Jak pachną choroby?
Tags
żółte plamy tarczyca pot nerki metabolizm kwawy pot kwaśny zapach higiena endokrynolog choroba
Zapach człowieka jest wynikiem zachodzących w organizmie procesów metabolicznych, jak również wydzieliny potowej i martwego naskórka rozkładanych przez enzymy bakteryjne. Zapach potu u zdrowej osoby może być ledwo wyczuwalny i intensywny u osoby chorej. Nie orzeka się o chorobie na podstawie zapachu pacjenta, niemniej zmiana woni i koloru potu wciąż może naprowadzić na właściwą diagnozę. Jak zatem pachną choroby? Co może być powodem do niepokoju?

Pot – czym jest i jakie pełni funkcje w organizmie?

Pot jest bezbarwnym roztworem soli, który sam w sobie jest bezwonny, ma charakterystyczny, słony smak. Składa się w 98% z wody i 2% amoniaku, mocznika, chlorku sodu, kwasu mlekowego, węglowodanów, tłuszczy i mikroelementów (wapń, magnez, żelazo, potas), czyli związki, które się w niej rozpuszczają. Proporcje te zależą w dużej mierze od diety, czynników klimatycznych i hormonalnych.
Pocenie się możliwe jest dzięki gruczołom potowym, znajdujących się na całym ciele, nie tylko pod pachami. Ciało człowieka ma dwa rodzaje gruczołów potowych: ekrynowe (stanowiące elementy skóry) i apokrynowe (powstające w okresie dojrzewania pod pachami, w uszach, na powiekach i w okolicach narządów płciowych).
Pocenie się przedstawiane jest współcześnie przede wszystkim jako problem, który wymaga stosowania odpowiednich środków. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że mechanizm ten jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Pot pełni kilka istotnych funkcji:

- utrzymuje prawidłową temperaturę ciała;
- pozwala usunąć toksyny z organizmu;
- pomaga zachować odpowiednie nawilżenie skóry i zapobiega tworzeniu się zmarszczek;
- usuwa nadmiar wody z organizmu.

Pot źle się kojarzy ze względu na nieprzyjemny zapach. Jest on wynikiem tego, że spocona powierzchnia skóry jest pożywką dla bakterii oraz mikroorganizmów. Zauważyć można również związek między zapachem potu a dietą, paleniem papierosów lub przyjmowaniem różnych medykamentów. Istnieje zależność – im więcej toksyn dostaje się do organizmu, tym brzydszy zapach potu. Do tego dochodzi także odpowiednia higiena osobista.
Ciekawym jest fakt, że zapach potu zależy od płci. W męskim pocie znajduje się więcej kwasów tłuszczowych. U kobiet w pocie jest więcej związków siarki, które odpowiadają za jego nieprzyjemny zapach.

Kwaśny zapach potu

Pot zaczyna być problematyczny, gdy wydziela się w nadmiernej ilości lub ma wyjątkowo nieprzyjemny zapach. Kwaśny zapach potu może być wynikiem czynników genetycznych, złej diety, problemów hormonalnych lub poważniejszych chorób ogólnoustrojowych.
Zależności genetyczne
Każdy człowiek ma inny zapach, nie ma w tym nic niepokojącego. Niektórzy – mimo odpowiedniej higieny oraz prawidłowej diety – zauważają u siebie kwaśny zapach potu. Za ten stan może odpowiadać genetyka. Skóra człowieka niezależnie od biologicznych cech wspólnych ma także indywidualne właściwości. Należą do nich zróżnicowana budowa i ilość gruczołów wydzielających pot, a także znajdujące się w nim proporcje wody i innych substancji.

Dieta

Nieprzyjemny zapach potu często wynika z diety. Jest on tym bardziej przykry, jeśli w codziennym jadłospisie znajduje się dużo:
- wysokoprzetworzonej żywności;
- potraw z dużą zawartością tłuszczów;
- ostrych przypraw;
- cukrów prostych, zawartych m.in. w słodyczach, białym pieczywie, ciastach;
- fast foodów.

Kwaśny zapach potu może wystąpić u osób, które intensywnie trenują, wykluczając ze swojej diety węglowodany.

