Materiały szewne – jakie szwy stosować w zależności od rodzaju?

Szwy są niezbędnym elementem chirurgii, zapewniającym prawidłowe gojenie ran po zabiegach operacyjnych, cięciach i urazach. Wybór odpowiedniego materiału szewnego ma kluczowe znaczenie dla jakości procesu leczenia, minimalizacji ryzyka infekcji oraz komfortu pacjenta. W zależności od rodzaju zabiegu oraz lokalizacji rany, lekarze wybierają odpowiednie materiały szewne, które mogą się różnić pod względem trwałości, elastyczności, wchłanialności i innych właściwości. W artykule omówimy różne rodzaje szwów i wskazówki, jak dopasować je do specyfiki zabiegu.

Rodzaje materiałów szewnych

Zalety szwów wchłanialnych

Zalety szwów niewchłanialnych

Chirurgia ogólna

Chirurgia plastyczna

Chirurgia ortopedyczna

Chirurgia ginekologiczna

Chirurgia naczyniowa

Wybór odpowiedniej grubości szwów

Rodzaj nici a czas usuwania

Rodzaje materiałów szewnych

Materiały szewne dzielą się na dwie podstawowe kategorie: niewchłanialne i wchłanialne. Wybór odpowiedniego typu zależy od wielu czynników, takich jak miejsce i rodzaj rany, czas gojenia oraz potrzeba usunięcia szwów.

Szwy wchłanialne - szwy wchłanialne to materiały, które rozpuszczają się w organizmie po pewnym czasie, eliminując konieczność ich usuwania. Są idealne do stosowania w głębokich ranach lub w miejscach trudnodostępnych. Do najpopularniejszych materiałów wchłanialnych należą:

• Kwas poliglikolowy (np. Vicryl) – często stosowany w chirurgii ogólnej, ginekologii, ortopedii i w chirurgii jamy brzusznej. Jest to materiał o dobrej wytrzymałości początkowej i stosunkowo szybkim wchłanianiu.
• Polidioksanon (PDS) – używany w operacjach, które wymagają długotrwałego utrzymania stabilności rany, jak np. w chirurgii sercowo-naczyniowej. Jest powoli wchłaniany i oferuje długotrwałą podporę w trakcie gojenia.
• Polikaprolakton – wykorzystywany w chirurgii stomatologicznej, chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej.

Szwy niewchłanialne  -szwy niewchłanialne są trwałe i muszą zostać usunięte po zakończeniu procesu gojenia. Są stosowane w przypadkach, gdzie długotrwałe wsparcie mechaniczne jest potrzebne. Do popularnych materiałów niewchłanialnych zaliczamy:

• Nylon – wykorzystywany w chirurgii skóry, ortopedii, chirurgii naczyniowej oraz w zabiegach kosmetycznych. Jest odporny na tarcie i nie podlega wchłanianiu.
• Prolen (polipropylen) – szeroko stosowany w chirurgii sercowo-naczyniowej, urologii oraz chirurgii plastykowej. Jest bardzo odporny na rozciąganie i trwały.
• Bawełna – rzadko używana w nowoczesnej chirurgii, ale nadal stosowana w niektórych przypadkach, głównie w chirurgii weterynaryjnej i w starszych technikach.
• Silk (jedwab) – stosowany głównie w chirurgii okulistycznej i mikrochirurgii, ze względu na swoje właściwości ułatwiające precyzyjne wiązanie.

Zalety szwów wchłanialnych

• Eliminują konieczność usuwania szwów.
• Użyteczne w miejscach trudno dostępnych lub w głębszych warstwach tkanek.
• Używane w chirurgii, gdzie proces gojenia jest długi, a pacjent nie może regularnie uczęszczać na wizyty kontrolne.

Zalety szwów niewchłanialnych

• Większa wytrzymałość w miejscach wymagających długotrwałego wsparcia.
• Są wykorzystywane tam, gdzie szwy muszą być usunięte w kontrolowany sposób po pełnym wygojeniu rany.
• Dobór materiałów szewnych w zależności od rodzaju zabiegu

Chirurgia ogólna

W chirurgii ogólnej najczęściej używane są szwy wchłanialne (np. Vicryl, Polidioksanon). Szwy te są wykorzystywane do zamykania głębszych warstw tkanek, takich jak powięzi, mięśnie i tkanka podskórna. Zewnętrzne warstwy skóry, szczególnie w przypadkach estetycznych, często są szyte szwami niewchłanialnymi, które później są usuwane.

