Typowe złamania w obrębie stopy i kolana: rozpoznanie, diagnostyka i leczenie

Złamania w obrębie stopy i kolana stanowią istotny problem ortopedyczny, zarówno z powodu ich częstości, jak i wpływu na funkcję kończyny dolnej. Poniżej przedstawiono najczęstsze typy złamań w tych obszarach, metody diagnostyczne oraz zasady leczenia.

Złamania w obrębie stopy

Stopa składa się z 26 kości, podzielonych na trzy grupy: kości przedstopia, śródstopia i śródstopia, oraz kości stępu i palców. Najczęstsze złamania dotyczą:

1. Złamania kości śródstopia

• Złamanie pierwszej kości śródstopia (os metatarsale I) – często wynik upadków z wysokości lub urazów komunikacyjnych. Może dojść do zwichnięcia stawu stępu.
• Złamania drugiej i trzeciej kości śródstopia – zwykle mniej poważne, ale mogą powodować znaczne ograniczenia funkcji.

2. Złamania kości piętowej

• Najczęstsze złamania w obrębie stopy, zwykle wynik urazów z dużą siłą, np. upadków z wysokości.
• Podział na złamania izolowane i złożone. Wymagają szczegółowej diagnostyki obrazowej (RTG, tomografia komputerowa).

3. Złamania kości stępu

• Dotyczą głównie kości klinowatych, skokowatej i łódeczkowatej.
• Mogą być trudne do rozpoznania klinicznie, szczególnie złamania ukryte.

4. Złamania palców stopy

• Zwykle wynik urazów bez poważnych konsekwencji, lecz złamania z przemieszczeniem mogą wymagać unieruchomienia lub interwencji chirurgicznej.

Złamania w obrębie kolana

Kolano jest złożonym stawem, którego struktury kostne obejmują kość udową, piszczelową i rzepkę. Najczęstsze złamania to:

1. Złamania rzepki

• Najczęstsze złamania w obrębie kolana.
• Mogą być pełne (przemieszczone) lub niepełne (bez przemieszczenia).
• Wynikają głównie z urazów bezpośrednich, np. upadków na kolano.

2. Złamania kości udowej

• Złamania w obrębie nasady dalszej kości udowej są szczególnie istotne, ponieważ mogą wiązać się z uszkodzeniem struktur naczyniowo-nerwowych.
• Złamania trzonu kości udowej są zwykle wynikiem poważnych urazów.

3. Złamania kości piszczelowej

• Złamania bliższej części piszczeli (np. w okolicy stawu kolanowego) są częste u młodych sportowców oraz u osób starszych po upadkach.
• Złamania dalszej części, w tym kostek, mogą być związane z urazami stawu skokowego.

Diagnostyka

Podstawową metodą diagnostyczną złamań jest zdjęcie rentgenowskie (RTG), które pozwala na ocenę rodzaju, lokalizacji i ewentualnego przemieszczenia złamania. W przypadku trudnej diagnostyki lub podejrzenia złamań ukrytych, wskazana jest tomografia komputerowa (TK), szczególnie w przypadku złamań kości stępu i skomplikowanych złamań kości udowej.

Leczenie

Leczenie złamań w obrębie stopy i kolana zależy od rodzaju złamania, stopnia przemieszczenia oraz ogólnego stanu pacjenta:

• Unieruchomienie – stosowane w złamaniach nieprzemieszczonych, za pomocą gipsu lub ortez.
• Leczenie operacyjne – wskazane w złamaniach z przemieszczeniem, złamaniach z uszkodzeniem struktur stawowych lub złamaniach z dużym ryzykiem powikłań. Operacje obejmują stabilizację za pomocą śrub, płytek lub drutów.
• Rehabilitacja – kluczowa dla powrotu do pełnej funkcji kończyny, obejmuje ćwiczenia zakresu ruchu, wzmacniające i propriocepcyjne.

Podsumowanie

Złamania w obrębie stopy i kolana stanowią poważny problem zdrowotny, wymagający szybkiej diagnozy i odpowiedniego leczenia. Wczesne rozpoznanie, właściwa terapia oraz rehabilitacja są kluczowe dla pełnego powrotu do funkcji i minimalizacji powikłań. W przypadku podejrzenia złamania konieczna jest konsultacja z ortopedą i wykonanie odpowiednich badań obrazowych.