Profilaktyka zakażeń w dobie pandemii i nie tylko – o czym warto pamiętać?

Czas pandemii po raz kolejny w historii świata zwrócił naszą uwagę na ryzyko zakażeń oraz możliwość ich transmisji z osoby na osobę różnymi drogami na skutek braku zachowania należytej ostrożności.

W kontekście bieżącej sytuacji warto być może zwrócić po raz kolejny uwagę na najistotniejsze elementy słusznej profilaktyki zakażeń w codziennym życiu oraz przypomnieć, że na profilaktykę zakażeń składa się:

  1. higiena rąk (mycie, dezynfekcja, stosowanie rękawic)
  2. ochrona barierowa (maseczki, fartuchy, przyłbice, itp.)
  3. dezynfekcja powierzchni
  4. reprocesowanie narzędzi
  5. antyseptyka skóry przed zabiegami


Kluczowym parametrem skutecznej profilaktyki zakażeń jest zawsze i w każdej sytuacji higiena rąk. Mycie rąk, kiedy są zabrudzone, po przyjściu do domu, przed i po posiłkach oraz po skorzystaniu z toalety to nieodzowny element służący zachowaniu zdrowia.

Dezynfekcję rąk przeprowadzamy zawsze w placówkach ochrony zdrowia i dotyczy ona w konieczny sposób personelu oraz odwiedzających. Warto w tym kontekście samemu sobie zadać pytanie czy dezynfekujemy ręce zawsze przy wejściu do szpitala oraz przed jego opuszczeniem oraz czy powtarzamy procedurę dezynfekcji rąk zanim zbliżymy się do chorego, którego przyszliśmy odwiedzić. Dezynfekcja rąk w kontekście środowiska szpitalnego jest niezwykle istotna, ponieważ zaniedbanie w tym względzie może skończyć się albo pogorszeniem zdrowia osoby hospitalizowanej albo wystąpieniem infekcji u osób odwiedzających na skutek transmisji patogenu do organizmu odwiedzającego na terenie szpitala albo w wyniku przeniesienia patogenu ze szpitala do domu.

Dezynfekcja rąk w warunkach pozaszpitalnych jest wskazana szczególnie w sytuacji braku dostępu do wody oraz zawsze wtedy, kiedy zalecają nam zabieg dezynfekcji dedykowane służby uwzględniając aktualną sytuację epidemiologiczną.

Noszenie rękawiczek w kontekście patogenów, których transmisja odbywa się drogą kropelkową ma niewielką skuteczność, natomiast należy zawsze i bezwzględnie pamiętać, że:

  • noszenie rękawic pod żadnym pozorem nie zwalnia z obowiązku dezynfekowania rąk
  • noszenie kilku par rękawic jest zupełnie nieuzasadnione i raczej podnosi niż obniża poziom ryzyka
  • dezynfekowanie rękawic jest błędem krytycznym, którego skutkiem jest najczęściej eliminacja ich funkcji ochronnej


Ochrona barierowa wykazuje skuteczność wyłącznie kiedy produkty przeznaczone do jednokrotnego użytku nie są stosowane wielokrotnie. W przypadku zaniedbania, o którym wspomniano powyżej – odzież ochronna staje się wprost czynnikiem transmisji zakażeń. Doba pandemii pozwala nam między innymi zaobserwować radosnych uczestników społeczeństwa, którym maseczka jednorazowego użytku z powodzeniem służy przez wiele miesięcy, co z epidemiologicznego punktu widzenia jest fenomenem zatrważającym. Podobnie – obserwowane często noszenie maseczki pod nosem odbiera zupełnie sens całego zabiegu. Osoby noszące maseczki pod nosem powinny być wypraszane z pomieszczeń, w których gromadzą się grupy osób, a deklaracja o braku możliwości noszenia maseczki ze względu na kondycję układu oddechowego powinna raczej generować konieczność pozostania w domu niż udzielać mandatu na bezkarne narażanie pozostałych osób zgromadzonych w pomieszczeniu na wystąpienie infekcji.

W ramach słusznej profilaktyki zakażeń warto dodatkowo zadbać o dezynfekcję powierzchni – szczególnie dezynfekcję urządzeń takich jak np.: smartfony będące jednym z głównych nośników drobnoustrojów. Renomowane firmy mają aktualnie w ofercie produkty dedykowane dezynfekcji nawet bardzo wrażliwych sprzętów. Warto wyposażyć się w alkoholowy i bezalkoholowy preparat do dezynfekcji powierzchni, ponieważ właściwa dezynfekcja to taka, która uwzględnia:

  • skuteczność stosowanego preparatu potwierdzoną zgodnie z normami europejskimi lub wg metodologii Instytutu Roberta Kocha lub innej nobliwej instancji,
  • zgodność stosowanego preparatu z dezynfekowanymi powierzchniami, czyli brak ryzyka zniszczenia powierzchni przy okazji dezynfekcji
  • wygodę stosowania


Dezynfekcja powierzchni jest uzasadniona, ponieważ patogeny mogą przeżyć na powierzchni nie jedynie kilka godzina, ale nawet kilka miesięcy lub lat. Zależy to zawsze od powierzchni, natomiast niestety im bardziej oporny patogen – tym większe prawdopodobieństwo jego zdolności do przetrwania na powierzchni w oczekiwaniu na żywiciela.

Osoby wykonujące zabiegi powinny ponadto z ogromną starannością dbać o jakość, czystość i sterylność stosowanych narzędzi. Zawsze kiedy możliwa jest sterylizacja – narzędzia po uprzednim opracowaniu = myciu i czyszczeniu z ew. wstępną dezynfekcją powinny w konieczny sposób zostać poddane zabiegowi sterylizacji.

Jeżeli materiały, z jakich narzędzia są wykonane nie pozwalają na sterylizację – konieczna jest dezynfekcja wysokiego stopnia, a zatem taka, która zapewnia eliminację bakterii, grzybów, wirusów, prątków i wybranych przynajmniej przetrwalnikowych form bakterii określanych mianem sporów.

PAMIĘTAJMY, ŻE TYLKO ŚWIADOME I KONSEKWENTE PRZESTRZEGANIE ZASAD PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ ORAZ SPOŁECZNY BRAK ZGODY NA NARAŻANIE NAS PRZEZ INNYCH MOŻE W SKUTECZNY SPSOSÓB PRZYCZYNIĆ SIĘ DO ISTOTNEGO SPADKU POZIOMU RYZYKA.

DOKÓKI ALBO SAMI NIE BĘDZIEMY POWAŻNIE TRAKTOWAĆ ZASAD PROFILAKTYKI ALBO BĘDZIEMY UDZELAĆ INNYM TARYFY ULGOWEJ POD BYLE PRETEKSTEM – DOPÓTY PRZEWAGĘ W STARCIU BĘDĄ MIAŁY PATPOGENY