Chirurgia plastyczna

W chirurgii plastycznej oraz kosmetycznej, gdzie liczy się precyzyjne dopasowanie skóry, stosuje się często szwy niewchłanialne, takie jak nylon lub Prolen, aby zapewnić estetyczny efekt i minimalizować blizny. W przypadku głębszych nacięć, np. w operacjach rekonstrukcyjnych, używa się również szwów wchłanialnych do warstw głębszych.

Chirurgia ortopedyczna

W ortopedii, zwłaszcza w przypadku zabiegów naprawy więzadeł, ścięgien czy złamań, szwy niewchłanialne, takie jak Prolen, są często stosowane ze względu na ich dużą wytrzymałość i odporność na naprężenia.

Chirurgia ginekologiczna

W chirurgii ginekologicznej zarówno szwy wchłanialne, jak i niewchłanialne są stosowane. Szwy wchłanialne (np. Vicryl) są często używane w operacjach wewnętrznych, takich jak cesarskie cięcie czy naprawa tkanek miednicy. Natomiast w przypadku estetycznych zabiegów ginekologicznych preferuje się szwy niewchłanialne, które zapewniają trwałe zamknięcie skóry.

Chirurgia naczyniowa

Chirurgia naczyniowa wymaga stosowania szwów o dużej wytrzymałości, takich jak nylon czy Prolen, ponieważ rany w tej dziedzinie narażone są na duże ciśnienie i obciążenie.

Wybór odpowiedniej grubości szwów

Również grubość szwów ma znaczenie w zależności od miejsca zabiegu i rodzaju tkanek. Grubsze nici są stosowane w przypadku głębszych warstw tkanek, takich jak mięśnie czy tkanka podskórna, natomiast cieńsze nici są używane w okolicach skóry i błon śluzowych, gdzie precyzja ma kluczowe znaczenie.

Rodzaj nici a czas usuwania

Czas ściągania szwów chirurgicznych zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj rany, lokalizacja, rodzaj zastosowanych nici, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz tempo gojenia się tkanek. Oto ogólne wytyczne dotyczące czasu ściągania szwów w zależności od rodzaju rany:

• Szwów na skórze:

Szwów na twarzy: Zwykle usuwane są po 4–5 dniach, ponieważ skóra twarzy goi się stosunkowo szybko.
Szwów na ciele (np. na rękach, nogach): Zwykle usuwane po 7–10 dniach.
Szwów na dłoniach i stopach: Czasem mogą być pozostawione nieco dłużej, zwykle 10–14 dni, ponieważ te obszary wymagają dłuższego czasu na pełne zagojenie.

• Szwów wewnętrznych:

 Jeśli zastosowane zostały szwy w tkankach wewnętrznych, takie jak w przypadku narządów wewnętrznych, czas ich usunięcia zależy od rodzaju materiału. Niektóre nici rozpuszczalne (np. poliglikol, kwas polimlekowy) nie wymagają usuwania, ponieważ wchłaniają się same w ciągu kilku tygodni lub miesięcy.

• Nici rozpuszczalne:

Czasem nie ma potrzeby ich usuwania, ponieważ ulegają one samoczynnemu wchłonięciu przez organizm w określonym czasie (od kilku tygodni do kilku miesięcy).

• Nici nierozpuszczalne:

Wymagają ściągania po zakończeniu procesu gojenia się rany, zazwyczaj po 7–14 dniach, zależnie od rodzaju rany i obszaru.
W przypadku dzieci, osób starszych lub osób z chorobami przewlekłymi, czas ściągania szwów może być nieco dłuższy, aby zapewnić odpowiednie gojenie tkanek. W każdym przypadku jednak decyzja o czasie ściągania szwów powinna być podejmowana przez lekarza, który oceni stan rany i proces gojenia.

Wybór materiału szewnego zależy od wielu czynników, takich jak lokalizacja rany, rodzaj zabiegu, potrzeba wchłanialności szwów, jak i indywidualne wymagania pacjenta. Zarówno szwy wchłanialne, jak i niewchłanialne mają swoje miejsce w różnych dziedzinach chirurgii, a ich odpowiedni dobór może mieć znaczący wpływ na skuteczność leczenia i szybkość gojenia się ran. Dobrze dobrany materiał szewny to podstawa bezpiecznego i efektywnego procesu zdrowienia pacjenta po zabiegu chirurgicznym.