Testy narkotykowe - rodzaje i zastosowanie

Narkotyki są środkami odurzającymi, których zażywanie powoduje obniżenie wrażliwości nerwowego układu ośrodkowego. Przyjmowanie substancji psychoaktywnych często jest przyczyną zmian postrzegania otoczenia, zachowania i nastrojów oraz zaburzeń świadomości (np. nadwrażliwość na dźwięk, omamy, wymioty). Środki odurzające mogą być pochodzenia syntetycznego jak i naturalnego, a ich długotrwałe zażywanie, może spowodować głód narkotyczny, który z biegiem czasu może przerodzić się w trwałe uzależnienie od narkotyków. Zjawisko to jest coraz poważniejsze, co przyczyniło się do rosnącej popularności testów wykrywających obecność narkotyków, które charakteryzuje wysoka czułość i szybkość uzyskania wyniku.

Rodzaje środków odurzających

Narkotyki przeważnie dzieli się na miękkie i twarde. Substancje twarde charakteryzują się wysoką aktywnością uzależniającą fizycznie i psychicznie, do których zalicza się kokainę, amfetaminę i opioidy. Do narkotyków miękkich zalicza się środki, które zwykle nie wywołują uzależnienia fizycznego, a bardziej psychiczne, gdzie jednocześnie ich toksyczność jest mniejsza. Są to m.in. marihuana, haszysz oraz halucynogeny jak ecstasy i LSD.

Jak działają narkotesty i kiedy się je stosuje?

Testy narkotykowe polegają na wykryciu i zidentyfikowaniu środków psychoaktywnych w materiale biologicznym organizmu (krwi, moczu, ślinie, włosach). Zawierają one bardzo czuły wskaźnik wykrywania obecności substancji odurzających (z prawdopodobieństwem nawet do 99%) zażywanych wcześniej przez osobę badaną.

Najbardziej dostępne immunochromatograficzne testy paskowe składają się najczęściej z papierowego paska testowego nasączonego odczynnikami reagującymi po zanurzeniu w biomateriale (ślinie lub moczu), z przyrządu do pobrania próbki oraz specjalnej kasetki testowej, na której pojawia się wynik. Przetrzymanie pobranego materiału na panelu identyfikującym zwykle trwa do 10 minut, po czym otrzymywany jest wynik. Jeśli w obszarze kontrolnym pokaże się jeden pasek wskazuje to na obecność narkotyku w organizmie. W przypadku pojawienia się dwóch pasków, jednocześnie w obszarze kontrolnym jak i testowym, wynik wskazuje na brak zażywania narkotyku.

Szybkie testy wykrywają najczęstsze substancje psychoaktywne jak: np.: marihuana, heroina, amfetamina, morfina, ecstasy czy kokaina. Problem pojawia w przypadku używania dopalaczy, których pojawiające się wciąż nowe odmiany, utrudniają zidentyfikowanie ich stałego składu, co często komplikuje diagnozę. Jeśli osoba poddawana testowi wykazuje dziwne zachowania jak nadpobudliwość czy apatia, a wykonany test wskazuje negatywny wynik, należałoby wykonać szczególniejszą analizę w klinikach lub laboratoriach specjalistycznych przy użyciu pobranych próbek krwi lub włosów.

Testy na obecność narkotyków przeprowadza się w wielu sytuacjach, np.:

• w środowiskach pracy zatrudniających zawodowych kierowców,
• u sportowców w celu sprawdzenia czy ich wyniki nie były wspomagane środkami psychoaktywnymi,
• podczas zatrzymania policyjnego, kiedy istnieje prawdopodobieństwo odurzenia kierowcy, który wykazywał niebezpieczną jazdę samochodem lub spowodował wypadek,
• w szkołach w przypadku podejrzenia stosowania narkotyków przez nieletnią młodzież, a nawet dzieci, co może zapobiec wystąpieniu poważnej narkomanii
• w celu sprawdzenia wytrwania w abstynencji u osób, które już wcześniej używały narkotyków

