Polio – choroba, która nie daje o sobie zapomnieć

Polio, nazywane także chorobą Heinego-Medina lub nagminnym zapaleniem rogów przednich rdzenia kręgowego lub poliomyelitis, to choroba, która w przeszłości była przyczyną śmierci i paraliżu wielu ludzi, głównie dzieci. Dzięki wysiłkom na rzecz globalnej eradykacji, przypadki polio zostały znacznie ograniczone, ale zagrożenie nadal istnieje. Chorobę tę wywołują trzy typy poliowirusów z grupy enetrowirusów. Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną, co oznacza, że do zarażenia dochodzi na w następstwie kontaktu z wydzielinami z gardła lub z kałem, które trafiają do przewodu pokarmowego. Wirus przenoszony jest przez zanieczyszczoną wodę lub żywność, atakuje układ nerwowy i może prowadzić do trwałego paraliżu, a w najgorszych przypadkach – do śmierci.

Historia choroby

W pierwszej połowie XX wieku polio było jednym z najbardziej dręczących problemów zdrowotnych na świecie. Rozwój szczepionek przez Jonasa Salka i Alberta Sabina w latach 50. i 60. XX wieku zrewolucjonizował walkę z tą chorobą.

Symptomy polio

Okres inkubacji wirusa, tzn. czas pomiędzy momentem zakażenia a pojawieniem się pierwszych objawów choroby to zazwyczaj od 7 do 14 dni, w czasie tym dostaje się do jelit a tam się namnaża. Następnie przedostaje się do węzłów chłonnych, jest to tzn. wiremia pierwotna.

W czasie kiedy wirus zacznie się rozprzestrzeniać po organizmie pojawiają się niepokojące objawy. Kiedy dojdzie do zakażenia neuronów ruchowych rogów przednich rdzenia kręgowego, rdzenia przedłużonego i mostu, dochodzi wtedy do wiremii wtórnej.

Większość zakażeń poliowirusem przebiega bezobjawowo. Jednak około 1% zakażonych doświadcza poważniejszych konsekwencji, takich jak:

- Wysoka gorączka do 39 °C, bóle gardła, pleców, głowy, osłabienie, brak apetytu, dolegliwości żołądkowe, wymioty – pierwsze symptomy zakażenia wirusem polio mogą przypominać objawy grypy

- Ból głowy

- Sztywność karku, zaburzenia świadomości, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

- Bóle kończyn

- Porażenie mięśni, objawiające się wiotkością, bólami, parestezjami, przeczulicą, niekontrolowanymi skurczami. Może dojść do zaburzeń połykania, oddychania i oddawania moczu

Działania prewencyjne

Najskuteczniejszą bronią przeciwko polio jest szczepienie. Istnieją dwa typy szczepionek: IPV (inaktywowana szczepionka przeciw polio) i OPV (oralna szczepionka przeciw polio). Wynalezienie szczepionki do walki z wirusem było momentem przełomowym. Od lat nie diagnozuje się tej choroby w większości krajów, w Polsce ostatni przypadek zarejestrowano w 1984 roku. Od 2016 roku polskie dzieci szczepi się na polio, podawane w trzech dawkach - między 3 a 4, 5 a 6 oraz 16 a 18 miesiącem życia – inaktywowana szczepionka Salka. Po ukończeniu 6 roku życia dziecka podaje się dawką przypominającą. W podawanej szczepionce znajdują się martwe wirusy polio, w Polsce szczepienia te są obowiązkowe. Oprócz szczepień aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy przestrzegać podstawowych zasad higieny osobistej, zwłaszcza mycia rąk.

Na chorobę Heinego-Medina zapadają nie tylko dzieci. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia można zaliczyć ciążę, zaburzenia odporności oraz podróże do krajów, gdzie polio dalej jest endemicznie z powodu braku programu szczepień ochronnych. Mimo dużych sukcesów w walce z polio, choroba ta nadal występuje w niektórych regionach świata, głównie z powodu trudności w dostarczeniu szczepionek oraz konfliktów zbrojnych.

Jak leczy się polio?

Dotąd nie odkryto leku skutecznego na poliowirusy. Leczenie choroby Heinego-Medina polega głównie na leczeniu objawowym. Chorym zaleca się odpoczynek, wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, przyjmowanie leków przeciwbólowych oraz przeciwgorączkowych. W ciężkich przypadkach przebiegu choroby zachodzi konieczność wspomagania oddychania.

Dlaczego polio nadal jest problemem?

Chociaż w wielu krajach polio uważa się za chorobę z przeszłości, to wciąż istnieją rejony, gdzie wirus nie został wyeliminowany. Dlatego ważne jest, aby kontynuować programy szczepień i monitorowania, aby zapobiec powrotowi choroby.

Podsumowanie

Polio to przykład choroby, z którą można walczyć skutecznie dzięki globalnym wysiłkom. Pamiętajmy, że każde dziecko powinno otrzymać pełną serię szczepień, aby zapewnić mu ochronę przed tą groźną chorobą. Współpraca międzynarodowa i zaangażowanie społeczności lokalnych są kluczowe w utrzymaniu sukcesów w eradykacji polio.