Jakie związki chemiczne radzą sobie ze sporami?

Dostępne na rynku produkty do dezynfekcji w dużej mierze zawierają związki o działaniu bójczym względem form wegetatywnych bakterii. Zdecydowanie trudniejszym przeciwnikiem są tzw. Spory, czyli formy przetrwalnikowe, które często są oporne na działanie preparatów a nawet wysokich temperatur. Wśród związków sporobójczych znajdziemy między innymi aldehydy, związki chloru i jodu, nadtlenek wodoru, kwas nadoctowy i tlenek etylenu.

Aldehydy

Aldehydy glutarowy, ortoftalowy oraz bursztynowy to najczęściej wykorzystywane substancje w dezynfekcji. Najpopularniejszym z nich jest glutaraldehyd czyli aldehyd glutarowy, który dobrze radzi sobie z redukcją drobnoustrojów. Jego działanie opiera się na wiązaniu glutaralu z LPS i peptydoglikanem, po czym dochodzi do deformacji ściany komórkowej, co z kolei prowadzi do obumarcia komórki bakteryjnej. Wadą aldehydu jest wymagany czas działania, który w przypadku aldehydu glutarowego wynosi do 10 godzin. Jest on także niebezpieczny dla środowiska. Niska cena powoduje jego dużą dostępność. Coraz częściej odnotowywane są przypadki chorób alergicznych dróg oddechowych wywołanych przez aldehyd glutarowy, zwykle dotyczy to pracowników służby zdrowia, głównie pracowni endoskopowych i rentgenowskich, gdzie aldehyd służy jako środek hartujący emulsję zdjęć rentgenowskich. Zwiększoną liczbę przypadków astmy odnotowuje się także w przemyśle chemicznym, rolnictwie oraz rybołóstwie.

Kwas nadoctowy (PAA)

Bezbarwna ciecz o zapachu octu o dużym bezpieczeństwem stosowania i krótkim czasie dezynfekcji (5 minut). Należy do silnych utleniaczy a jego działanie polega właśnie na utlenianiu reszt aminokwasowych w następstwie wiązania wolnych rodników z białkami mikroorganizmów. Kwas nadoctowy w stężeniu poniżej 1% nie jest toksyczny. Związek ten otrzymujemy w wyniku reakcji nadtlenku wodoru z kwasem octowym lub też w wyniku reakcji acetylokaprolaktamu z 3% roztworem nadtlenku wodoru. Rodnik acetylowy jest utleniany jonem wodorotlenkowym, co prowadzi do powstania kwasu nadoctowego.

Nadtlenek wodoru

Bezwonna, niepalna i mocno utleniająca substancja w postaci ciekłej lub gazowej. Wykazano że postać gazowa ma większe działanie sporobójcze od postaci ciekłej. Nadtlenek wodoru w formie gazowej lub w połączeniu z kwasem nadoctowym jest wykorzystywany do usuwania mikroorganizmów w pomieszczeniach oraz trudno dostępnych powierzchniach metodą zamgławiania. Nadtlenek wodoru w stężeniu 3% to woda utleniona.

Chlor

Działanie chloru polega na utlenianiu grup sulfhydrylowych oraz niszczeniu kwasów nukleinowych w komórkach drobnoustrojów. Chor znajduje zastosowanie w dezynfekcji instalacji wodnych, odpadów medycznych, powierzchni oraz bielizny szpitalnej. Niestety chlor ma niekorzystne działanie na powierzchnie z tworzyw sztucznych, gumy i metali. W sytuacji gdy powierzchnie SA zanieczyszczone moczem, zabrania się używania chloru, gdyż tworzy wówczas toksyczne gazy.

Dichloroizocyjanuran sodu (NaDCC) jest to związek zawierający chlor i stosuje się go w preparatach do dezynfekcji nowej generacji. Wykazuje on silne działanie bio i sporobójcze przy zastosowaniu niskich stężeń roztworów, także w obecności zanieczyszczeń biologicznych. Preparaty z dichloroizocyjanouranem sodu najczęściej występują w postaci łatwych do stosowania tabletek.

Alkohol

Niestety alkohole, które bardzo dobrze sprawdzają się w dezynfekcji form wegetatywnych bakterii, grzybów i prątków gruźlicy, nie wykazują żadnego działania w kierunku sporów.