Mammografia to radiologiczne badanie piersi, które pozwala wykryć raka. W trakcie badania nie podaje się znieczulenia. Aparaty cyfrowe, które są stosowane aktualnie, mogą pokazać nawet milimetrowe zmiany, co pozwala na wczesne wykrycie nowotworu. Kiedy wykonać wykonywać mammografię? Jak często należy badać piersi?

Czym jest mammografia (MRTG)?

Mammografia to prześwietlenie rentgenowskie z użyciem niskiej dawki promieniowania. Sposobem tym można badać piersi i wykryć w nich ewentualne zmiany.

Na przestrzeni ostatnich lat pojawiły się dwie nowe metody MRTG, które zapewniają jeszcze większą dokładność badania: mammografia cyfrowa (FFDM) i mammografia CAD (ang. computer-aideddetection). Do wykonania badania nie potrzebne jest znieczulenie, a obecne na rynku aparaty mogą wykryć nawet milimetrowe zmiany.

Do czego wykorzystywany jest MRTG?

Mammografia to badanie przesiewowe, ma za zadanie wykryć wczesne zmiany nowotworowe u kobiet, nie zgłaszających żadnych niepokojących objawów ze strony piersi. Wykorzystywana jest także w diagnostyce chorób piersi u osób, które wyczuły w nich guzek lub wykazują bolesność piersi albo wyciek wydzieliny z sutka.

Mammografia przesiewowa

Badanie to odgrywa kluczową rolę w wykrywaniu wczesnych postaci raka piersi. Jest w stanie pokazać zmiany nawet na 2 lata, przed tym nim zostaną one stwierdzone w samobadaniu lub badaniu piersi w trakcie wizyty u ginekologa.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Onkologicznego, wykonywanie tego badania zalecane jest kobietom:

1. od 40. do 50. roku życia — co 2 lata;
2. po 50. roku życia — raz w roku;
3. między 50. a 69. rokiem życia – kobiety, które nie zachorowały na raka piersi.

Co 12 miesięcy mogą zrobić badania kobiety, w których rodzinie:

• wystąpiła mutacja genów BRCA 1 lub BRCA 2;
• jedna z najbliższych osób w rodzinie (matka, babka, ciotka w pierwszej linii) miała raka piersi lub jego podejrzenie.

Ważne informacje dotyczące mammografii przesiewowej:

1. Mammografię powinno wykonywać się w ciągu pierwszych 10 dni cyklu miesiączkowego;
2. W ramach programu NFZ mammografia bezpłatna przysługuje kobietom w wieku 50-69 lat, które na przestrzeni 2 lat nie miały wykonywanego badania;
3. Wczesne wykrycie zmiany nowotworowej daje możliwość szybkiego wdrożenia leczenia, przez co skuteczność terapii jest większa;
4. Pacjentki, u których w rodzinie występował rak piersi, lub, które z innych powodów znalazły się w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania na ten typ nowotworu, powinny wykonywać mammografię częściej. Zaleca się im zazwyczaj wykonywanie badania każdego roku, począwszy od 40. roku życia.

To pierwsze badanie wykorzystywane w celu wyjaśnienia niepokojących objawów, takich jak guzki wyczuwalne w trakcie samobadania lub podczas badania piersi przeprowadzanego przez lekarza.

Jak przygotować się do mammografii?

