Esica – kluczowy odcinek jelita grubego i jego choroby

Esica (łac. colon sigmoideum) to końcowy fragment jelita grubego, znajdujący się pomiędzy okrężnicą zstępującą a odbytnicą. Swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu kształtowi przypominającemu literę „S” (grecka litera sigma – „σ”). Choć nie zawsze poświęca się jej wiele uwagi, odgrywa istotną rolę w pracy przewodu pokarmowego.

Budowa i funkcja

Esica ma zazwyczaj długość od 40 do 50 centymetrów, choć może być dłuższa – zwłaszcza u osób starszych. Jest ona bardzo ruchoma, zawieszona na krezce, co sprawia, że może zmieniać położenie w jamie brzusznej. Jej główną funkcją jest zagęszczanie mas kałowych poprzez resorpcję (wchłanianie) wody oraz ich przesuwanie w kierunku odbytnicy.

Skurcze esicy są silniejsze i wolniejsze niż w innych częściach jelita grubego, co umożliwia dokładniejsze formowanie stolca. Esica pełni także funkcję magazynującą – zanim stolec zostanie przesunięty do odbytnicy, może przez pewien czas zalegać właśnie w tej części jelita.

Najczęstsze choroby esicy:

1. Uchyłkowatość esicy – polega na tworzeniu się uchyłków, czyli małych uwypukleń w ścianie jelita. Często występuje u osób starszych, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, i może prowadzić do zapalenia uchyłków, krwawień, a nawet perforacji jelita.

2. Rak esicy – nowotwór złośliwy, który jest jedną z najczęstszych lokalizacji raka jelita grubego. Objawy to m.in. zmiany rytmu wypróżnień, obecność krwi w stolcu, bóle brzucha, utrata masy ciała i niedokrwistość.

3. Polipy jelita grubego – to łagodne zmiany w błonie śluzowej, które mogą przekształcić się w nowotwór złośliwy. Wykrywane są zwykle podczas kolonoskopii i usuwane w trakcie tego badania.

4. Skręt esicy (volvulus) – esica, ze względu na swoją ruchomość, może się skręcić, co prowadzi do niedrożności jelit. To stan nagły, wymagający szybkiej interwencji medycznej.

5. Choroba niedokrwienna jelita – zaburzenie przepływu krwi w naczyniach zaopatrujących esicę może prowadzić do jej niedokrwienia. Objawia się nagłym bólem brzucha, często z krwawymi stolcami.

6. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przewlekła choroba zapalna, która może obejmować esicę. Objawia się biegunką z domieszką krwi, bólem brzucha i ogólnym osłabieniem.

Diagnostyka

W przypadku podejrzenia chorób esicy najczęściej wykonywana jest kolonoskopia, która pozwala na dokładne obejrzenie wnętrza jelita i pobranie wycinków do badania histopatologicznego. Czasem stosuje się również tomografię komputerową, rezonans magnetyczny lub lewatywę kontrastową.

Leczenie

Leczenie zależy od rodzaju schorzenia. W przypadku zmian łagodnych, takich jak uchyłki czy polipy, często wystarcza leczenie zachowawcze lub endoskopowe usunięcie zmian. Nowotwory zwykle wymagają zabiegu chirurgicznego, a w bardziej zaawansowanych przypadkach także chemioterapii. Skręt esicy wymaga natychmiastowego działania, często z zastosowaniem zabiegu chirurgicznego.

Esica, mimo że stanowi stosunkowo niewielki fragment jelita grubego, pełni istotną funkcję w układzie pokarmowym. Schorzenia tego odcinka są częste, szczególnie u osób starszych, i mogą prowadzić do poważnych powikłań. Dlatego tak ważne jest wczesne wykrywanie problemów – zwłaszcza poprzez profilaktyczne badania, takie jak kolonoskopia.