Hipercholesterolenia

Hipercholesterolemia to stan, w którym poziom cholesterolu we krwi jest zbyt wysoki. Choć sama w sobie nie daje wyraźnych objawów, może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji zdrowotnych – w tym chorób serca, udaru mózgu czy miażdżycy. Ze względu na bezobjawowy charakter bywa nazywana "cichym zabójcą", dlatego tak ważna jest profilaktyka i regularne badania.

Czym jest cholesterol?
Cholesterol to tłuszczowa substancja, niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu – m.in. do budowy błon komórkowych, syntezy hormonów i witaminy D. Nasz organizm produkuje go w wątrobie, ale dostarczamy go również z pożywieniem.

Rodzaje cholesterolu:
LDL (tzw. "zły" cholesterol) – jego nadmiar odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do miażdżycy.

HDL (tzw. "dobry" cholesterol) – pomaga usuwać nadmiar LDL z organizmu.

Triglicerydy – inny rodzaj tłuszczów we krwi, których wysoki poziom również zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Hipercholesterolemia – przyczyny
Hipercholesterolemia może mieć różne podłoże:

1. Hipercholesterolemia pierwotna (dziedziczna):
Spowodowana mutacją genetyczną, która zaburza metabolizm cholesterolu.

Często występuje rodzinnie – podwyższony poziom cholesterolu już w młodym wieku.

Wymaga intensywnego leczenia i regularnej kontroli.

2. Hipercholesterolemia wtórna:
Spowodowana przez styl życia lub inne choroby, takie jak:

niewłaściwa dieta (bogata w tłuszcze nasycone i trans),

brak aktywności fizycznej,

otyłość,

cukrzyca typu 2,

choroby tarczycy,

choroby nerek i wątroby,

przyjmowanie niektórych leków (np. steroidów).

Objawy hipercholesterolemii
Hipercholesterolemia zazwyczaj nie daje objawów, dopóki nie dojdzie do powikłań. Jednak w niektórych przypadkach mogą pojawić się:

kępki żółte (żółtaki) – żółtawe grudki na powiekach, łokciach, kolanach,

obwódka rogówkowa (arcus corneae) – biały lub szary pierścień wokół tęczówki,

w zaawansowanej postaci – ból w klatce piersiowej, duszność, objawy zawału lub udaru.

Skutki nieleczonej hipercholesterolemii
Długotrwały podwyższony poziom cholesterolu prowadzi do:

miażdżycy – zwężenia i usztywnienia tętnic,

choroby niedokrwiennej serca,

zawału serca,

udaru mózgu,

choroby naczyń obwodowych (np. ból nóg podczas chodzenia).

Diagnostyka
Najprostszym sposobem wykrycia hipercholesterolemii jest badanie lipidogramu, które obejmuje:

całkowity cholesterol,

LDL,

HDL,

triglicerydy.

Badanie wykonuje się na czczo, a interpretacji wyników powinien dokonać lekarz.

Leczenie hipercholesterolemii
1. Zmiana stylu życia:
Dieta uboga w tłuszcze nasycone i trans, bogata w błonnik, warzywa, owoce, ryby i pełnoziarniste produkty.

Aktywność fizyczna – min. 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo.

Redukcja masy ciała w przypadku nadwagi/otyłości.

Rzucenie palenia i ograniczenie alkoholu.

2. Farmakoterapia:
Najczęściej stosowane są statyny, które obniżają poziom LDL.

Inne leki: ezetymib, fibraty, żywice jonowymienne, inhibitory PCSK9 (nowoczesne leki biologiczne w ciężkich przypadkach).

Profilaktyka – kto powinien się badać?
Osoby powyżej 40. roku życia – raz na rok lub dwa lata.

Osoby z nadwagą, otyłością, cukrzycą, nadciśnieniem.

Osoby z rodzinną historią chorób serca.

Dzieci z rodzin, gdzie występuje dziedziczna hipercholesterolemia.

Hipercholesterolemia to poważne, ale często bagatelizowane zaburzenie metaboliczne. Dzięki prostemu badaniu krwi można ją łatwo wykryć, a dzięki odpowiedniemu leczeniu – skutecznie kontrolować. Wczesne wykrycie i modyfikacja stylu życia pozwalają zapobiec poważnym powikłaniom sercowo-naczyniowym i cieszyć się dobrym zdrowiem przez długie lata.