1. Przed badaniem należy porozmawiać ze swoim lekarzem (ginekologiem), jeśli zostały zauważone jakiekolwiek zmiany w piersi. Dobrze go również poinformować, jeśli przechodziło się operacje, przyjmuje się leki lub jeśli w rodzinie ktoś chorował na raka piersi;
2. Badania nie zaleca się wykonywać na około tydzień przed spodziewaną miesiączką. Piersi są wtedy nabrzmiałe i tkliwe. MRTG najlepiej wykonywać podczas pierwszych 7 - 10 dni od pierwszego dnia miesiączki. Koniecznie należy poinformować lekarza lub technika radiologicznego przeprowadzającego badanie, jeśli istnieje możliwość, że jest się w ciąży;
3. W dniu badania nie zaleca się stosowania w okolicy pach oraz skóry piersi dezodorantów, talku oraz balsamów. Substancje chemiczne w nich zawarte mogą ulec krystalizacji i sfałszować wyniki dając w badaniu obraz mikrozwapnień;
4. Jeśli w dniu, wykonywania mammografii, odczuwane są różnego rodzaju dolegliwości, np. bolesność piersi, należy o tym poinformować osobę przeprowadzającą badanie. Jeszcze większą ostrożnością wykaże się osoba badająca;
5. Jeśli już wcześniej wykonywane było MRTG, powinno zabrać się ostatni wynik ze sobą. Przydatny będzie dla lekarza opisującego badanie (dla porównania);
6. Dobrze zapytać, kiedy i gdzie można odebrać wynik badania. Nie powinno się zakładać, że brak informacji o złym wyniku to dobry znak;
7. Na mammografię najlepiej przyjść w wygodnym ubraniu dwuczęściowym. Ułatwi to rozebranie się do pasa.

Badanie powinien poprzedzać wywiad, lekarz może zapytać o:

1. wiek;
2. datę ostatniej miesiączki;
3. ciążę;
4. karmienie piersią;
5. przyjmowane leki hormonalne (np. tabletki antykoncepcyjne, hormonalną terapię zastępczą);
6. operacje piersi;
7. czy w rodzinie występowały nowotwory piersi lub jajnika;
8. czy wcześniej były przeprowadzane badania piersi — w przypadku gdy były, należy mieć przy sobie ich wyniki.

Przebieg badania?

Mammografia może zostać wykonana w przychodni lub w szpitalu. W tym drugim przypadku nie wymaga hospitalizacji. W trakcie badania technik radiologiczny lub lekarz umieszcza pierś w odpowiedniej pozycji na płycie aparatu. Gruczoł jest uciskany przez drugą płytę (zazwyczaj plastikową). Osoba przeprowadzająca badanie będzie stopniowo zwiększała ucisk na pierś w trakcie badania.

Niewielkie uciśnięcie piersi jest konieczne:

1. ma to na celu wyrównanie wszelkich zgrubień w piersi - tak, aby dobrze uwidocznić wszystkie tkanki piersi;
2. aby gęstość tkanek mogła się równomiernie rozłożyć i nie doszło do przesłonięcia niewielkich prawidłowości przez przerośnięte nawarstwienia otaczających tkanek;
3. do utrzymania piersi w jednej pozycji, niewielkie poruszenie może spowodować że obraz będzie rozmazany.

Mammografię zwykle wykonuje się na stojąco (od góry do dołu) można również wykonać badanie w pozycji skośno-bocznej. Podczas badania lekarz może poprosić pacjentkę o zmianę pozycji. Po przyjęciu odpowiedniej pozycji należy w niej pozostać. Podczas badania czasami konieczne jest wstrzymanie na kilka sekund oddechu, co pozwala wyeliminować rozmycie obrazu.

Mammografia - czy to boli?

W trakcie wykonywania badania może być odczuwany niewielki ucisk na badanej piersi. Będzie ona stopniowo dociskana plastikową płytą mammografu. Dlatego najlepiej przeprowadzać mammografię, kiedy piersi nie są nabrzmiałe i tkliwe. Jeśli w trakcie zwiększania nacisku wystąpi nagła bolesność, trzeba koniecznie poinformować o tym osobę przeprowadzającą badanie.

Reasumując warto się badać niezależnie od wieku gdyż lepiej zapobiegać niż leczyć. W dobie zwiększonej dbałości o swoją zewnętrzność i postrzeganie nas przez innych nie zapominajmy o odpowiedniej profilaktyce. 

Warto również by mężczyźni zdawali sobie sprawę jak badać partnerki, gdyż często to oni delikatnym dotykiem są w stanie wyłapać zmiany powstałe w piersiach.