Zespół wstrząsu toksycznego – co warto o nim wiedzieć?

Zespół wstrząsu toksycznego - co to jest?

TSS (z języka angielskiego: toxic shock syndrome) czyli zespół wstrząsu toksycznego to niebezpieczne dla życia, ostre zatrucie organizmu z charakterystycznymi objawami jak gorączka, wysypka, spadek ciśnienia. Choroba występuje nie tylko u kobiet ale także u mężczyzn i dzieci. TSS stanowi bezpośrednie zagrożenie życia i musi być rozpoznane bardzo szybko aby niezwłocznie zacząć leczenie. Choroba kojarzona z menstruacją u kobiety i używaniem tamponów, jednak może się pojawić nie zależnie od tego czy są one używane. Jednak warto wiedzieć, że TSS jest diagnozowane u 1 na 100 tys kobiet, które używają tamponów..

Czy TSS powoduje tylko gronkowiec?

Bakterie które powodują TSS to:

Staphylococcus aureus – gronkowiec złocisty
Streptococcus pyogenes – paciorkowiec grupy A (wg wikipedii „paciorkowiec beta-hemolizujący zaliczany do ziarniaków, będący czynnikiem etiologicznym anginy oraz kilku innych zespołów chorobowych „)
Clostridium sordellii -Gram- dodatnia laseczka, kolonizująca drogi rodne u 0,5–10,0% kobiet

TSS wywołany przez gronkowiec rozpowszechnił się w latach 70-tych przez nieodpowiednie używanie tamponów. Gronkowiec wytwarza toksynę TSST-1. Niestety pierwsze tampony były wykonane z syntetycznych materiałów, nie przejmowano się poziomem Ph pochwy, a jednym ze składników był sztuczny jedwab. Kobiety zachwycone wygodą i chłonnością często zapominały o zaaplikowanym tamponie i nie wymieniały go w ciągu dnia co stanowiło idealne miejsce do rozwoju bakterii, dodatkowo nieodpowiednia higiena podczas wymiany (nie mycie rąk) i przypadkowe zadrapanie paznokciem wnętrza pochwy przyczyniało się do choroby. Ze względu na zmiany w sposobie wytwarzania tamponów częstość występowania TSS spowodowanego ich używaniem znacząco zmniejszyła się. Trzeba też pamiętać, że gronkowiec (Staphylococcus aureus lub S. aureus) często normalnie istnieje w ciele i nie powoduje infekcji, ponieważ większość z nas wytrzywarza na niego przeciwciała.

Zakażenie S. aureus może również rozwinąć się w wyniku innego zakażenia, takiego jak zapalenie płuc, zapalenie zatok, zapalenie kości (zakażenie w kości) lub rany skórne, takie jak oparzenie lub miejsce operacji. Jeśli którykolwiek z tych obszarów jest zakażony, bakterie mogą przeniknąć do krwiobiegu.

Zakażenie paciorkowcem grupy A występuje w przebiegu głębokich uszkodzeń skóry, przy oparzeniach, odmrożeniach a nawet ugryzieniach owadów. TSS spowodowane zakażeniami paciorkowcowymi najczęściej występuje u dzieci i osób starszych. Inne osoby narażone na ryzyko to osoby z cukrzycą, słabym układem odpornościowym, przewlekłą chorobą płuc lub chorobą serca.

Bakteria Clostridium sordellii (lub C. sordellii) normalnie występuje w pochwie i nie powoduje grożnego zakażenia. Bakteria ta może dostać się do macicy podczas normalnej menstruacji, porodu lub zabiegów ginekologicznych, takich jak aborcja. Dożylne stosowanie narkotyków również może powodować zakażenia C. sordellii.

