Choroba Carrióna – mało znana, ale groźna choroba tropikalna
Tags
Choroba Carrióna

Choroba Carrióna to rzadkie, ale potencjalnie śmiertelne zakażenie bakteryjne wywołane przez Bartonella bacilliformis, przenoszone przez ukąszenia muchówek z rodzaju Lutzomyia (zwanych potocznie moskitami piaskowymi). Choroba występuje endemicznie w Andach, głównie w Peru, Ekwadorze i południowej Kolumbii, na wysokościach od 500 do 3200 m n.p.m.

Nazwa pochodzi od Daniela Alcidesa Carrióna, młodego peruwiańskiego studenta medycyny, który w 1885 r. dobrowolnie zakaził się patogenem dla celów naukowych – niestety przypłacił to życiem.

 

Jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia dochodzi przez ukąszenie zarażonego moskita piaskowego. Bakteria dostaje się do krwiobiegu i namnaża w erytrocytach oraz komórkach śródbłonka. Okres wylęgania wynosi zwykle od 3 do 12 tygodni.

 

Dwie fazy choroby


Choroba Carrióna przebiega w dwóch fazach klinicznych:

  1. Ostra faza hemolityczna (tzw. Gorączka Oroya)
  • charakteryzuje się wysoką gorączką, niedokrwistością hemolityczną i żółtaczką
  • mogą występować bóle głowy, bóle mięśni, wymioty
  • znaczne osłabienie i tachykardia
  • w tej fazie śmiertelność nieleczonej choroby sięga 40-90%, głównie z powodu ciężkiej anemii i wtórnych zakażeń (np. sepsy Salmonella spp.)

2. Przewlekła faza skórna (verruga peruana)

  • rozwija się po tygodniach lub miesiącach
  • pojawiają się charakterystyczne czerwone, brodawkowate zmiany skórne (ang. “Peruvian warts”), które mogą być bolesne i łatwo krwawić
  • ta faza rzadko bywa śmiertelna

 

Kto jest najbardziej narażony?

  • mieszkańcy terenów wiejskich w rejonach endemicznych
  • podróżnicy, którzy odwiedzają obszary andyjskie (choć przypadki wśród turystów są bardzo rzadkie)
  • dzieci i osoby z osłabionym układem odpornościowym mogą przechodzić cięższe zakażenia

 

Jak diagnozuje się chorobę Carrióna?

  • Rozmaz krwi obwodowej w fazie ostrej (widoczne bakterie w erytrocytach pod mikroskopem)
  • posiewy krwi (choć wolno rosną)
  • testy serologiczne (IFA, ELISA)
  • PCR dla potwierdzenia gatunku

 

Leczenie

  • W ostrej fazie zalecane są antybiotyki takie jak chloramfenikol lub ciprofloksacyna. Często stosuje się też ceftriakson
  • W przewlekłej fazie skórnej skuteczne są ryfampicyna i azytromycyna
  • W przypadku ciężkiej niedokrwistości może być konieczne przetoczenie krwi

 

Zapobieganie

  • Ochrona przed ukąszeniami moskitów piaskowych: stosowanie repelentów, noszenie odzieży z długimi rękawami, moskitiery w oknach i nad łóżkiem.
  • Kontrola populacji wektorów przez opryski insektycydami.

 

Dlaczego warto o niej pamiętać?
Choć choroba Carrióna występuje głównie w niewielkich rejonach Ameryki Południowej, globalizacja i turystyka sprawiają, że lekarze na całym świecie mogą spotkać pacjenta wracającego z Andów z gorączką i niedokrwistością. Szybkie rozpoznanie i leczenie ratuje życie, bo w ostrej fazie choroba bez leczenia ma bardzo wysoką śmiertelność.


Choroba Carrióna to przykład zapomnianej, ale niezwykle groźnej choroby tropikalnej, która powinna być brana pod uwagę w diagnostyce różnicowej u osób z niedokrwistością hemolityczną i gorączką wracających z Andów. Kluczem jest szybkie wdrożenie antybiotykoterapii i wsparcia hematologicznego.