witaminaC_odpornosc_zdrowie_admed

Witamina C jest najbardziej znaną i jedną z lepiej przebadanych witamin, która wykazuje bardzo szerokie działanie na organizm człowieka. W roku 1933 została ustalona struktura kwasu askorbinowego, co przyczyniło się do opracowania jego syntezy. Nazwa „kwas askorbinowy” wzięła się od choroby, jaką wywoływał niedobór witaminy C w organizmie – szkorbut (łac. Scorbutus). Szkorbut to choroba wielonarządowa dotykająca niegdyś marynarzy i więźniów, objawiała się wypadaniem zębów, krwawieniem z jamy ustnej, bólem mięśni i stawów, osłabieniem, słabym gojeniem się ran. W dzisiejszych czasach przypadki zachorowań na szkorbut są rzadkością, lecz to właśnie dzięki tej chorobie w 1928 roku została odkryta witamina C.

Co ciekawe, większość zwierząt posiada zdolność do syntezy witaminy C w organizmie.

Niestety człowiek nie posiada tej cechy, w związku z czym całość zapotrzebowania na kwast L-askorbinowy musi być dostarczana wraz z pożywieniem lub suplementowana.

Witamina C (kwas L askorbinowy) występuje w postaci białego proszku, który jest kwaśny w smaku. Należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie, zatem jej nadmiar jest wydalany wraz z moczem.

 

Zapotrzebowanie na witaminę C

 

Zapotrzebowanie na witaminę C jest bardzo zróżnicowane, zależne od wielu czynników, takich jak wiek, płeć i stan w jakim znajduje się organizm. Dzienne minimalne zapotrzebowanie na witaminę C jest największe wśród wszystkich witamin.

Zwiększone zapotrzebowanie na witaminę C występuje u osób z nadciśnieniem tętniczym, palących papierosy (o 40 mg większe zapotrzebowanie niż u osób niepalących), alkoholików, diabetyków, kobiet w ciąży i karmiących, a także u ludzi narażonych na ciągły lub silny stres. Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta przy ciężkim, długotrwałym wysiłku fizycznym, oraz przy zaburzeniach czynności jelit.

Najlepszymi źródłami witaminy C jest naturalna żywność czyli owoce i warzywa. Najbogatszym w witaminę C jest owoc dzikiej róży oraz czarna porzeczka. Zawartość w nich kwasu askorbinowego jest zmienna i zależy od pory roku, warunków przechowywanie i  metod przygotowywania żywności. Poza wymienionymi wyżej, najbogatsze w witaminę C są: czerwona papryka, natka pietruszki, brukselka, brokuły, kalarepka, pomidory, kapusta, szpinak, rzeżucha, czerwona porzeczka, kiwi, owoce cytrusowe i truskawki. Najbardziej zasobne w tą witaminę są oczywiście warzywa i owoce w stanie surowym, obróbka termiczna pozbawia sporej części witaminy C.

 

Skutki niedoborów witaminy C

 

Najpoważniejszym objawem niedoboru witaminy C jest, bardzo rzadko dziś występujący, szkorbut. Pozostałe, bardziej powszechne objawy niedoborów to:

 

  • zwiększona zapadalność na infekcje,
  • zmęczenie,
  • osłabienie,
  • zmniejszenie wydolności fizycznej,
  • krwawienie z dziąseł,
  • zaburzenia w tworzeniu kolagenu (sucha skóra, zmarszczki),
  • powstawanie zmian nowotworowych i miażdżycowych,

 

Rola witaminy C w organizmie człowieka

 

Witamina C pełni w organizmie bardzo wiele funkcji biorąc udział w dużej ilości złożonych procesów. Jej rola jest nie do przecenienia. Poniżej przedstawiamy najważniejsze funkcje kwasu L askorbinowego:

Funkcja antyoksydacyjna witaminy C

Witamina C jest najbardziej znanym antyoksydantem. Jej właściwości przeciwutleniające chronią serce i naczynia krwionośne, pełniąc ważną rolę w leczeniu choroby wieńcowej. Komórki organizmu są chronione przed stresem oksydacyjnym, także przy udziale kwasu L askorbinowego. Także chorzy na choroby neurologiczne, jak choroba Parkinsona, Alzheimer czy schizofrenia reagują dobrze na zwiększone dawki witaminy C, która wykazuje min działanie antyoksydacyjne.

Witamina C stymuluje syntezę kolagenu

Jest jedną z najważniejszych funkcji witaminy C a to dlatego, że kolagen stanowi ok. 40% całego białka w organizmie. Występuje ono w zębach, skórze, kościach i rogówce oka co pokazuje jak wielkie znaczenie ma tutaj witamina C. Ponadto witamina C pomaga zatrzymywać w skórze wodę, co zapobiega jej przesuszeniu, pozwala zmniejszyć zmarszczki, przyspiesza gojenie ran a także zapobiega powstawaniu zmian zapalnych skóry.

Witamina C zapobiega zachorowaniom na nowotwory

Dzięki silnym zdolnościom antyoksydacyjnym witamina C wymiata wolne rodniki z organizmu, zmniejszając ilość uszkodzeń na poziomie DNA, a także liczbę uszkodzeń białek i lipidów. W ten sposób  obniża ryzyko rozwoju nowotworów, przede wszystkim żołądka i przełyku. Kwas askorbinowy działa kardioprotekcyjne wskutek ograniczania peroksydacji lipidów. Kwas askorbinowy hamuje działanie zarówno bakterii w żołądku (np. Helicobacter pylori),oraz redukuje groźne azotyny, przyczyniające się do powstawania komórek nowotworowych, do tlenku azotu. 

Witamina C wzmacnia układ odpornościowy organizmu

Uczestnicząc w procesach immunomodulacyjnych i stymulując produkcję interferonu, witamina C poprawia odporność organizmu.  Poza tym witamina C  stymuluje produkcję białych krwinek, które pomagają chronić organizm przed infekcją. Aktywuje także komórki do produkcji reaktywnych form tlenu, które potrafią niszczyć bakterie i wirusy. Niedobór witaminy C i osłabienie odporności działają na zasadzie sprężenia zwrotnego -  brak witaminy C jest przyczyną upośledzenia odporności co wiąże się z większą zapadalnością na infekcje. Z drugiej zaś strony, infekcje mocno wyczerpują zapasy witaminy C w organizmie.


Witamina C bierze także udział w ogromnej ilości innych procesów w organizmie. To między innymi regulowanie ciśnienia tętniczego, obniżanie poziomu glukozy we krwi czy zwiększanie przyswajania żelaza niehemowego i wapnia we krwi. Nie sposób wymienić wszystkich funkcji witaminy C, jednak należy pamiętać jak bardzo ważna jest dla zdrowia. Jeśli nasza dieta nie zapewnia dostatecznej ilości tej cennej witaminy, warto sięgnąć po suplementy, które są skuteczna, niedroga i łatwo dostępna – od postaci proszku kwasu L askorbinowego aż po witaminę C w postaci liposomalnej.