Czynniki ryzyka

Stosowanie superchłonnych tamponów i innych urządzeń takich jak kubeczki menstruacyjne może zwiększyć ryzyko wystąpienia TSS. Dodatkowo zwiększają je:

Rany pooperacyjne
Miejscowe zakażenie skóry lub tkanek głębokich
Stosowanie w przeszłości diafragmy lub gąbki antykoncepcyjnej
Niedawny poród, poronienie, aborcja
Poparzenia na skórze
Infekcja wirusowa jak grypa czy ospa wietrzna

Objawy

Każda osoba może odczuwać objawy w inny sposób, jednak najczęstsze to:

W wypadku zakażena gronkowcem:

Nagła wysoka gorączka -powyżej 38, 9 °C
Dreszcze
Ból głowy
Ogólne bardzo złe samopoczucie i zmęczenie
Wysypka, która jest czerwona i płaska - obejmuje większość powierzchni ciała
Zrzucanie skóry w dużych płatach, zwłaszcza na dłoniach i podeszwach, widoczne po jednym do dwóch tygodni od wystąpienia objawów.
Niskie ciśnienie krwi
Wymioty
Biegunka
Ból mięśni
Zwiększony przepływ krwi do ust, oczu i pochwy, przez co stają się one czerwone
Zmniejszone wydalanie moczu i osad w moczu
Zmniejszona czynność wątroby
Siniaki z powodu niskiej liczby płytek krwi
Dezorientacja i zamieszanie

Objawy paciorkowcowego TSS:

Niebezpiecznie niskie ciśnienie krwi
Wstrząs
Zmniejszona funkcja nerek
Problemy z krwawieniem
Siniaki z powodu niskiej liczby płytek krwi
Wysypka, która jest czerwona i płaska i która obejmuje większość obszarów ciała
Zaburzenia czynności wątroby
Zrzucanie skóry w dużych płatach, zwłaszcza na dłoniach i podeszwach (nie zawsze występuje)
Trudności w oddychaniu

Objawy TSS wywołanego przez C. sordellii:

Nudności i/lub wymioty
Letarg
Objawy grypopodobne
Tkliwość brzucha
Uogólniony obrzęk spowodowany gromadzeniem się płynów
Wysoka liczba białych i czerwonych krwinek
Brak gorączki
Niskie ciśnienie krwi
Bardzo szybki rytm serca

Profilaktyka

Tampony jakie są teraz w sprzedaży nie zawierają już materiałów, które były powiązywane z TSS, dodatkowo aktualne wymogi co do oznaczenia chłonności, materiału, wymiarów ułatwiają kobietom wybór odpowiedniego produktu. Jeżeli używamy tamponów czytajmy etykiety i wybierzmy te o możliwie najniższej chłonności i często je zmieniajmy, maksymalnie co 8h. Dobrze jest używać naprzemiennie podpasek. Dodatkowo nie powinno się aplikować tamponu na noc. Zawsze należy stosować podpaski lub tampony w 100 proc. bawełniane i myć ręce przed i po aplikacji.

Komplikacje

TSS może skutkować amputacją palców, stóp lub kończyn, a nawet śmiercią. Znana jest historia modelki, która musiała przejść amputacje nóg na skutek zespołu wstrząsu toksycznego wywołanego przez tampon.

Leczenie

Dobór metody leczenia jest zależny od wieku, stanu zdrowia, historii medycznej, ale także stopnia zaawansowania choroby, tolerancji na określone leki.
Leczenie może obejmować:

Podanie dożylne (przez żyłę) antybiotyków
Podawanie dożylne płynów w celu leczenia wstrząsu i zapobiegania uszkodzeniom narządów
Leki na serce u osób z bardzo niskim ciśnieniem krwi
Dializy mogą być wymagane u osób, u których rozwinie się niewydolność nerek
Podawanie produktów krwiopochodnych
Uzupełnianie tlenu lub wentylacja mechaniczna w celu wspomagania oddychania
Głębokie chirurgiczne oczyszczenie zakażonej rany

Pomimo, iż Zespół Wstrząsu Toksycznego to naprawdę bardzo rzadkie schorzenie to warto o nim wiedzieć aby jeszcze bardziej zwiększyć szansę jego uniknięcia.