Jaskra – cichy złodziej wzroku

Jaskra to przewlekła choroba oczu, która prowadzi do postępującego uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jest jedną z najczęstszych przyczyn trwałej utraty wzroku na świecie, a jednocześnie przez długi czas może przebiegać bezobjawowo, dlatego nazywana jest „cichym złodziejem wzroku”.

Wczesne wykrycie jaskry jest kluczowe — odpowiednie leczenie pozwala spowolnić lub zatrzymać rozwój choroby.

Dlaczego rozwija się jaskra?

Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, czyli zbyt wysokie ciśnienie płynu w oku. Uszkadza ono włókna nerwu wzrokowego, prowadząc do zaburzeń pola widzenia.

Nie jest to jednak jedyna przyczyna. Jaskra może rozwijać się także u osób z prawidłowym ciśnieniem w oku — wtedy mówi się o jaskrze normalnego ciśnienia.

Rodzaje jaskry

1. Jaskra pierwotna otwartego kąta

Najczęstsza forma jaskry u dorosłych.
Charakterystyka:

• powolny, bezbolesny rozwój,
• stopniowe zawężanie pola widzenia,
• długo brak objawów.

2. Jaskra zamkniętego kąta

Może przebiegać ostro lub przewlekle.
Ostry atak jaskry to stan nagły — wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Objawy:

• silny ból oka i głowy,
• nudności, wymioty,
• pogorszenie widzenia, „tęczowe obwódki” wokół źródeł światła.

3. Jaskry wtórne

Powstają w wyniku:

• urazów oka,
• zapaleń,
• stosowania kortykosteroidów,
• innych chorób oczu.

4. Jaskra wrodzona

Występuje u niemowląt i małych dzieci, spowodowana nieprawidłowościami rozwojowymi.

Objawy jaskry

We wczesnym stadium jaskra często nie daje objawów, dlatego tak ważne są regularne badania. W bardziej zaawansowanych stadiach mogą pojawić się:

• zawężenie pola widzenia („widzenie tunelowe”),
• pogorszenie ostrości wzroku,
• trudności z widzeniem w ciemności,
• bóle głowy lub ucisk w okolicy oczu,
• w ostrym ataku: silny ból, zaczerwienienie, jasne obwódki wokół świateł.

Kto jest narażony na jaskrę?

Ryzyko zachorowania zwiększają:

• wiek powyżej 40–50 lat,
• jaskra w rodzinie,
• podwyższone ciśnienie w oku,
• krótkowzroczność i nadwzroczność,
• cukrzyca, nadciśnienie, choroby naczyniowe,
• długotrwałe stosowanie steroidów,
• urazy oka.

Jak diagnozuje się jaskrę?

Pełna diagnostyka obejmuje m.in.:

• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego (tonometria),
• ocenę pola widzenia (perymetria),
• badanie kąta przesączania (gonioskopia),
• OCT nerwu wzrokowego – ocena włókien nerwowych,
• badanie dna oka.

Regularne kontrole są kluczowe — jaskra rozwija się powoli, ale nieodwracalnie.

Leczenie jaskry

Celem terapii jest obniżenie ciśnienia w oku i ochrona nerwu wzrokowego.

1. Krople do oczu

Najczęstsza i podstawowa forma leczenia.
Mogą:

• zmniejszać produkcję cieczy wodnistej,
• zwiększać jej odpływ.

Leczenie jest zazwyczaj przewlekłe i wymaga systematyczności.

2. Laseroterapia

• trabekuloplastyka laserowa → poprawia odpływ cieczy
• irydotomia laserowa → stosowana przy jaskrze zamkniętego kąta
• cyklofotokoagulacja → obniża produkcję cieczy wodnistej

3. Leczenie chirurgiczne

Kiedy krople i laser nie wystarczają.
Najczęściej wykonuje się:

• trabekulektomię,
• wszczepienie drenażu przeciwjaskrowego,
• mikroinwazyjne zabiegi przeciwjaskrowe (MIGS).

Wczesne leczenie może zahamować rozwój choroby, ale nie cofnie już uszkodzeń — dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie.

Czy można zapobiegać jaskrze?

Nie każdej jaskrze da się zapobiec, ale ryzyko można znacząco ograniczyć:

• regularne badania wzroku (szczególnie po 40. roku życia),
• leczenie chorób towarzyszących (nadciśnienie, cukrzyca),
• unikanie nadużywania steroidów,
• ochrona oczu przed urazami,
• zdrowy styl życia i aktywność fizyczna.

Jaskra to choroba przewlekła, która nieleczona prowadzi do utraty wzroku. Ponieważ przez długi czas nie daje objawów, kluczowe są regularne wizyty u okulisty. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia większość pacjentów może zatrzymać postęp choroby i zachować widzenie przez całe życie.