyskuje się natychmiast.

Pachymetria bezdotykowa — wykonywana bez kontaktu z okiem, dlatego nie wymaga znieczulenia. Pacjent siada przed urządzeniem, opierając czoło i brodę na podpórce, i przez kilka sekund musi pozostać nieruchomo, unikając mrugania. W tym czasie mogą wystąpić błyski emitowane przez urządzenie. Wyniki są dostępne natychmiastowo.


Przygotowania i przeciwwskazania do przeprowadzenie pachymetrii

Pachymetria to badanie, które nie wymaga specjalnego przygotowania. Grubość rogówki można zmierzyć o dowolnej porze dnia, a przed badaniem można normalnie jeść i pić. Do przeprowadzenia pachymetrii nie jest konieczne rozszerzanie źrenic, więc po badaniu można wrócić do codziennych aktywności, prowadzić samochód i pracować przy komputerze. Przed badaniem należy jedynie ściągnąć soczewki kontaktowe, jeśli są noszone. Należy skonsultować z okulistą, jak długo wcześniej należy je zdjąć, najczęściej zaleca się to na 2 godziny przed pachymetrią.

Pachymetria to badanie bezinwazyjne, co oznacza, że może być wykonywane u pacjentów w każdym wieku, w tym także u seniorów. Kobiety w ciąży mogą poddać się temu badaniu bez obaw. Przeciwwskazaniem do wykonania pachymetrii są stany zapalne oka. Jeśli lekarz zdiagnozował zapalenie rogówki, owrzodzenie lub perforację, wykonanie pachymetrii dotykowej będzie niemożliwe.