Hiperaldosteronizm – przyczyny, objawy i leczenie

Hiperaldosteronizm to zaburzenie hormonalne, w którym dochodzi do nadmiernego wydzielania aldosteronu – hormonu produkowanego przez korę nadnerczy. Aldosteron odpowiada za regulację gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu, szczególnie za utrzymanie prawidłowego poziomu sodu i potasu oraz ciśnienia tętniczego. Nadmiar aldosteronu powoduje zatrzymanie sodu i wody w organizmie oraz zwiększone wydalanie potasu, co prowadzi do nadciśnienia tętniczego i hipokaliemii (obniżonego stężenia potasu we krwi).

Rodzaje hiperaldosteronizmu

Wyróżnia się dwie główne postacie tego zaburzenia:

• Pierwotny hiperaldosteronizm (zespół Conna): spowodowany nadmierną produkcją aldosteronu przez same nadnercza, najczęściej w wyniku gruczolaka (łagodnego guza) lub obustronnego przerostu kory nadnerczy.
• Wtórny hiperaldosteronizm: występuje w wyniku nadmiernej aktywacji układu renina–angiotensyna–aldosteron, np. w chorobach nerek, zwężeniu tętnicy nerkowej, niewydolności serca lub marskości wątroby.

Objawy hiperaldosteronizmu

Objawy mogą być różnorodne, a wiele osób przez długi czas nie zdaje sobie sprawy z choroby. Najczęściej występują:

• nadciśnienie tętnicze, często trudne do leczenia i oporne na standardowe leki,
• osłabienie mięśni, skurcze, uczucie zmęczenia (wynik hipokaliemii),
• zwiększone pragnienie i częste oddawanie moczu,
• w cięższych przypadkach: zaburzenia rytmu serca, parestezje (mrowienie), a nawet okresowe porażenia mięśni.

Diagnostyka

Rozpoznanie hiperaldosteronizmu wymaga dokładnej diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej.
Podstawowe badania obejmują:

• oznaczenie stężenia aldosteronu i aktywności reninowej osocza,
• obliczenie wskaźnika aldosteron/renina (ARR) – jego podwyższenie sugeruje pierwotny hiperaldosteronizm,
• testy potwierdzające (np. test z obciążeniem solą, test z fludrokortyzonem),
• badania obrazowe (tomografia komputerowa lub rezonans nadnerczy) w celu wykrycia guza lub przerostu.

W niektórych przypadkach wykonuje się również pobieranie krwi z żył nadnerczowych, aby ocenić, czy nadmiar aldosteronu pochodzi z jednego, czy z obu nadnerczy.

Leczenie

Leczenie zależy od przyczyny hiperaldosteronizmu:

• W przypadku gruczolaka nadnerczy (zespół Conna) najczęściej stosuje się leczenie operacyjne – usunięcie chorego nadnercza (adrenalektomia).
• W przypadku obustronnego przerostu nadnerczy leczenie polega na stosowaniu antagonistów aldosteronu, takich jak spironolakton lub eplerenon, które blokują działanie aldosteronu na nerki.
• W wtórnym hiperaldosteronizmie terapia skupia się na leczeniu choroby podstawowej (np. zwężenia tętnicy nerkowej lub niewydolności serca).

Rokowanie i profilaktyka

Wczesne rozpoznanie i leczenie hiperaldosteronizmu pozwala na skuteczną kontrolę ciśnienia tętniczego i zapobieganie powikłaniom sercowo-naczyniowym, takim jak udar mózgu, zawał serca czy przerost lewej komory serca.

Profilaktyka obejmuje regularne pomiary ciśnienia krwi, zdrową dietę z ograniczeniem soli, utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz kontrolę czynników ryzyka chorób nerek i układu sercowo-naczyniowego.