Ograniczeniem szybkich testów jest to, że nie wykrywają one jak często dana osoba stosuje środki odurzające, jak dużo ich zażywa oraz czy jest uzależniona

Rodzaje testów na obecność narkotyków

Jeśli zaistniało podejrzenie, że osoba dorosła lub dziecko zażywało substancje odurzające, wybór odpowiedniego testu powinien zależeć od identyfikacji konkretnego narkotyku. W przypadku wątpliwości jaki narkotyk wchodzi w grę, powinno się zastosować tzw. multi-test, który ma zdolność wykrycia kilkunastu różnych środków w organizmie. Czas metabolizmu w ludzkim ciele każdego narkotyku przebiega w różnym tempie. Dlatego ich obecność można wykryć tylko w specyficznych wymiarach czasowych od chwili przyjęcia dawki.

Testy z użyciem śliny

To najbardziej wszechstronne testy, który w ciągu 5-10 minut wykrywa większość substancji psychoaktywnych na specjalistycznym próbniku. Są bardzo użyteczne gdyż możne wykonać je samodzielnie w domu, ale też w obecności lekarza. Test ze śliny umożliwia jedynie identyfikację narkotyku, ale nie określa konkretnego stężenia substancji w organizmie. Substancje chemiczne w ślinie utrzymują się w ciele człowieka przez krótki czas, w zależności od rodzaju zażytego narkotyku np. marihuana jest obecna 14-72 godzin, morfina, kokaina i heroina 12-24 godzinym a amfetamina 20-50 godzin.

Testy z użyciem moczu

Są jednym z najłatwiejszych metod wykrycia obecności środków odurzających w próbkach płynów ustrojowych. Wyniki identyfikuje się po upływie 5-10 minut, odczytując zmianę koloru odczynnika na pasku testowym lub kasetce. Pozostałości narkotyków utrzymują się w moczu przez kilka dni, nawet po jednorazowym zażyciu: marihuana – do 30 dni, morfina amfetamina i heroina – 4-6 dni.

Testy z użyciem krwi

Tego rodzaju narkotesty dzieli się na badania toksykologiczne oraz kwartalne przeprowadzane w warunkach laboratoryjnych. Typ chemiczno-toksykologiczny jest badaniem przesiewowym, polegającym na oznaczaniu wytworzonych przeciwciał w skażonej krwi, a wynik uzyskuje się po ok 3 dniach. Badanie kwartalne pozwala określić obecność resztek substancji narkotyku nawet po upływie 4 miesięcy po zażyciu.

Testy z użyciem włosów

To jedne z najdokładniejszych dostępnych testów na obecność narkotyków, ponieważ ludzkie włosy potrafią najdłużej utrzymać w sobie środki odurzające (zwłaszcza heroinę, która w dużym stężeniu odkłada się w cebulkach włosów). Specjalistycznie przebadana próbka włosów o długości 3 cm umożliwia lekarzowi postawienie diagnozy jakie substancje były zażywane nawet w ciągu 90 – 100 dni.

Testy na podstawie próbek moczu i śliny zawierają dołączone instrukcje użycia i podczas ich wykonywania należy bezwzględnie przestrzegać wytycznych, aby wynik testu był miarodajny. Dostępne testy też różnią się zastosowaniem w zależności od producenta. Ważne są również indywidualne uwarunkowania organizmu osoby badanej. Istnieje prawdopodobieństwo odchyleń w otrzymanych wynikach: wynik fałszywie pozytywny (wskazuje na obecność środków odurzających, mimo iż narkotyki nie były zażywane np. po zjedzeniu maku) lub fałszywie negatywny (test nie wykrywa substancji chemicznej, mimo jej wcześniejszego zażycia, Aby rezultaty przeprowadzonych testów były właściwe, należy wtedy potwierdzić wyniki poprzez głębszą diagnostykę w klinice lub laboratorium.