Atypowy Zespół Hemolityczno-Mocznicowy (aHUS): Rzadka, lecz Groźna Choroba Układu Krążenia i Nerek

Atypowy zespół hemolityczno-mocznicowy (aHUS) jest rzadką, zagrażającą życiu chorobą układu krążenia i nerek, spowodowaną dysfunkcją układu dopełniacza — części układu odpornościowego. aHUS prowadzi do aktywacji mikrokrążenia, co skutkuje hemolizą (rozpadem czerwonych krwinek), trombocytopenią (spadkiem liczby płytek krwi) i ostrą niewydolnością nerek. W odróżnieniu od typowego zespołu hemolityczno-mocznicowego (związanego z infekcją bakteriami produkującymi toksynę Shiga), aHUS ma podłoże genetyczne lub jest wywołany czynnikami środowiskowymi.

Patofizjologia
Podstawą aHUS jest niekontrolowana aktywacja układu dopełniacza. Dopełniacz, będący częścią wrodzonej odporności, jest odpowiedzialny za niszczenie drobnoustrojów. W aHUS mutacje genetyczne lub autoprzeciwciała przeciwko regulatorom dopełniacza (np. czynnik H) powodują jego nadmierną aktywność, co prowadzi do uszkodzenia własnych tkanek, szczególnie w obrębie naczyń włosowatych nerek.

Powikłania obejmują:

• Uszkodzenie śródbłonka naczyń.
• Tworzenie się mikrozakrzepów w mikrokrążeniu.
• Zmniejszenie przepływu krwi przez nerki, co skutkuje ich ostrą niewydolnością.

Objawy aHUS - aHUS może objawiać się różnorodnie, zależnie od stopnia zaawansowania i zajętych narządów. 

Kluczowe objawy obejmują:

1. Anemię hemolityczną:
   - Osłabienie, bladość, żółtaczka.
   - Wzrost poziomu bilirubiny i obecność schistocytów (fragmentów krwinek czerwonych) w rozmazie krwi.
2. Trombocytopenię:
   - Siniaki, skłonność do krwawień.
   - Ostrą niewydolność nerek:
   - Zmniejszona diureza, obrzęki, wzrost kreatyniny.

Objawy ogólne:

• Gorączka, bóle brzucha, nadciśnienie tętnicze.
• Powikłania wielonarządowe:
• Uszkodzenie wątroby, serca lub mózgu w ciężkich przypadkach.

Rozpoznanie aHUS wymaga wykluczenia innych przyczyn zespołu hemolityczno-mocznicowego, takich jak:

1. Infekcje bakteriami Shiga (np. E. coli O157:H7).
2. Zespół zakrzepowej plamicy małopłytkowej (TTP).

Kluczowe badania diagnostyczne obejmują:

1. Morfologia krwi:
   - Niedokrwistość hemolityczna, mała liczba płytek krwi.
   - Badania biochemiczne:
   - Podwyższony poziom kreatyniny, mocznika, LDH.
2. Analiza moczu:
   - Obecność białkomoczu, krwiomoczu.
3. Badania genetyczne:
   - Identyfikacja mutacji w genach regulatorów dopełniacza (np. CFH, CFI, MCP).
4. Ocena poziomu dopełniacza:
   - Często niski poziom C3.

Leczenie aHUS
Leczenie aHUS jest złożone i obejmuje terapie mające na celu kontrolę układu dopełniacza, wsparcie funkcji narządów i zapobieganie powikłaniom.

Inhibitory dopełniacza:
- Ekulizumab: Przełomowy lek blokujący C5, jeden z kluczowych składników dopełniacza. Poprawia przeżycie i funkcje nerek.
- Ravulizumab: Długodziałający inhibitor C5, stosowany jako alternatywa dla ekulizumabu.

Terapia wspomagająca:
- Dializa w przypadku ostrej niewydolności nerek.
- Przetoczenie krwi i płytek w przypadku ciężkiej anemii lub trombocytopenii.
- Przeszczep nerki:
   W przypadku przewlekłej niewydolności nerek, ale ryzyko nawrotu choroby pozostaje wysokie bez odpowiedniego leczenia dopełniacza.

Rokowanie i Powikłania
Rokowanie w aHUS zależy od wczesnego rozpoznania i wdrożenia leczenia. Bez terapii aHUS prowadzi do trwałego uszkodzenia nerek lub zgonu w większości przypadków. Nowoczesne inhibitory dopełniacza znacznie poprawiły wyniki leczenia.

Powikłania mogą obejmować:

• Przewlekłą chorobę nerek.
• Nadciśnienie tętnicze.
• Uszkodzenie wielonarządowe.

Atypowy zespół hemolityczno-mocznicowy to choroba o poważnych konsekwencjach, wymagająca szybkiej diagnozy i zaawansowanego leczenia. Dzięki postępowi w terapii, w tym inhibitorom dopełniacza, rokowanie dla pacjentów uległo znaczącej poprawie. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom i poprawy jakości życia pacjentów. W każdym przypadku podejrzenia aHUS konieczna jest pilna konsultacja specjalistyczna i rozpoczęcie terapii.