Hormony

Hormony w okresie dojrzewania mogą być przyczyną kwaśnego zapachu potu u dzieci, wchodzących w wiek nastoletni. Zaburzenia hormonalne występują również u dorosłych, powodując nieprzyjemny zapach potu. Przy nieprawidłowym działaniu hormonów tarczycy może pojawić się ten problem – w przypadku nadczynności metabolizm przyspiesza, produkcja potu się zwiększa. W takiej sytuacji najlepiej zasięgnąć rady endokrynologa, który zleci kompleksowe badania tarczycy.

Choroby

Kwaśny zapach potu może również wskazywać na chorobę nerek, swoim zapachem może przypominać mocz. Jeśli choroba jest zaawansowana, można zaobserwować również inne objawy, takie jak: suchość skóry i jej zmieniony kolor, bóle kości i ogólne osłabienie organizmu. Jeśli występują takie symptomy, pilnie należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ nieleczone schorzenia nerek i układu moczowego prowadzą do poważnych powikłań.

Zapach acetonu i spalanie tłuszczy

Deficyt węglowodanów w diecie prowadzi do tego, że organizm aby pozyskać glukozę zaczyna spalać tkankę tłuszczową. To dobra informacja dla osób pragnących schudnąć — nie mniej, w wyniku zachodzących procesów powstają ciała ketonowe, m.in. aceton, przypominający zapach gnijących owoców lub zmywacza do paznokci. U osób stosujących tradycyjną dietę kwasy tłuszczowe również ulegają rozkładowi do glukozy i acetonu, jednak w zdecydowanie mniejszych ilościach. Dieta bazującą na tłuszczach pociąga za sobą intensywną syntezę ciał ketonowych. Gromadzą się one w organizmie w ilościach przewyższających możliwości ich wydalenia – stąd pot człowieka nabiera specyficznego zapachu. Analogiczna sytuacja zachodzi w przypadku głodówek. Organizm nie otrzymuje na bieżąco paliwa i zaczyna spalać zapasy tłuszczów.

Cukrzyca to także stan, któremu towarzyszy nadmiar produkcji ketonów. Trzustka nie wydziela insuliny (cukrzyca typu 1) lub komórki są na nią niewrażliwe (cukrzyca typu 2). Glukoza, pozostając wciąż w krwiobiegu, nie może dotrzeć do komórek i zasilić ich energią. Mózg odcięty od glukozy domaga się jednak paliwa. Musi zaczerpnąć go z zapasów tłuszczów. Organizm zaczyna je rozkładać, towarzyszy temu intensywna synteza ketonów, skutkiem jest nieprzyjemny zapach potu.

Zbędny azot i zapach amoniaku

Amoniak to ostateczny produkt azotowej przemiany materii. Powstaje na skutek przemian metabolicznych aminokwasów. Zapach amoniaku w pocie może świadczyć, że do organizmu dostarczana jest zbyt duża ilość białka. Może to dotyczyć osób, które preferują diety wysokobiałkowe. Organizm bardzo niechętnie czerpie energię z aminokwasów – pierwszym źródłem glukozy są dla niego węglowodany, następnie kwasy tłuszczowe. Podczas rozkładu białek atom azotu oddziela się od cząsteczki aminokwasu, trafia do wątroby, tam zostaje przetworzony w mocznik. Nadmiar mocznika usuwany jest w postaci amoniaku razem z potem. Problem przykrego zapachu potu może rozwiązać właściwa podaż węglowodanów w diecie.
Zapach amoniaku pojawia się też często w przebiegu schorzeń nerek. Wynika to ze spadku wydajności – nerki nie mogą sobie poradzić z usunięciem zbędnych produktów przemiany materii: ciał ketonowych, mocznika i amoniaku. Gromadzą się one w osoczu krwi i wraz z potem wydostają na powierzchnię skóry. Mocznicowy zapach potu to tylko jedna z wielu wskazówek dotyczących chorób nerek. Mogą pojawić się również takie objawy jak nadciśnienie, obrzęki na nogach i twarzy, zmiany w ilości oddawanego moczu, bóle w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, zaburzenia łaknienia oraz mdłości. Brak wymienionych symptomów może sugerować lekki deficyt płynów w organizmie.

