Czym jest widzenie stereoskopowe i jak wpływa na życie codzienne?
Tags
widzenie stereoskopowe widzenie przestrzenne odległość ocena odległości dostrzeganie głębi

Widzenie stereoskopowe, znane również jako widzenie przestrzenne, kształtuje się na wczesnym etapie rozwoju człowieka i charakteryzuje zdrowy narząd wzroku. Jest to możliwe dzięki temu, że gałki oczne znajdują się w odpowiedniej odległości obok siebie i są skierowane w jednym kierunku, odbierając w ten sposób podobne obrazy, które są następnie przekształcane w obraz 3D. Widzenie stereoskopowe odpowiada za zdolność postrzegania głębi i prawidłowej oceny odległości między obiektami.


Wzrok jest niezwykle ważnym zmysłem w życiu człowieka, odpowiedzialnym za dostarczanie około 80% wszystkich odbieranych informacji. Posiadając dwie gałki oczne umieszczone w pewnej odległości od siebie, ludzie mają widzenie obuoczne. Polega ono na łączeniu obrazów z obu oczu i prezentowaniu ich w formie 3D. Jedną z funkcji narządu wzroku umożliwiającą widzenie obuoczne jest tzw. widzenie stereoskopowe.


Wpływ widzenia stereoskopowego na codzienne życie
Widzenie stereoskopowe ma ogromny wpływ na codzienne życie. To dzięki niemu człowiek może m.in. prawidłowo ocenić odległość między nim a obiektem, chodzić po schodach, chwytać poruszające się przedmioty, wykonywać różne ćwiczenia ruchowe czy oglądać filmy 3D. Zaburzenia widzenia stereoskopowego uniemożliwiają orientację przestrzenną i prowadzą do poważnych trudności w poruszaniu się, omijaniu przeszkód i prowadzeniu pojazdów mechanicznych. W konsekwencji powodują niezdolność do wykonywania takich zawodów jak:
  • kierowca zawodowy,
  • taksówkarz,
  • policjant,
  • żołnierz,
  • pilot,
  • pracownik wysokościowy,
  • a także murarz lub elektryk, ponieważ wiążą się one z pracą na wysokości powyżej trzech metrów.


Przyczyny zaburzeń widzenia stereoskopowego
Przyczynami zaburzeń widzenia stereoskopowego mogą być:
  • czynniki genetyczne,
  • czynniki anatomiczne,
  • choroby ośrodkowego układu nerwowego,
  • zaburzenia refrakcji.

Do dolegliwości powodujących upośledzenie widzenia przestrzennego należą:
  • jednooczność, czyli brak widzenia w jednym oku,
  • niedowidzenie jednooczne, czyli upośledzenie ostrości wzroku w jednym oku, niemożliwe do skorygowania za pomocą szkieł okularowych i soczewek kontaktowych,
  • zaburzenia widzenia obuocznego,
  • zez,
  • nieskorygowane wady wzroku - dalekowzroczność, krótkowzroczność i astygmatyzm,
  • nieprawidłowe funkcjonowanie mózgu.


Objawy zaburzeń widzenia stereoskopowego
Objawy towarzyszące zaburzeniom widzenia stereoskopowego to przede wszystkim:
  • częste bóle głowy,
  • nadmierna senność,
  • pieczenie i swędzenie oczu,
  • nadwrażliwość na światło,
  • nadmierne zmęczenie wzroku podczas czytania i pracy przy komputerze,
  • trudności w wykonywaniu niektórych czynności z bliska,
  • uporczywe problemy z koncentracją,
  • problemy ze zrozumieniem i zapamiętaniem czytanego tekstu,
  • problemy z prawidłową oceną odległości,
  • niezdarność i tendencja do przypadkowego przewracania przedmiotów.
Osoby cierpiące na zaburzenia widzenia stereoskopowego mogą również zauważyć u siebie problemy z wyobraźnią przestrzenną i rysowaniem przestrzennym, a także trudności z koordynacją wzrokowo-ruchową, głównie wzdłuż linii oko-ręka.


Diagnoza zaburzeń widzenia stereoskopowego
Diagnostyka zaburzeń widzenia stereoskopowego wymaga rozdzielenia wrażeń wzrokowych oczu tak, aby każde oko widziało inny zamierzony obraz. Aby osiągnąć ten efekt, najczęściej stosuje się filtry polaryzacyjne lub czerwono-zielone. Testy wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń widzenia przestrzennego to przede wszystkim:  test TNO, test Langa, test Muchy oraz badanie synoptoforem.


