Badanie ALT - co to jest?

Badanie poziomu ALT (aminotransferazy alaninowej) to jedno z podstawowych badań krwi, które służy ocenie funkcji wątroby. ALT jest enzymem występującym głównie w komórkach wątroby, a jego podwyższony poziom w krwi może świadczyć o uszkodzeniu tego narządu. 

Co to jest ALT?
ALT (alanine transaminase, aminotransferaza alaninowa) to enzym zaangażowany w metabolizm aminokwasów, szczególnie alaniny. Enzym ten znajduje się przede wszystkim w hepatocytach (komórkach wątroby), ale w mniejszych ilościach występuje również w mięśniach, sercu i nerkach. W przypadku uszkodzenia komórek wątroby ALT przedostaje się do krwiobiegu, co prowadzi do wzrostu jego stężenia w surowicy.

Wskazania do badania ALT
Badanie ALT jest wykonywane, gdy istnieje podejrzenie chorób wątroby lub innych schorzeń, które mogą wpływać na ten narząd. Najczęstsze wskazania to:

Objawy uszkodzenia wątroby, takie jak:
- żółtaczka (zażółcenie skóry i białek oczu),
- ciemny mocz,
- zmęczenie,
- ból w prawym podżebrzu,
- nudności lub wymioty

- Monitorowanie przewlekłych chorób wątroby: np. wirusowego zapalenia wątroby typu B i C.
- Ocena toksyczności leków: wiele leków może powodować uszkodzenie wątroby, a badanie ALT pozwala na wczesne wykrycie problemów.
- Diagnostyka metaboliczna: np. stłuszczenie wątroby (NAFLD) czy alkoholowe zapalenie wątroby.

Ocena zdrowia u pacjentów z ryzykiem chorób wątroby, takich jak:
- nadużywanie alkoholu,
- otyłość,
- cukrzyca typu 2,
- predyspozycje genetyczne.

Normy ALT
Normy ALT mogą się różnić w zależności od laboratorium, ale zazwyczaj wynoszą:

- Mężczyźni: 10–40 U/l (jednostek na litr krwi),
- Kobiety: 7–35 U/l,
- Dzieci: 7–56 U/l.

Podwyższony poziom ALT może wskazywać na uszkodzenie wątroby, ale wynik zawsze należy interpretować w kontekście objawów klinicznych i innych badań laboratoryjnych, takich jak AST (aminotransferaza asparaginianowa), ALP (fosfataza alkaliczna) czy bilirubina.

Przyczyny podwyższonego poziomu ALT
Podwyższony poziom ALT może mieć różne przyczyny:

1. Choroby wątroby
Wirusowe zapalenie wątroby (typ A, B, C i inne).
Stłuszczenie wątroby (zarówno alkoholowe, jak i niealkoholowe).
Marskość wątroby.
Autoimmunologiczne zapalenie wątroby.

2. Toksyny i leki
Nadużywanie alkoholu.
Leki hepatotoksyczne (np. paracetamol w dużych dawkach, statyny, izoniazyd).
Zatrucia chemiczne.

3. Inne przyczyny
Uszkodzenia mięśni.
Choroby serca (np. zawał mięśnia sercowego).
Choroby metaboliczne (np. hemochromatoza, choroba Wilsona).

Interpretacja wyników ALT
1. Nieznaczne podwyższenie ALT (1-2 razy powyżej normy)

Może być związane z:
- łagodnym stłuszczeniem wątroby,
- niewielkim spożyciem alkoholu,
- lekkim przeciążeniem organizmu (np. po intensywnym wysiłku fizycznym).

2. Umiarkowane podwyższenie ALT (2-5 razy powyżej normy)

Najczęściej wskazuje na:
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby,
- toksyczne uszkodzenie wątroby.

3. Znaczne podwyższenie ALT (ponad 10 razy powyżej normy)

Występuje w:
- ostrym wirusowym zapaleniu wątroby,
- ciężkim uszkodzeniu wątroby (np. w wyniku zatrucia lub niedokrwienia).

Znaczenie ALT w diagnostyce różnicowej
Poziom ALT jest szczególnie przydatny w diagnostyce różnicowej chorób wątroby, zwłaszcza w porównaniu z poziomem AST. W przypadku większości chorób wątroby ALT jest wyższe niż AST. Wyjątek stanowią:
- alkoholowe uszkodzenie wątroby (AST > ALT w stosunku 2:1),
- marskość wątroby.

Jak przygotować się do badania ALT?
Przed wykonaniem badania ALT pacjent powinien:
- Unikać ciężkich posiłków i alkoholu na 24 godziny przed badaniem.
- Przekazać lekarzowi informacje o przyjmowanych lekach.
- Zgłosić się na badanie na czczo, jeśli jest ono wykonywane razem z innymi testami metabolicznymi.

Badanie poziomu ALT to skuteczne narzędzie diagnostyczne, które pozwala ocenić stan wątroby i zidentyfikować potencjalne uszkodzenia narządu. Podwyższone wyniki ALT powinny być interpretowane w kontekście klinicznym oraz w powiązaniu z innymi markerami funkcji wątroby. Regularne monitorowanie ALT u osób z grup ryzyka pozwala na wczesne wykrycie i leczenie chorób wątroby, co może znacznie poprawić rokowania pacjenta.