Badania naukowe dowodzą, że do zakażenia koronawirusem dochodzi głównie drogą powietrzno – kropelkową. Możliwa jest także transmisja wirusa poprzez kontakt wydzieliny z błonami śluzowymi a także przeniesienie materiału zakaźnego z powierzchni na śluzówki.

Aby zmniejszyć liczbę zakażeń, personel medyczny powinien być wyposażony w następujące środki ochrony indywidualnej:

• Maski dla ochrony dróg oddechowych
• Rękawice dla ochrony rąk
• Przyłbice lub gogle dla ochrony oczu
• Kombinezony i czepki dla ochrony ciała

Wybór odpowiednich środków ochrony powinien być dobrany do ryzyka, miejsca  oraz rodzaju wykonywanej pracy.

W dzisiejszym artykule skupimy się głównie na środkach ochrony dróg oddeechowych.

Ochrona dróg oddechowych

Do ochrony przed zakażeniem korona wirusem bardzo dobrze sprawdzają się maski, które chronią drogi oddechowe. Maski przeznaczone dla pracowników służby zdrowia powinny być sklasyfikowane jako:

• środek ochrony indywidualnej
• lub jako wyrób medyczny.

Półmaski filtrujące

Półmaski filtrujące są zaliczane do środków ochrony indywidualnej. Aby mogły być uzytkowane przez pracowników medycznych muszą spełniać wytyczne co najmniej jedną z poniższych regulacji:

• EN 149+A1:2010 (EN 149:2001+A1:2009) – Sprzęt ochrony układu oddechowego –Półmaski filtrujące do ochrony przed cząstkami – Wymagania, badanie, znakowanie
• NIOSH-42 CFR 84 (USA)  
• GB2626-2006 (Chiny)
• AS/NZ 1716:2012 (Australia)
• JMHLW – 2000 (Japonia)
• NOM-116-2009 (Meksyk)
• ABNT/NBR 13698:2011 (Brazylia)
• KMOEL-2017-64 (Korea)

Zgodnie z normą Europejską EN149, półmaski twarzowe typu FFP dzielimy na 3 grupy w zależności od stopnia ochrony:

• FFP1 – skuteczność filtracji 80%
• FFP2 – skuteczność filtracji 94%
• FFP3 – skuteczność filtracji 99%

Maski stosowane do ochrony osobistej w trakcie kontaktu z osobą zakażoną korona wirusem lub też z widocznymi objawami ze strony układu oddechowego, powinny mieć skuteczność na poziomie co najmniej 94% (FFP2). Półmaski FFP3 są zalecane do stosowania przy zabiegach o wysokim ryzyku zakażenia takich jak pobieranie wymazu z nosogardła.

Półmaski powinny być bardzo dobrze dopasowane do kształtu twarzy tak aby zakrywały dokładnie nos, usta i podbródek użytkownika. Rekomendowany czas noszenia masek FFP2 i FFP3 to 4-6 godzin bez zdejmowania. Natomiast w przypadku uszkodzenia lub kontaktu z wydzieliną osoby zakażonej, maska musi być natychmiast wymieniona na nową.

Maski chirurgiczne/medyczne

Maska chirurgiczna powinna spełniać wymagania Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2016 r. w sprawie wymagań zasadniczych oraz procedur oceny zgodności wyrobów medycznych (Dz. U. poz. 211) lub deklarację zgodności z wymaganiami dyrektywy 93/42/EWG lub deklarację zgodności z wymaganiami rozporządzenia (UE) 2017/745 a także spełniać wymagania normy PN-EN 14683+AC:2019 (EN 14683:2019+AC:2019) – Maski medyczne – Wymagania i metody badań. Norma ta dzieli maski na poniższe typy:

• Typ I (filtracja powyżej 95% bakterii w powietrzu),
• Typ IR (maska dodatkowo odporna na przesiąkanie – chroni przed ekspozycją na krew i inne zakaźne płyny),
• Typ II (filtracja powyżej 98% bakterii w powietrzu),
• Typ IIR (maska dodatkowo odporna na przesiąkanie – chroni przed ekspozycją na krew i inne zakaźne płyny).

Maski medyczne powinny mieć również określoną czystość mikrobiologiczną  a także być hipoalergiczne. W czasie wykonywania zabiegów obarczonych ryzykiem zaleca się stosowanie półmasek filtrujących, maski chirurgiczne powinny być używane w przypadku braku tych pierwszych. Maski chirurgiczne zalecane są pacjentom z rozpoznaniem bądź podejrzeniem Covid-19, ponieważ mają dobre właściwości ochronne przed rozprzestrzenianiem się wirusów przy ich wydychaniu. W celu zapewnienia skutecznego działania maska chirurgiczna musi być poprawnie założona i regularnie wymieniana (nawet co kilkanaście minut). Cena maski chirurgicznej jest znacznie niższa niż półmasek filtrujących.

Maski higieniczne (niemedyczne)

Maski higieniczne przeznaczone są dla osób, które nie wykonują zawodów medycznych. Z wyglądu SA bardzo zbliżone do masek chirurgicznych, zarówno pod względem rozmiaru co materiału z jakiego zostały wykonane. Maski te nie muszą spełniać żadnych wymogów ani norm. Mogą być wykonane z różnego rodzaju materiałów takich jak bawełny, bawełny z domieszką elastanu, bawełny z domieszką lnu, lnianych, poliestrowych, wiskozowych, poliamidowych z poliestrem oraz z fizeliny. Jeśli maski mają służyć do wielokrotnego użytku, muszą mieć możliwość prania w temperaturze 60 stopni Celcjusza. Maski niemedyczne są dużo mniej skuteczne od maseczek chirurgicznych.

Ochrona oczu

Środki ochrony oczu należą do elementów środków ochrony osobistej, które jako jedyne mogą być dezynfekowane i używane ponownie. Dlatego powinny być wykonane z wytrzymałych i odpornych na działanie środków dezynfekcyjnych materiałów. Do ochrony oczu należą:

• Gogle,
• Przyłbice,
• Okulary ochronne z wentylatorami zapobiegającymi parowaniu, kompatybilne z maseczką.

Osłony twarzy i oczu zwiększają ochronę dróg oddechowych, zwłaszcza gdy noszone są przy zabiegach, przy których wytwarzany jest aerozol. Podobnie jak w przypadku masek, ich rozmiar powinien być dopasowany do twarzy osoby noszącej, tak aby uzyskać odpowiednią ochronę.

Przyłbica chroni błony śluzowe ust, nosa oraz oczu przed kontaktem z zanieczyszczonymi dłońmi.  Dodatkowym jej atutem jest fakt, że pozwala na pracę w okularach korekcyjnych. Wszystkie środki ochrony oczu powinny spełniać wymagania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/425 dot. środków ochrony indywidualnej, w tym co najmniej jednej z poniższych norm:

EN 166: 2001 (UE),

ANSI/ISEA Z87.1: 2015 (USA)

CSA Z94.3–2015 (Kanada)

AS/NZS 13371.1: 2010 (Australia)

GB/T14866: 2006 (Chiny)

JSA-JIS T 8147: 2016 (Japonia).

Na okres trwającej pandemii dopuszczone zostały do użytkowania środki ochrony twarzy i oczu, które nie posiadają żadnej z powyższych norm. Natomiast muszą być wykonane z materiałów niepalnych, posiadać możliwość regulacji w celu dopasowania do głowy użytkownika a współczynnik przepuszczania światła nie może być mniejszy niż 74,4%. Przyłbica, gogle i okulary ochronne powinny zostać dokładnie umyte i zdezynfekowane po każdym użyciu.