Test TNO
Test TNO wymaga użycia okularów wyposażonych w zielone oraz czerwone soczewki , a także siedem specjalnych tablic do oceny widzenia obuocznego. Na każdej z nich znajdują się figury narysowane za pomocą czerwonych lub zielonych kropek. Pierwsze trzy tablice pozwalają określić, czy badana osoba posiada widzenie stereoskopowe. Pozostałe cztery pozwalają natomiast określić poziom upośledzenia widzenia przestrzennego. Test TNO przeprowadzany jest głównie na dzieciach w wieku od dwóch do pięciu lat.


Test Langa
Test Langa przeprowadzany jest przy użyciu specjalnych płytek z ciemnymi kropkami ułożonymi w trzy figury, pokrytych przezroczystą powłoką z cienkimi cylindrycznymi prążkami, co powoduje rozdzielenie obrazu na dwie składowe. Dzięki takiej budowie płytek, każde oko osoby na nie patrzącej postrzega znajdujące się na nich figury w inny sposób. Pacjent poddawany badaniu ma za zadanie wskazać ułożenie tych figur. U zdrowych osób bez zaburzeń widzenia stereoskopowego widziane obrazy powinny znajdować się na różnych płaszczyznach.


Test Muchy
Test Muchy pozwala na szybką ocenę głębokości percepcji stereoskopowej. Można go z powodzeniem przeprowadzić zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Pacjent poddawany testowi zakłada okulary polaryzacyjne i z odległości 40 centymetrów przygląda się prezentowanym mu kartom rysunkowym, w tym karcie z wizerunkiem muchy. Zdrowa osoba bez zaburzeń widzenia stereoskopowego powinna zobaczyć muchę w 3D, ze skrzydłami unoszącymi się nad powierzchnią kartki.


Badanie synoptoforem
Badanie synoptoforem pozwala na ocenę widzenia obuocznego. Synoptofor to urządzenie które posiada dwa układy optyczne i umożliwia obserwację pracy zarówno prawego, jak i lewego oka. Osoba poddawana badaniu siada przed synoptoforem i skupia wzrok na różnych obiektach, które poruszają się lub zmieniają położenie. W tym samym czasie okulista lub optometrysta obserwuje ruchy gałek ocznych pacjenta i ocenia poprawność ich pracy. Badanie synoptoforem jest zwykle wykonywane u pacjentów z podejrzeniem zeza.



Jakie metody leczenia zaburzeń widzenia stereoskopowego są dostępne?
W leczeniu zaburzeń widzenia stereoskopowego stosuje się przede wszystkim terapię widzenia, której celem jest stymulacja ośrodka wzroku i centralnej części siatkówki. Wykorzystuje ona takie metody jak korekcja refrakcji, korekcja nieprawidłowego ustawienia oczu, reedukacja widzenia przestrzennego i ćwiczenia wzrokowe. Terapia widzenia ma największy wpływ na dzieci, które nie ukończyły jeszcze szóstego roku życia, ponieważ w tym okresie narząd wzroku jest nadal podatny na zmiany. W przypadku zaburzeń widzenia stereoskopowego spowodowanych zezem konieczne może być wdrożenie leczenia chirurgicznego. W jego ramach przeprowadzane są takie zabiegi jak:
  • operacja mięśni okoruchowych, polegająca na wzmocnieniu lub osłabieniu wybranych mięśni oka lub obu oczu i ustawieniu gałek ocznych równolegle do siebie,
  • zastrzyki z toksyny botulinowej, mające na celu zmniejszenie napięcia odpowiednich mięśni oka.
Chirurgiczne leczenie zaburzeń widzenia stereoskopowego spowodowanych zezem jest stosowane przede wszystkim u osób dorosłych. W niektórych przypadkach może być również wdrożone u dzieci.

Osoby, które zauważyły u siebie problemy z oceną odległości oraz nadmierne zmęczenie podczas czytania lub pracy przy komputerze, powinny poddać się badaniu widzenia stereoskopowego u okulisty. W sytuacji, gdy wykaże ono nieprawidłowości, należy jak najszybciej podjąć odpowiednie leczenie. Natychmiastowa reakcja daje większe szanse na całkowite wyeliminowanie tego zaburzenia wzroku i skuteczne pozbycie się wynikających z niego problemów.