Dysortografia – zaburzenie w pisowni

Czym jest dysortografia?

Dysortografia to specyficzne zaburzenie w zakresie nauki pisania, którego głównym objawem jest trudność w opanowaniu zasad ortografii. Wbrew powszechnym przekonaniom, dysortografia nie jest związana z lenistwem czy brakiem chęci do nauki, lecz z zaburzeniami neurologicznymi lub funkcjonalnymi, które utrudniają przyswajanie i stosowanie reguł ortograficznych. Dzieci z dysortografią mogą mieć kłopoty z poprawnym zapisem słów, pomimo że rozumieją zasady języka i potrafią je stosować w mowie.

Objawy dysortografii

Objawy dysortografii mogą się różnić w zależności od wieku, etapu rozwoju dziecka oraz stopnia nasilenia zaburzenia. Do najczęstszych trudności, na które warto zwrócić uwagę, należą:

Częste błędy ortograficzne – dzieci z dysortografią regularnie popełniają błędy w pisowni słów, które wydają się łatwe do zapamiętania, np. "rz" zamiast "ż" lub "ó" zamiast "u".
Pomijanie liter lub ich zamiana – mogą występować błędy, w których dziecko pomija lub zamienia poszczególne litery w wyrazach.
Problemy z wielką literą – trudności w stosowaniu zasad pisania wielką literą, np. przy rozpoczynaniu zdania lub pisaniu nazw własnych.
Błędy gramatyczne – chociaż dysortografia dotyczy głównie ortografii, może także prowadzić do błędów w użyciu niektórych zasad gramatycznych, zwłaszcza jeśli wiążą się one z ortografią.
Niezgodność pisowni z wymową – dziecko może pisać słowa tak, jak je wymawia, np. "chciałem" zamiast "chciałem" (zamiast "ch" pisze "h").

Przyczyny dysortografii

Dysortografia, podobnie jak inne zaburzenia specyficzne (np. dysleksja), ma charakter neurobiologiczny, co oznacza, że jest związana z różnicami w budowie i funkcjonowaniu mózgu. Wiele badań wskazuje, że główną przyczyną dysortografii mogą być:

Genetyka – zaburzenie to może występować w rodzinach, co sugeruje dziedziczną predyspozycję do problemów z nauką ortografii.
Zaburzenia w przetwarzaniu informacji – dzieci z dysortografią mogą mieć trudności w przetwarzaniu informacji werbalnych i słuchowych, co utrudnia im zapamiętywanie reguł ortograficznych.
Problemy z pamięcią roboczą – zaburzenia w zakresie pamięci roboczej mogą powodować trudności w przechowywaniu informacji o pisowni słów, co prowadzi do błędów.
Niedojrzałość językowa – w niektórych przypadkach dysortografia może wynikać z opóźnienia w rozwoju języka, co wpływa na zdolność przyswajania zasad pisowni.

Diagnoza dysortografii

Zdiagnozowanie dysortografii nie jest łatwe i wymaga wieloaspektowej oceny. Warto pamiętać, że samo popełnianie błędów ortograficznych nie oznacza automatycznie obecności tego zaburzenia – każde dziecko w początkowych etapach nauki pisania może popełniać błędy, które są typowe dla tego etapu rozwoju.

W procesie diagnostycznym ważne jest, aby wykluczyć inne przyczyny trudności, takie jak:

Niskie zdolności intelektualne,
Niezdiagnozowane problemy ze słuchem,
Problemy z koncentracją lub uwagą,
Niewystarczające wsparcie edukacyjne.

W diagnozie dysortografii stosuje się szereg testów psychologicznych, pedagogicznych oraz językowych, które pozwalają na dokładne określenie poziomu trudności w zakresie pisowni. Zwykle diagnoza stawiana jest w wieku 7–9 lat, kiedy dziecko już powinno mieć opanowane podstawy pisania.

Terapia i pomoc w dysortografii

Choć dysortografia jest zaburzeniem trudnym do całkowitego wyleczenia, odpowiednia terapia może znacznie poprawić umiejętności pisania dziecka. Leczenie dysortografii opiera się głównie na intensywnych ćwiczeniach i wsparciu w nauce ortografii. Oto niektóre z metod terapeutycznych:

Korekcja błędów ortograficznych – poprzez regularne ćwiczenia pisania i korektę błędów, dziecko ma szansę na opanowanie trudnych reguł pisowni.
Metody multisensoryczne – wykorzystanie różnych zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku) w nauce ortografii może pomóc w przyswajaniu zasad pisowni. Np. poprzez rysowanie liter na piasku, wykorzystywanie aplikacji edukacyjnych lub gry ortograficzne.
Indywidualne podejście – dzieci z dysortografią potrzebują specjalnego wsparcia i czasu na przyswajanie materiału. Pomoc nauczyciela lub terapeuty pedagogicznego może obejmować indywidualne zajęcia, które umożliwią dziecku pracę w tempie dopasowanym do jego możliwości.
Rozwijanie świadomości fonologicznej – pomaganie dziecku w dostrzeganiu zależności między dźwiękami a literami oraz rozwijanie umiejętności rozróżniania trudnych zestawień fonicznych.

Wsparcie dla dzieci z dysortografią

Rodzice i nauczyciele odgrywają kluczową rolę w wspieraniu dzieci z dysortografią. Istnieje wiele sposobów, by pomóc dziecku w nauce pisania i zminimalizować stres związany z popełnianiem błędów. Oto kilka wskazówek:

Cierpliwość – dzieci z dysortografią często doświadczają frustracji z powodu swoich trudności, dlatego ważne jest, by okazywać im wsparcie i cierpliwość.
Regularne ćwiczenia – codzienne, niewielkie zadania związane z pisownią mogą pomóc w stopniowym poprawianiu umiejętności.
Pozytywne podejście – nagradzanie postępów, nawet tych najmniejszych, zwiększa motywację dziecka do nauki.
Adaptacja w szkole – w wielu przypadkach dzieci z dysortografią mają prawo do dostosowania warunków nauki, np. wydłużony czas na napisanie testu, pomoc nauczyciela czy możliwość korzystania z komputera do pisania.

Dysortografia to zaburzenie, które może sprawiać trudności w nauce pisania, ale odpowiednia diagnoza, terapia i wsparcie mogą pomóc dziecku w pokonywaniu trudności związanych z ortografią. Ważne jest, by rozpoznać problem na wczesnym etapie i wdrożyć odpowiednie metody edukacyjne, które pozwolą dziecku na osiągnięcie sukcesów w nauce i na co dzień. Warto pamiętać, że choć dysortografia może stanowić wyzwanie, to z odpowiednim wsparciem dziecko może rozwinąć swoje umiejętności pisania i funkcjonować w społeczeństwie na równi z rówieśnikami.