Ocena skuteczności autoklawów: testy paskowe
Autoklawy są niezastąpionym narzędziem w dziedzinie medycyny, laboratorium oraz przemyśle farmaceutycznym. Służą one do sterylizacji narzędzi, sprzętu medycznego, próbek laboratoryjnych i innych materiałów, eliminując wszelkie drobnoustroje, w tym bakterie, wirusy i grzyby. Jednak aby zagwarantować, że autoklawy działają zgodnie z oczekiwaniami i są w stanie zniszczyć te drobnoustroje, konieczne jest regularne testowanie ich skuteczności. W tym celu stosuje się testy paskowe chemiczne i biologiczne.



Testy paskowe chemiczne


Testy paskowe chemiczne są stosunkowo prostym, ale niezwykle przydatnym narzędziem do monitorowania skuteczności sterylizacji w autoklawie. Te testy zawierają wskaźniki chemiczne, które reagują na warunki sterylizacji, takie jak temperatura, wilgotność i czas. Główne rodzaje testów paskowych chemicznych to:

Testy temperatury: Testy te zmieniają kolor lub wzór w odpowiedzi na osiągnięcie konkretnej temperatury sterylizacji. Jest to istotne, ponieważ większość mikroorganizmów jest niszczone przy wysokich temperaturach. Testy te pozwalają użytkownikom autoklawu zweryfikować, czy urządzenie osiągnęło wymaganą temperaturę do sterylizacji.
Testy pary wodnej: Para wodna jest nieodłącznym elementem procesu sterylizacji w autoklawie. Testy paskowe oceniają obecność pary wodnej, co jest kluczowe dla skuteczności procesu.
Testy ciśnienia: Ciśnienie jest istotnym czynnikiem w autoklawach niskociśnieniowych i średniociśnieniowych. Testy ciśnienia monitorują to parametr, upewniając się, że proces sterylizacji odbywa się pod odpowiednim ciśnieniem.

Testy paskowe chemiczne dostarczają szybkich informacji zwrotnych na temat warunków sterylizacji. Jednakże, aby pełnią skutecznie ocenić, czy autoklaw zniszczył wszystkie drobnoustroje, warto wykorzystać również testy biologiczne.


Jaki rodzaj testów i jak się go przeprowadza?


Wybierając test chemiczny posłużmy się normą PN-EN ISO 15882, została stworzona do zdefiniowana konkretnych klas testów.


KLASA 1 - kwalifikujemy do niej te wskaźniki chemiczne, które są umieszczane w torebkach i rękawach. Wskazują one, że dany pakiet jest po sterylizacji, odróżniając te pakiety od tych które na nią oczekują. Pamietajmy jednak że pozytywny wynik nie świadczy o skuteczności procesu. 

KLASA 2 - testy typu Helix, czy też Bowie&Dick. Sprawdzają one równomierność rozchodzenia się pary w autoklawie. Test należy wykonać każdego dnia przed sterylizacją, generalnie wtedy gdy od wyłączenia autoklawu minęły co najmniej 4 godziny.

KLASA 3 - testy reagujące na jeden parametr procesu, najczęściej temperaturę. Zazwyczaj używane przez serwisantów.

KLASA 4 - te testy są już wieloparametrowe. Generalnie reagują na dwa czynniki w procesie np. temperaturę, oraz czas. Poddawane są sterylizacji razem ze wsadem autoklawowym. Testy zazwyczaj zmieniają barwy przy zakresie temperatury 121°C-141°C.

KLASA 5 - nazywane zintegrowanymi. Można je porównać do testów biologicznych typ SPORAL. Są wrażliwe na wszystkie parametry krytyczne wsadu.

KLASA 6 - tzw. emulacyjne, można je spokojnie porównać do tych klasy 5. Różnica w mniejszym zakresie tolerancji dla konkretnych parametrów krystycznch.

Czyli pamiętajmy, że jeżeli nasz autoklaw w ciągu dnia jest wyłączany na czas dłuższy niż 4 godziny za każdym razem zanim z niego skorzystamy powinniśmy wykonać test Bowie&Dick na zimnym autoklawie.




Testy biologiczne


Testy biologiczne są bardziej zaawansowanym narzędziem do oceny skuteczności sterylizacji. Wykorzystują one organizmy testowe, takie jak sporują bakterie, które są wyjątkowo odporne na warunki sterylizacji. Jeśli proces sterylizacji jest skuteczny, organizmy te zostaną zniszczone. Główne rodzaje testów biologicznych to:

  • Testy z użyciem sporujących bakterii: Bakterie, takie jak Bacillus stearothermophilus, są używane jako organizmy testowe. Po procesie sterylizacji próbki z tymi bakteriami są testowane pod kątem ich przeżycia. Jeśli bakterie zostaną zniszczone, proces sterylizacji jest uważany za skuteczny.
  • Testy z użyciem wirusów bakteriofagów: Innym rodzajem testów biologicznych jest stosowanie wirusów bakteriofagów, które infekują bakterie. Jeśli proces sterylizacji jest skuteczny, wirusy te nie będą w stanie rozmnażać się, co można zaobserwować w wynikach testów.

Testy biologiczne są bardziej czasochłonne i wymagają kilku dni na wyniki, co sprawia, że są bardziej złożone niż testy paskowe chemiczne. Niemniej jednak są one niezwykle ważne, szczególnie w przypadku sterylizacji sprzętu medycznego, który będzie bezpośrednio w kontakcie z pacjentami.


Podsumowując


Testy paskowe chemiczne i biologiczne są kluczowym elementem procesu zapewnienia skuteczności sterylizacji w autoklawach. Testy paskowe chemiczne dostarczają szybkich informacji zwrotnych na temat warunków sterylizacji, podczas gdy testy biologiczne pozwalają na ocenę zdolności autoklawu do zniszczenia mikroorganizmów. Razem tworzą one kompleksowy system monitorowania, który pomaga w zapewnieniu bezpieczeństwa pacjentów i skuteczności eksperymentów laboratoryjnych. Dlatego też regularne stosowanie tych testów jest nie tylko zalecane, ale często także wymagane przez przepisy i standardy branżowe.