Pałeczka ropy błękitnej – zapach miodu

Gdy w organizmie człowieka zagnieździ się pałeczka ropy błękitnej, jego ciało zaczyna wydzielać charakterystyczny słodkawy zapach. Przypomina on miód lub jaśmin. Zapach co prawda jest przyjemny, jednak jest to jedna z najniebezpieczniejszych bakterii, a zarazem częsty czynnik etiologiczny zakażeń szpitalnych. Niektóre szczepy tej bakterii są oporne na najczęściej stosowane antybiotyki. Pałeczka ropy błękitnej wywołuje różne choroby płuc, zapalenie opon mózgowych, ucha, zatok, może być również przyczyną wyjątkowo trudnych w leczeniu stanów ropnych skóry. Słodkawy zapach wydzielany przez pacjenta jest sygnałem dla lekarza do podjęcia niezwłocznego leczenia.


Rybi odór - nadmiar trimetyloaminy

Człowiek wydzielający silny zapach ryby, w dodatku gnijącej, najprawdopodobniej cierpi na trimetyloaminurię – rzadką chorobę genetyczną. Występuje ona na skutek mutacji genu FMO3. Enzym ten odpowiada za rozkład produktów ubocznych przemiany materii, które zawierają azot, w tym trimetyloaminy, nadającej rybom ich charakterystyczny zapach. Mutacja tego genu uniemożliwia rozkład trimetyloaminy. Związek ten gromadzi się w organizmie i daje o sobie znać intensywnym rybim zapachem potu. Powstaje on w jelitach podczas metabolizowania choliny, karnityny i lecytyny. Pacjenci chorujący powinni unikać produktów o wysokiej zawartości tych związków. Bogatym źródłem karnityny są m.in. ryby i czerwone mięso. Żółtka jaj, orzechy, nasiona czy rodzynki obfitują w lecytynę, a wątróbka – w cholinę.

Nadmiar tyrozyny - zapach gotowanej kapusty

Zapach gotowanej kapusty wydzielają osoby cierpiące na rzadką chorobę genetyczną, tyrozynemię. Istnieją trzy postaci tej choroby, wszystkie wynikają z nieprawidłowej aktywności enzymów rozkładających tyrozynę. Organizm nagromadza ją, a przy tym także magazynuje inne aminokwasy — metioninę i fenyloalaninę. Ich nadmiar prowadzi do ciężkich schorzeń wątroby i nerek, zaburzeń funkcjonowania centralnego układu nerwowego oraz zmian w tkance kostnej. Wysokie stężenie metioniny i tyrozyny we krwi jest także przyczyną przykrego zapachu potu.

Kolor potu

Inny kolor potu niż zazwyczaj nie zawsze muszą być przejawem choroby. Jeśli jednak już się pojawiły, warto zwrócić uwagę, czy towarzyszą im inne sygnały jakie daje organizm. Pot o żółtym zabarwieniu może sugerować niedrożność dróg żółciowych i chorobę Gilberta. Wysokie stężenie bilirubiny powoduje zażółcenie potu. Pot o żółtej barwie bywa też przejawem chorych nerek, w szczególności jeśli również intensywnie pachnie moczem. Taki kolor potu towarzyszy również chorobom przewlekłym, dlatego nie należy zwlekać z ustaleniem, co jest przyczyną.

Białe plamy pod pachami na koszulkach i bluzkach nie zawsze są śladem po antyperspirancie – mogą wskazywać na wysokie stężenie soli mineralnych w pocie. Nie jest to poważna patologia, niemniej czasami prowadzi do nadmiernej utraty soli przez organizm.

Wydzielina potowa może również zabarwiać się na czerwono. Hematohydrozja, czyli pocenie się krwią jest bardzo rzadką chorobą, spowodowaną pękaniem naczyń krwionośnych. Może do tego doprowadzić silny stres, fizyczny lub psychiczny uraz, powikłania po przebytej chorobie zakaźnej czy zaburzenia czynności podwzgórza.
W większości przypadków odbiegający od normy zapach potu świadczy o zaburzeniach metabolizmu – przejściowych lub długotrwałych. Utrzymująca się dziwna woń potu stanowi dostateczny powód, by zgłosić się do lekarza. Organizm bowiem wysyła ostrzeżenie, że dzieje się z nim coś poważnego.

Jak pozbyć się problemu?

Rozwój bakterii na powierzchni skóry hamują antyperspiranty, minimalizują one również przykry zapach potu. Niestety środek ten może okazać się niewystarczający w walce ze wstydliwym problemem. Jeśli przyczyna kwaśnego potu leży w jakiejkolwiek chorobie, trzeba w pierwszej kolejności je wyleczyć. Używanie dezodorantów będzie jedynie dodatkiem do właściwej terapii.