Enzootyczne zapalenie płuc cieląt – przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Enzootyczne zapalenie płuc cieląt (EZPC) to jedno z najczęściej występujących schorzeń układu oddechowego u młodych bydła, zwłaszcza w intensywnych systemach hodowlanych. Choroba ta powoduje znaczne straty ekonomiczne wynikające z obniżenia przyrostów masy ciała, zwiększonego zużycia leków, a w skrajnych przypadkach – padnięć. EZPC ma charakter wieloczynnikowy, a jego występowanie związane jest zarówno z czynnikami zakaźnymi, jak i środowiskowymi.

Etiologia – przyczyny choroby

Enzootyczne zapalenie płuc ma podłoże wieloczynnikowe. Główne czynniki to:

Czynniki zakaźne:

Wirusy:

• wirus syncytialny układu oddechowego bydła (BRSV)
• wirus paragrypy typu 3 (PI-3)
• wirus IBR (BoHV-1)
• wirus BVD-MD

Bakterie:

• Pasteurella multocida
• Mannheimia haemolytica
• Histophilus somni
• Mycoplasma bovis

Czynniki środowiskowe i zarządcze:

• nieodpowiednia wentylacja i wilgotność w budynkach
• duże zagęszczenie zwierząt
• niedostateczna higiena
• stres związany z transportem, odsadzeniem, zmianą grupy
• niedobory żywieniowe i niska odporność bierna (słabe siarowanie)

Objawy kliniczne

EZPC rozwija się zwykle u cieląt w wieku od kilku tygodni do kilku miesięcy. Objawy mogą mieć różny przebieg – od łagodnego po ciężki:

• gorączka (do 41°C)
• kaszel, kichanie
• wypływ z nosa (śluzowy lub ropny)
• przyspieszony i utrudniony oddech (dyspnoe)
• osowiałość, spadek apetytu
• spowolniony wzrost i niedobory masy ciała

W ciężkich przypadkach możliwa jest sinica błon śluzowych i śmierć.

Rozpoznanie

Rozpoznanie EZPC opiera się na:

• wywiadzie hodowlanym i obserwacji objawów
• osłuchiwaniu klatki piersiowej
• badaniach dodatkowych:
• badania laboratoryjne krwi
• pobranie wymazów z nosa i tracheobronchoskopii
• badania serologiczne i PCR
• badania pośmiertne (zmiany w płucach)

Leczenie

Leczenie powinno być szybkie i kompleksowe. Obejmuje:

• antybiotykoterapię (np. oksytetracyklina, florfenikol, enrofloksacyna – zgodnie z antybiogramem)
• leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe (np. fluniksyna, meloksykam)
• nawadnianie i wspomaganie żywienia
• zolacja chorych zwierząt

Ważne jest leczenie całej grupy, gdy objawy występują u wielu cieląt.

Profilaktyka

Najskuteczniejsza profilaktyka EZPC to eliminacja czynników sprzyjających chorobie:

• odpowiednia jakość i ilość siary (pierwsze 6 godz.)
• dobra wentylacja w budynkach, unikanie przeciągów
• utrzymanie suchego i czystego środowiska
• ograniczenie stresu – minimalizacja zmian w otoczeniu
• szczepienia ochronne (np. przeciw BRSV, PI-3, IBR, Mannheimia)
• bioasekuracja – ograniczenie wnoszenia patogenów do stada

Enzootyczne zapalenie płuc cieląt to złożona choroba, której zwalczanie wymaga ścisłej współpracy między hodowcą, lekarzem weterynarii i doradcą zootechnicznym. Kluczowa jest profilaktyka, szybka diagnostyka i odpowiednie leczenie. Tylko zintegrowane działania pozwolą na ograniczenie strat i poprawę dobrostanu cieląt.