Choroba Leśniowskiego-Crohna, czyli nieswoiste zapalenie jelit. Jak ją rozpoznać?

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest klasyfikowana jako choroba zapalna jelit. Zmiany zapalne obejmują całą ścianę jelita i mogą wystąpić w dowolnej części przewodu pokarmowego (począwszy od jamy ustnej), ale najczęściej występują na końcu jelita krętego i w jelicie grubym. Jest to choroba przewlekła, z okresami remisji przeplatanymi okresami zaostrzenia objawów. Leczenie polega na łagodzeniu przebiegu zaostrzeń objawów oraz zapobieganiu ich nawrotom.

Większość przypadków choroby Leśniewskiego-Crohna występuje w grupie wiekowej 16-40 lat. Choroba występuje u osób predysponowanych genetycznie. Prawdopodobieństwo jej rozwoju jest wyższe u osób, których rodzeństwo lub rodzice zmagają się z nieswoistym zapaleniem jelit.


Choroba Leśniowskiego-Crohna - diagnostyka.
W celach diagnostycznych wykonywane są następujące badania laboratoryjne:

• morfologia krwi,
• stężenie białka C-reaktywnego (CRP),
• aktywność enzymów wątrobowych (próby wątrobowe),
• stężenie żelaza i ferrytyny w surowicy
• poziomy elektrolitów,
• stężenie kalprotektyny w kale - wartość >150 µg/g wskazuje na aktywny proces zapalny obejmujący jelita.

Jeśli w najbliższej rodzinie jest osoba zmagająca się z chorobą, warto zbadać gen NOD2/CARD15, którego mutacja wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby Leśniowskiego-Crohna. Liczba mutacji może mieć wpływ na przebieg choroby.

Zdiagnozowanie choroby u osoby, która nie ma jeszcze objawów klinicznych pozwala na wczesne wdrożenie leczenia i zmniejsza ryzyko rozwoju procesów kancerogennych (nowotworowych) związanych z intensywnym naciekiem zapalnym w jelitach.



Choroba Leśniowskiego-Crohna - przyczyny.
Do rozwoju choroby przyczyniają się następujące elementy:

• środowiskowe - flora bakteryjna jelit, stres, nałogowe palenie papierosów, dieta bogata w cukry proste oraz w czerwone mięso;
• genetyczne - mutacja genu NOD2/CARD15 zwiększająca ryzyko zachorowania nawet 40-krotnie;
• immunologiczne - skłonność do zwiększonej patologicznej stymulacji komórek układu odpornościowego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna - objawy.
Intensywność dolegliwości i czas ich trwania mogą być różne dla każdego pacjenta. Najczęściej odnotowuje się takie objawy jak:

• ból brzucha,
• biegunka (u niektórych pacjentów z domieszką krwi),
• utrata masy ciała,
• gorączka.

Chorobie towarzyszą objawy pozajelitowe, takie jak:

• objawy skórne, takie jak rumień guzowaty,
• objawy stawowe, takie jak obwodowe zapalenie stawów,
• zapalenie narządu wzroku,
• zaburzenia wątroby i dróg żółciowych, takie jak zapalenie dróg żółciowych.

W przebiegu choroby często występują przetoki okołoodbytnicze, pojedyncze lub mnogie, czasem rozgałęziające się. Kanał przetoki może być miejscowo zwężony, przez co dochodzi do zastoju treści ropnej, rozwoju stanu zapalnego i ropni. Powikłaniem powyższego stanu mogą być infekcje ogólnoustrojowe, takie jak posocznica.

Choroba może prowadzić do rozwoju niedokrwistości z powodu upośledzonego wchłaniania żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12. Rozwojowi niedokrwistości sprzyja krwawienie z przewodu pokarmowego (jawne lub utajone). Upośledzone wchłanianie prowadzi również do niedoboru witaminy D3, co skutkuje zmniejszoną gęstością mineralną kości i zmianami osteoporotycznymi.

Chorobę Leśniowskiego-Crohna należy odróżnić od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG), ponieważ ta jednostka również należy do nieswoistych zapaleń jelit. UC, w przeciwieństwie do choroby Leśniowskiego-Crohna, dotyka tylko okrężnicy lub odbytnicy i obejmuje wewnętrzną część błony śluzowej, omijając głębokie warstwy ściany jelita. Oprócz stanu zapalnego, UC może powodować owrzodzenia błony śluzowej z tendencją do krwawienia.



Choroba Leśniowskiego-Crohna - leczenie.
Zaburzenia układu pokarmowego prowadzą do niedożywienia oraz osłabienia pracy układu odpornościowego, co nasila procesy zapalne zachodzące w jelitach. Dlatego tak ważne jest wprowadzenie odpowiedniej diety w ramach terapii. Podczas zaostrzenia choroby wzrasta zapotrzebowanie na białko i wynosi wówczas 1,2-1,5 g/kg masy ciała na dobę. Przy nasilonym stanie zapalnym jelit, charakteryzującym się biegunką, wymiotami, a w konsekwencji niechęcią do jedzenia, konieczne może być wdrożenie żywienia dojelitowego lub pozajelitowego. Żywienie doustne należy wprowadzić tak szybko, jak to możliwe. Dieta powinna być wówczas niskobłonnikowa (niskoresztkowa), gdyż duże ilości błonnika pokarmowego zwiększają pracę jelit, co jest niekorzystne w przypadku trwającego stanu zapalnego.

Pacjenci często zmagają się z nietolerancją cukru mlecznego, czyli laktozy, która wynika z niedoboru enzymu rozkładającego wspomniany cukier (laktazy). W takim przypadku dieta powinna opierać się na produktach bezlaktozowych lub o obniżonej zawartości laktozy, jeśli pacjent toleruje małe dawki laktozy dostarczane z pożywieniem. W okresie remisji można spróbować wprowadzić do diety niewielkie ilości produktów zawierających cukier mleczny.

U osób zmagających się z chorobą Leśniowskiego-Crohna często diagnozuje się celiakię, czyli chorobę trzewną, która wymaga stosowania diety bezglutenowej. 

Taka dieta polega na wykluczeniu z jadłospisu zbóż (pszenicy, jęczmienia, żyta, owsa) i produktów na ich bazie. U niektórych osób w fazie zaostrzenia rozwija się tymczasowa nietolerancja glutenu, spowodowana częściowym lub całkowitym zanikiem kosmków jelitowych.


Jakie są metody leczenia choroby Leśniowskiego-Crohna?

• Leczenie farmakologiczne - leki przeciwzapalne, immunomodulujące i immunosupresyjne, w tym przeciwciała monoklonalne,
• leczenie chirurgiczne,
• miejscowe podawanie allogenicznych komórek macierzystych do kanału przetoki.