Konikotomia - procedura ratująca życie

Konikotomia jest wykonywana w sytuacjach, gdy niemożliwe jest zastosowanie intubacji za pomocą narzędzi takich jak laryngoskop, a pacjent znajduje się w wyjątkowym stanie zagrożenia życia. Stanowi ona najprostszy i najszybszy sposób na ratunkowe udrożnienie dróg oddechowych poza salą operacyjną. Procedurę konikotomii stosuje się w przypadkach, gdy inne metody udrożniania dróg oddechowych, takie jak dotchawicze intubacje, są niemożliwe.

Główne sytuacje, w których konikotomia jest wskazana, obejmują:

- Nagła niedrożność powyżej lub na poziomie krtani.

- Niemożność przeprowadzenia intubacji z powodu kurczu głośni.

- Występowanie wad twarzoczaszki, takich jak zespół Pierre'a Robina czy zespół Treachera Collinsa.

- Wady kręgosłupa szyjnego, m.in. zespół Downa, zespół Klippla i Feila, zespół Goldenhara oraz kręcz szyi.

- Obecność ciała obcego w drogach oddechowych, które nie może zostać usunięte, np. fragment pokarmu.

- Urazy twarzowo-szczękowe.

Istnieją okoliczności, które stanowią przeciwwskazania do przeprowadzenia konikotomii. Obejmują one możliwość zastosowania mniej inwazyjnej metody w celu utworzenia sztucznej drogi oddechowej, ograniczenia wiekowe pacjenta (zabieg nie jest wykonywany u osób poniżej 12 roku życia), oraz istnienie wcześniejszych uszkodzeń krtani lub jej patologii. Dodatkowym czynnikiem wykluczającym jest brak identyfikacji więzadła pierścienno-tarczowego, które musi zostać przecięte podczas konikotomii. Przed dokonaniem jakiejkolwiek penetracji tkanek, wykonawca konikotomii musi być pewien, że jest w stanie zlokalizować i przeciąć to więzadło.

Poprawne przeprowadzenie konikotomii obejmuje nacięcie więzadła pierścieniowo-tarczowego, a następnie wprowadzenie rurki intubacyjnej do tchawicy. Procedura składa się z kilku etapów, które należy przestrzegać w odpowiedniej kolejności. W pierwszym kroku konieczne jest właściwe ułożenie pacjenta w pozycji leżącej na plecach, a także wyprostowanie jego głowy. Pod barkami należy umieścić wałek lub poduszkę, tak aby głowa i szyja znajdowały się w centralnej linii ciała. Następnie należy zidentyfikować błonę pierścieniowo-tarczową i pionowo naciąć skórę bezpośrednio nad nią. Po tym kroku następuje nacięcie podskórnej tkanki wraz z mięśniem szerokim szyi. Po uwidocznieniu błony, konieczne jest poprzeczne jej przecięcie, a następnie natychmiastowe wprowadzenie uchwytu narzędzia używanego do zabiegu. Uchwyt powinien być obrócony o 90 stopni, po czym można wprowadzić rurkę intubacyjną do utworzonego otworu. Więzadło pierścieniowo-tarczowe, wraz z pokrywającą je błoną, znajduje się pomiędzy chrząstką tarczowatą (popularnie zwana u mężczyzn jabłkiem Adama) a chrząstką pierścieniową.

W celu przeprowadzenia konikotomii niezbędne są następujące przybory:

- Kaniula dożylna

- Strzykawka

- Łącznik do rurki dotchawiczej

- Worek samorozprężalny do mechanicznego wspierania wentylacji

W przypadku konikotomii chirurgicznej konieczne jest także posiadanie odpowiedniego sprzętu, takiego jak skalpel, pens, oraz rurka do konikotomii.

Wykonanie konikotomii niesie ze sobą potencjalne ryzyko powikłań. Procedura ta może prowadzić do poważnej perforacji przełyku oraz związanej z tym infekcji. W przypadkach rzadkich istnieje możliwość wystąpienia odmy podskórnej, uszkodzenia krtani, otaczających tkanek, nerwów lub krwawienia z krtani.

Konikopunkcja odróżnia się od konikotomii, polegając na nakłuciu więzadła pierścieniowo-tarczowego igłą wprowadzającą tlen pod ciśnieniem. Konikopunkcja jest tymczasową techniką intubacyjną, po której zaleca się przeprowadzenie tracheotomii. Tracheotomia, podobnie jak konikotomia, ma na celu udrożnienie dróg oddechowych. Jednak różnica polega na miejscu, w którym wprowadza się rurkę - w tracheotomii dzieje się to bezpośrednio w tchawicy.

W trakcie konikopunkcji konieczne jest zlokalizowanie więzadła pierścieniowo-tarczowego w wykonanym nacięciu. Następnie igłą nakłucia wykonuje się pod niewielkim kątem w kierunku doogonowym. Kolejnym krokiem jest aspiracja powietrza, w celu potwierdzenia prawidłowego umieszczenia kaniuli w świetle tchawicy. Obecnie preferuje się jednak konikotomię, czyli nacięcie skalpelem, ze względu na możliwość wentylacji przy niższym ciśnieniu, co minimalizuje ryzyko barotraumy. Dodatkowo, kaniule używane w konikopunkcji mogą okazać się nieskuteczne u pacjentów z urazami klatki piersiowej i mogą ulegać zagięciu.