wścieklizna_admed

Wścieklizna to choroba, którą zwykle kojarzymy ze zwierzętami leśnymi, takimi jak lisy czy nietoperze, a także domowymi, takimi jak psy czy koty. Nie oznacza to jednak, że człowiek nie może zachorować na wściekliznę. Choroba bowiem przenoszona jest w wyniku ugryzienia człowieka przez zwierzę chore na wściekliznę. Choroba jest bardzo niebezpieczna, dlatego warto wiedzieć jak postępować w przypadku ugryzienia przez wściekłe zwierzę, zarówno dzikie jak i domowe, które nie zostało zaszczepione (szczepienie przeciwko wściekliźnie jest obowiązkowe raz do roku dla wszystkich psów i kotów).

Jaka jest przyczyna wścieklizny?

Do rozwoju wścieklizny przyczyniają się różne wirusy, wszystkie pochodzące z rodzaju Lyssavirus. Są to wirusy neurotypowe, co oznacza, że są w dużym stopniu podobne do tkanki nerwowej. W związku z tym wirus w łatwy sposób rozprzestrzenia się w układzie nerwowym, powodując między innymi zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego. To z kolei jest przyczyną agresji u zakażonych zwierząt, które są wówczas wyjątkowo pobudzone i niebezpieczne. Co ciekawe, zwierzęta zarażają się między sobą poprzez pogryzienie bądź też ślinę (gdy zetknie się ze skaleczoną skórą), człowiek może się zarazić od zwierzęcia, lecz nie odnotowano przypadku, kiedy człowiek zaraził się od człowieka. W rzadkich przypadkach możliwe jest także zakażenie dospojówkowe, do którego dochodzi w wyniku wdychania powietrza w ograniczonej, zamkniętej przestrzeni (np. jaskini), którą zamieszkują chore nietoperze.


Objawy wścieklizny

Od chwili zakażenia, wirus wylęga się od około 20 do 90 dni, ale znane są przypadki gdy wirus wylęgał się nawet przez rok. Okres ten jest bezobjawowy, po nim następują kolejno fazy z widocznymi objawami, które wyglądają następująco:

  • Faza zwiastunów trwająca do 5 dni, przypomina rozwijającą się grypę, czyli stan podgorączkowy bądx gorączka, bóle mięśni i uczucie znużenia a w miejscu pogryzienia odczuwalne jest mrowienie oraz ból a także problemy z czuciem.
  • Faza porażeń gdy chory zaczyna odczuwać wyraźne pobudzenie, dezorientację a także złudzenia słuchowe i wzrokowe. Następują niekontrolowane skurcze i drgawki mięśni twarzy oraz szyi. Chory odczuwa wodowstręt objawiający się skurczami krtani w momencie próby napicia się wody. Następnie dochodzi do skurczy mięśni oddechowych.
  • Faza śpiączki, która w większości przypadków kończy się śmiercią chorego lub zapadnięciem w śpiączkę.

 

Czy da się wyleczyć wściekliznę?

 Niestety wścieklizna jest chorobą śmiertelną, nie ma skutecznej metody jej leczenia. W Polsce prewencyjnie szczepione są wszystkie psy i koty. Dodatkowo raz na jakiś wykonywane są zrzuty szczepionek do lasów, w których odnotowano wystąpienie wścieklizny, bądź też zapobiegawczo. Zrzuty wykonuje się z samolotów, i są to kostki o intensywnym zapachu ryby, wabiące lisy i inne dzikie zwierzęta. W ten sposób niemal całkowicie wyeliminowano występowanie wścieklizny u ludzi.

W jaki sposób zapobiegać zakażeniu się wścieklizną?

Pomimo, że w Polsce wścieklizna została całkowicie opanowana, wyjazdy wakacyjne do wielu popularnych miejsc, stwarzają zagrożenie zakażenia się wścieklizną. Do krajów takich należą choćby kraje Azji czy Afryki, w których psy nie są szczepione i mogą stwarzać zagrożenie. Krajem o wysokim wskaźniku zakażeń wśród turystów są Indie, gdzie bardzo często dochodzi do pogryzień przez błąkające się stadami bezdomne psy. Dodatkowo, obcowanie z dzikimi zwierzętami takimi jak małpy czy nietoperze w trakcie podróży w odległe zakątki świata, stanowi element wysokiego ryzyka zakażenia się wścieklizną. W przypadkach podróży w takie miejsca, warto zainteresować się szczepieniem, które generalnie jest kierowane do osób szczególnie zagrożonych ekspozycją na wirusa wścieklizny (np. weterynarzy, grotołazów czy pracowników zoo). Szczepienie jest 3 dawkowe i znacząco zmniejsza ryzyko zakażenia się wirusem wścieklizny w razie pogryzienia. W niektórych przypadkach, o których decyduje lekarz, możliwe jest także podanie szczepionki po ekspozycji na wirus wścieklizny. Jej schemat jest inny niż w przypadku szczepienia przed ekspozycyjnego – w tym przypadku skróceniu ulega odstęp między kolejnymi dawkami a ich liczba jest większa i wynosi 5 dawek. Rana najpierw musi być dokładnie oczyszczona przy użyciu spirytusu a następnie podana może być szczepionka oraz immunoglobulina, która zapewnia natychmiastowe uaktywnienie przeciwciał zwalczających wirusa wścieklizny. Natomiast w przypadku szczepionki, przeciwciała neutralizujące wirusa wścieklizny, wytwarzane są po około 7 dniach od jej podania. Dzięki profilaktyce po ekspozycyjnej, nie notuje się występowania wścieklizny u ludzi.

W przypadku osób, które były poddane szczepieniu przed ekspozycyjnemu i zostały pogryzione przez zwierzę, nie podaje się im immunoglobuliny a jedynie dwie dodatkowe dawki szczepionki, co skutecznie zapobiega ewentualnemu rozwojowi wścieklizny.