Czym jest kontrast i do czego się go wykorzystuje?
Tags
obrazowanie kontrast diagnostyka
Współczesne metody obrazowania są źródłem wielu niezbędnych informacji na temat stanu zdrowia człowieka. Pozwalają one zobaczyć więcej i dokładaniej, a dzięki temu jeszcze lepiej diagnozować pacjentów. Dlatego często wykonuje się badania tomografi komputerowej (TK) i rezonansu magentycznego (MRI). W wielu przypadkach dodatkową pomocą okazuje się środek kontrastujący, dlatego lekarz może zadecydować o jego podaniu. Czym jest kontrast, jak się go podaje i czy jest bezpieczny? Na te pytania odpowiadamy w tym artykule. 

Co to jest kontrast?

Środek kontrastujący, zwany również środkiem cieniującym, to substancja chemiczna, którą podaje się pacjentowi przed rozpoczęciem (lub w trakcie) badania obrazowania - rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej, czy USG. Jego zadaniem jest uwidocznienie badanego obszaru. W zależności od rodzaju badania, stosuje się różne środki kontrastujące. Decyzję o podaniu lub nie środka kontrastujacego podejmuje lekarz kierujący na badanie oraz radiolog, który będzie je przeprowadzał. 


Jakie są rodzaje kontrastu?


Wyróżnia się przede wszystkim trzy rodzaje kontrastu. Zawiesinę soli baru podaje się doustnie w celu uzyskania dokładniejszego obrazowania śluzówki przewodu pokarmowego. Podawane dożylnie związki jodu podawane dożylnie uwidaczniają naczynia krwionośne i serce. W przypadku rezonansu magnetycznego stosuje się związki gadolinu, który jest paramangetycznym środkiem kontrastującym. Poprzez skrócenie tzw. czasu relaksacji T1 powodują one wzrost jasności elementów obrazu, zawierających środek kontrastujący. 


Przed podaniem kontrastu


Pacjent przed podaniem środka kontrastującego musi wypełnić ankietę dot. stanu zdrowia a także podpisać formularz świadomej zgody. Pytania w ankiecie dotyczą m.in. występujących alergii, wcześniejszych badań, podawanych kontrastów i ew. skutków ubocznych. Konieczne jest również wykonanie badania poziomu kreatyniny w krwi. Zbyt wysoki jej poziom może świadczyć o występujących chorobach nerek. Środek kontrastowy, choć jest bezpieczny dla organizmu, dalej pozostaje substancją obcą i musi zostać wydalony wraz z moczem (dlatego zaleca się spożywanie dużej ilości płynów, głównie wody po przeprowadzeniu badania). Ewentualne schorzenia nerek mogłby negatywnie wpłynąć na ten proces. 


Dożylne podanie


Środki podawane doustnie występują w potaci gętej zawiesiny do wypicia przez pacjenta. Podanie dożylne kontrastu wymaga założenia pacjentowi kaniuli. Dzięki temu, radiolog może w dowolnym momencie badania podać środek cieniujący pacjentowi, bez konieczności przerywania badania w celu wykonania wkłucia do żyły. Jest to istotne, ponieważ badanie rezonansu magentycznego może w zależności od badanego obszaru trwać nawet 60 minut.

Przed założeniem kaniuli, pielęgniarka dezynfekuje skórę w miejscu wkłucia, np. z wykorzystaniem gazików nasączonych alkoholem, lub innego preparatu do dezynfekcji skóry. Założony wenflon zabezpiecza się specjalnym plastrem. 

Po badaniu

Kiedy pacjent opuści już tunel rezonansu magnetycznego, absolutnie nie powinien opuszczać pracowni. Zaleca się pozostanie w niej przez ok. 15-30 minut, w celu obserwacji czy nie występują działania niepożądane po podaniu kontrastu. 

Pacjenci nie powinni obawiać się wykonania badania MRI, TK, czy USG z wykorzystaniem środka kontrastującego. Środki stosowane do uwidaczniania badanych obszarów są bezpieczne dla człowieka, ale niezbędne jest omówienie z personelem medycznym swojej historii choroby i występowania ew. alergii czy możliwości powstania działań niepożądanych.